I k ben nu 48 jaar zegt Ko. Toen ik trouwde
met Nel uit Smitschorre zijn we eerst nog een
poosje op vaders eigen bedrijf gaan wonen. In
1962 heb ik toen het hele bedrijf overgenomen.
Ik was de enige jongen uit een gezin van vier. 't
Is gek maar de geschiedenis herhaalt zich. Jo-
han is de enige zoon en hij heeft drie zusters,
twee zijn er onderwijzeres en de jongste stu
deert op de kunstakademie in Gent. Na de
MULO en de landbouwwinterschool te Goes
ben ik boer geworden zegt Ko. Om de Franse
taal goed te leren en ook eens op een ander
bedrijf te kijken ben ik een jaar in Frankrijk
volontair geweest. Ik kom er nog wel eens en ik
vind Frankrijk een schitterend land. We reizen
trouwens regelmatig, geen langdurige reizen,
wel veel. Vorig jaar ben ik nog in Oost-Europa
geweest. Oost Duitsland en Tjechoslowakije. Ik
draai met een Oost-Duitse maaidorser een
Fortschritt en van die fabriek hadden we een
uitnodiging gekregen. Zowel mijn zoon als ik
zijn nogal verslingerd aan de motorcross sport.
Daarvoor reizen we ook nog wel eens hier en
daar naar toe. Internationale kontakten-vind ik
erg interessant.
I k ben graag boer. Ik vind het een mooi be-
roep, of liever gezegd het is meer dan dat,het is
een leven. Ik vind dat ik hier bijna in een pa
radijs woon. Wat ik wel vind is dat de gemid
delde boer te veel alleen staat met zijn werk.
Vroeger waren er op de meeste bedrijven
mensen waarmee je van alles besprak. Dat is
voorbij.je staat alleen en vooral sommige ou
deren die het anders gekend hebben en nu toch
alleen staan kunnen dat wel eens moeilijk ver
werken. Toch moeten ze wel hedenken datje
wel kunt kankeren op het boer zijn. maar dat
een baantje bij een baas ook niet alles is. Je zult
daar toch ook dag en nacht moeten werken als
je tenminste wat wilt bereiken, 't Wordt stiller
in de landbouw. Vroeger leerde je het werk van
de opperknecht. Laten we eerlijk zijn, van
vader wilde je immers niet altijd alles gezegd
zijn. Ik weet nog dat iemand tegen Mr. Schlin-
gemann klaagde over die hoge lonen van 60
centen per uur. Schlingemann zei toen de ware
woorden: '"t komt nog zo ver datje geen man
meer kunt betalen omdat hij meer zal moeten
verdienen dan je zelf verdient", 't Is uitgeko
men. Je moet nu tegen jezelf praten en jezelf
opdrachten geven, 't Is net op een vergadering
dat je weer eens met zijn allen onder elkaar
bent!
H et opbrengend vermogen van de grond in
het zuidwesten loopt terug. Dat is wel juist.
I k wil ook weer niet ruilen met de Belgen en
b.v. met alles wat ik nu heb in België gaan
wonen. Ze hebben er wel bepaalde voordelen,
zoals de ha belastingaanslag, maar daarnaast
zijn de sociale wetgevingen van dien aard dat
het voorkomt dat oudere boeren die hier allang
van de AOW zouden trekken en op hun lau
weren rusten in België door het ontbreken van
die goede oudedagsvoorziening doorgaan tot
ze er bij neer-vallen. Ko voegt er onmiddellijk
aan toe; vergis je niet in die Belgen, soms lopen
ze rond in een stokoudesbroek en een verscho
ten kieltje maar ze zijn gelijkertijd zeer bemid
deld. De Belgen met een bedrijf tot 25 ha kun je
bijna allemaal als part-time boeren zien.
Overdag bij een patroon en 's avonds en in de
weekens thuis. Ze werken dan ook zeven dagen
in de week en natuurlijk het dubbele aantal
uren. Ik vind die Belgen een ijverig volk. Het
voordeel van die ha belasting is dat daardoor
de andere inkomsten apart belast worden en
niet zoals bij ons het hele inkomen bij elkaar
wordt geveegd en daardoor de progressiviteit
in het belastingsysteem je financieel volledig de
das omdoet.
I k ben sinds '72 voorzitter van de kring. Mijn
vader was kringvoorzitter en toen ben ik het
geworden. Ik kan meestal ook zonder al te veel
moeite weg omdat er hier altijd wel iemand is
die mijn plaats in kan nemen. Het is natuurlijk
heel goed dat je regelmatig met elkaar verga
dert, ofschoon mij soms wel eens het gevoel
bekruipt dat we zo achter de feiten aanhollen
of dat we zo weinig invloed hebben om de
dingen wezenlijk te veranderen. Toch vind ik
een landbouworganisatie onmisbaar omdat dit
het enige instrument is om officieel met kracht
je mening te laten horen.
Reizen en sport
Boer zijn
is een vorm van leven
Terug naar de top
België, ons achterland
K,
Wat is groot
Onze zuiderburen
Funkties en gezin
in het groen
maar we moeten niet vergeten, zegt Ko, wat de
grond allemaal heeft geleden hier. Eerst een
extreem nat jaar, toen weer een extreem droog
jaar. Let wel dat kwam alleen in het zuidwesten
voor. De grond krijgt daarmee op zijn kop en
zoiets is terug te vinden in het teruglopen van
de opbrengsten. Ik geloof er in dat het toch
weer zal veranderen en dat we als vanouds
opnieuw aan de top zullen draaien. Tussen de
top en het gemiddelde zit altijd een heel gat.
Onze tarwe dit jaar gaf ruim 7500 kg per ha, de
gerst draaide rond de 6500 kg/ha. Dat vind ik
niet slecht. En met alsmaar hogere opbrengsten
zitten we meteen aan het vraagstu-k van de
overproduktie. Produktiebeperkingen zie ik
niet zitten zegt Ko. Ik zou niet weten hoe je dat
moet aan pakken. Met de suikerbieten krijgen
we nu al zoiets. Bovendien beperkingen moe
ten dan in geheel Europa worden doorgevoerd.
Je zou kunnen denken aan een 1 op 5 regeling
voor aardappelen en bieten. Maar je kunt dan
een revolutie verwachten van de IJsselmeer-
polderboeren. Je moet ook vervangende pro-
dukten hebben en voor dat je het weet heb je
dan daar weer een overproduktie van.
augustus - '78
Ik ken bedrijven van minder dan 10 ha, waar
de overname lekker vlot verloopt en waar dan
nog een ton overschiet om voor vader een ge
zellig huisje te bouwen. Er zijn grote akker
bouwbedrijven waar enorme Financiële pro
blemen spelen. Wanneer een bedrijf van 50 ha
opsplitst in tweeën en men b.v. met twee zoons
verder gaat in de akkerbouw zonder het oor
spronkelijke bouwplan aan te passen dan zal
het een hele toer worden om het hoofd boven
water te houden.
naar uit. Al de grondjs wel rond de gebouwen
gelegen. Niet in nette rechte percelen dat moet
ik toegeven. Hier en daar heb je te maken met
onhandige hoeken en bochten in je land. Ook
lopen er wat lage kreken doorheen. Toch mag
ik nauwelijks klagen als ik er nog bij vertel dat
mijn kleinste kavel 10 ha is. De andere kavels
beslaan allemaal 20 tot 24 ha. Ik wil dit bedrijf
zelf best als een intensief gevoerde onderne
ming beschouwen. Wanneer je er vanuit gaat
dat mijn zoon en ik gezamelijk gemiddeld voor
een volle man staan en je telt daarbij dan de
twee vaste krachten, dan kom je op ongeveer 33
ha per man. Waarom mijn zoon en ik voor
slechts één man worden gerekend komt omdat
ik zelf nogal eens weg ben en omdat er aan zo'n
groot bedrijf ook veel administratie vastzit.
Wat ons op het ogenblik wel dwars zit is de
aanleg van de nieuwe weg Driewege Terhole.
Het ziet er nu naanuit dat het definitief door zal
gaan. Deze weg doorsnijdt over een lengte van
1500 meter onze grond. Met bermen en afval-
hoeken meegerekend zal ik ongeveer 7 a 8 ha
daardoor'kwijt raken. Nu zal het een enkel-
baansweg worden en geen dubbelbaans zoals
eerst nog in de pen is geweest. We hebben geen
enkele behoefte aan zo'n weg in ons gebied. We
hebben hier nooit last van files of verkeersop
stoppingen. We hebben van alles gedaan om de
aanleg tegen te houden zonder resultaat. Straks
dus grond kwijt en hier en daar zal de bewerk
baarheid van doorsneden grond er ook niet
beter op worden. Wij waren altijd van mening
dat de bestaande verbinding verbeterd kon
worden met hetzelfde door de Staat beoogde
resultaat. Er zijn mensen die net op een nieuwe
verkaveld bedrijf zitten en er nu door die weg
weer afmoeten. Om je heel eerlijk te zeggen
voelen we ons als landbouw in Zeeuws-Vlaan-
deren zwaar besodemieterd door de Overheid.
We hebben, om niet voor konservatief te wor
den uitgekreten, alle medewerking verleend
om te zoeken naar een oplossing. Je hoort niks
meer en dan ineens, bam, daar gaan ze dwars
door de landerijen als een stel lompe idioten!
Tien jaar zijn ze al bezig met gepraat over deze
weg, zonder dat er enige duidelijkheid was. Een
ander vervelend aspekt van de zaak is dat de
overheid als schadevergoeding voor de grond
met een bedrag aan komt zetten dat nogal ver
onder de vrije marktwaarde van grond zit.
.o is duidelijk van mening dat een vaste
oeververbinding door velen in Vlaanderen niet
zo gewenst is. We zitten er echt niet op te
wachten hoor. Sommigen denken dat je door
die oeververbinding ineens veel dichter bij de
rest van Nederland zou horen. Nou neem van
mij aan, ik peins er nog niet over om b.v. uit te
gaan aan de overkant. Ik heb mijn draai veel
meer gevonden in België. We zitten binnen een
half uur in Antwerpen, een stad die ik gezelli
ger vind dan b.v. Rotterdam, 't Is een uurtje
rijden naar Brussel in een half uur ben je in de
bekende Belgische badplaatsen. Sommige
mensen beseffen het niet zo, maar we hebben
een enorm achterland. België en Frankrijk lig
gen naast de deur. Een uurtje rijden en je bent
aan de Franse grens. Wanneer je in de zak van
Zuid-Beveland woont dan is het daar wel fraai,
maar 't is in feite een dood gebied met geen
enkel achterland. De Belgen zijn een gezellig
volkje, meent Ko. Gemoedelijk en gemakkelijk
in de omgang. Wé hebben er veel goede kon
takten mee. Wanneer je daar in een plaatsje
komt dan zal de burgemeester ook een kaartje
komen leggen in het plaatselijk staminé terwijl
hij er een pint bijdrinkt. Ik bedoel maar zegt
Ko't Is er gemoedelijk. Toch handel ik niet
met "België". Ik vind dat altijd wat griezelig,
wantje weet nooit met wie je precies te maken
hebt. Je bent ook niet altijd zeker dat het fi
nancieel goed terecht komt.
Aangepaste bedrijfsgebouwen
terwijl dat in Axel stukken minder is. Onze
leden komen tot vanonder de rook van het
Antwerps industriegebied, 't Spreekt vanzelf
dat we met de N.C.B. ook een uitstekende ver
standhouding hebben. We hebben een stil
zwijgende overeenkomst dat we nooit enigerlei
vorm van "zieltjes winnerij" zullen opzetten.
Wanneer we een vergadering hebben komen
de N.C.B. leden ér ook altijd, wanneer de
Z.L.M. een gezinsavond organiseert dan zijn de
N.C.B.-ers er ook altijd. Ik bedoel het niet
kwaad hoor, maar onze kontakten met de
N.C.B. zijn nog zo goed dan met de kring Axel.
Ver terug in de geschiedenis hadden we 500
leden in de kring Hulst. Dat viel destijds terug
door scherpere tegenstellingen tussen de land
bouworganisaties tot 150. Nu heeft de kring
Hulst weer 350 aktieve leden.
Tegenwoordig moet je zelf veel kunnen
akkerbouwkommissie, ik ben ledenraadslid
van de Suiker Unie en sekretaris van het de-
monstratiebedrijf Braakman. Je bent nogal
eens weg en dat is voor de echtgenote niet altijd
prettig, maar Nel mijn vrouw kan er goed
tegen. Bovendien heeft ze ook haar eigen lief
hebberijen. De paardensport is er één van.
Kreatief is ze ook, kijk maar eens naar die open
haard hier in de kamer. Ze heeft hem zelf ont
worpen. En alsof dat nog niet genoeg is komt
Nel de kamer binnen met een groot stuk zelf
gebakken appeltaart en een pilsje voor ons
voor de dorst.
O ok al heb ik een groot bedrijf, toch vind ik
dat de grootte van een bedrijf niet afhangt van
de oppervlakte grond. Het wordt natuurlijk
anders wanneer je spreekt over een zuiver ak
kerbouwbedrijf.
Wanneer je het zuiver op de akkerbouw wilt
houden dan is 25 ha toch wel de uiterste norm
en dan moetje echt op het scherp van de snede
gaan boeren wil je enige rentabiliteit behalen.
Een Belg is voor bezitsvorming en hij zal daar
alles aan doen om het te verwezenlijken. Een
stukje grond bezitten is een soort heilige op
dracht. Soms wonen ze veertig jaariin een lek
kende krakende woning, ineens gaan ze na al
die jaren sparen, met de hele buurt aan de slag
en verrijst er een soort woonpaleis. Zo is de
Belg, en ik mag ze geren, zegt Ko beslist.
Weetje, zegt Ko, dat er heel vroeger geen kring
Axel bestond en er alleen de kring Hulst was.
Door een ruzie vanwege een hengst is er een
splitsing gekomen en werd de kring Axel op
gericht. We kunnen het best met elkaar vinden
natuurlijk, maar toch zit er wel een wezenlijk
verschil in die beide kringen. Wij hebben b.v.
zeer veel katholieke boeren onder de leden
Vescholen
Ik ben verder nog voorzitter van het Z.L.M.
boekhoudburo en tevens heb ik zitting in de
13
