Aardappelkwaliteit
is niet te koop!
O
ii.ii
i
I
D insdagmiddag 20 februari kwamen van Beveren aardappelen b.v. en haar telers vere
niging in algemene vergadering bijeen onder leiding van L.J.A. K lompe, voorzitter. In het
huishoudelijk gedeelte werd de heer Joh. Goeman voor een volgende bestuurstermijn
herkozen. De heer J.H.J. Zingstra gaf een samenvatting van de marktsituatie. Gastspre
ker was dit jaar ir. P. Wiertsema, direkteur van het I.B.V.L. te Wageningen met een
inleiding over kwaliteit van onze konsumptieaardappel.
D,
I n het jaar met hoge grondstofprijs bleek het
aantal monsters diepvriesfrites, waarvan de
kwaliteit nog redelijk genoemd kan worden tot
beneden de helft te zijn gedaald! In dat jaar
heb ik frites in de winkel aangetroffen, die u
werkelijk nog niet aan uw kippen zou voeren.
Ik krijg wel eens de indruk, dat de fabrikanten
geen kwaliteitsregeling willen. Want dan kun
nen ze niet meer rommelen. Voor een hoop
fabrikanten, evenals trouwens voor koöpera-
ties en handelaren, lijkt rommelen een leven
selixer. Maar ik hoop dat het een gif wordt, dat
hen dwingt een kwaliteitsprodukt te leveren,
zodat ook de boer kan profiteren van betere
kwaliteit.
I n de levendige diskussie bleek hoe zeer het
onderwerp ook de belangstelling van de teler
heeft. Ir. Wiertsema benadrukte, dat de sleutel
voor de kwaliteit ligt bij de konsument. De
fabrikant is niet beter dan de handelaar, de
handelaar niet beter dan de boeren, de boeren
niet beter dan de ambtenaren. Er is een groep,
die probeert het goed te doen en een groep, die
probeert er goed van te leven. Maar het is de
taak van de overheid de markt doorzichtig te
maken, zodat de konsument kan zien wat hij
koopt en iedereen weet, waar hij aan toe is,
(waarbij ik kijk naar dr. C.H.J. van Beukering
en ir. D. Luteijn).
Harde uitspraken op algemene vergadering)
Drs de Vries
Nek uitsteken
Z olang ik mij met aardappelen bemoei, bijna
een kwart eeuw, heb ik nog nooit een hande
laar zo ver zijn nek zien uitsteken, zo begon
spreker. Deze opmerking betrof de eerder door
de heer Zingstra geventileerde opvatting over
een aardappelmarktregeling. Ir. Wiertsema
was het overigens met voorgaande spreker
eens, dat wij in Nederland als telers in staat zijn
de top-kwaliteit van Europa te telen. De vraag
is, doen wij het ook? En als wij het doen, wordt
het dan ook betaald. Twintig jaar geleden werd
in W.-Duitsland meer voor Nederlandse Bint
jes betaald dan voor andere aardappelen. Nu is
dit prijsverschil volledig weg.
Teken aan de wand
voor dezelfde oogstjaren. In de eerste kolom
zijn het aantal staafjes per kg frites uitgezet, die
een gebrek vertonen. Aangenomen wordt, dat
bij 30 staafjes met een afwijking de kwaliteit er
nog net mee door kan.
Tabel II.
Kwaliteit diepvries-frites voorjaar 1971 en 1977
(uiterlijk qua schil- en pitresten!)
Aantal/kg frites 1971
fouten/
f dit nu komt door verbeteren van hun
kwaliteit of verslechteren van de onze, het is
een teken aan de wand.
Een andere ontwikkeling vindt men in de in
dustrie. Vroeger vroeg de fabrikant voor de
frites bereiding aardappelen van een speciale
kwaliteit. Thans hecht men daaraan niet meer
die waarde. De industrie heeft thans een ma
chinepark, dat van slechte aardappelen toch
goede frites maakt. Het enige verschil is, dat
slechte aardappelen minder rendement geven.
Het wordt steeds moeilijker voor de handelaar
om bij de industrie voor kwaliteit betaald te
krijgen. Voor de handelaar is er vandaag geen
mogelijkheid om de boer naar kwaliteit uit te
bêtalen en deze meerprijs van de fabrikant te
ontvangen. De fabrikanten zien ook geen be
tere prijs voor betere kwaliteit. Zij konkurreren
alleen op prijs.
Platgewalst tussen "leer" en "leven"
0- 10
11-20
21-30
31 -40
41-50
51 -60
61-70
11
44%
35%
10%
90%
1977
0%
12%
3ö
23%
17%
6%
7%
e handelaar is het slachtoffer van de fabri
kant en de fabrikant wordt platgewalst door de
inkoper van de supermarkt. Het gevolg is, dat
er in de winkel geen kwaliteit te koop is. De
fabrikanten beleiden de leer, voorstander van
een kwaliteitsregeling te zijn, met zulk een on
troering, dat je er tranen van in je ogen krijgt.
Hun leven is helaas anders, moest spreker
konstateren aan de hand van een tweetal ta
bellen.
Tabel I.
Oogst-Telersprijzen exportprijzen verhouding
jaar (Bintje; af voorgebakken fritesprijs
boerderij). frites aard. prijs
Klasse
1970
1976
9.70/100 kg
50.45
0.99/kg
1.59
10.2
3.1
Bron: Prod, schap voor aardappelen
Kwal. lab. '79.
I Extra
I
Basis
Afwijkend
Kwaliteits
index
0 - 5.0
5.1 - 10.0
10.1 - 15.0
15.0
Premie/
korting
10%
5%
Hier wordt de kwaliteit beoordeeld.
en 1977. De regeling houdt rekening met het
feit, dat de kollekteur diverse bestemmingen
aan het produkt moet kunnen geven. De uit
komst is de neerslag van de omstandigheden,
grondsoort en eventueel vakmanschap.
l abel IV.
Klassificering (in
Klasse
I Extra
I
Basis
Afwijkend
1975/76 1976/77* 1977/78**
23
34
27
16
8
15
47
30
9
30
34
27
Kwal. lab. '79.
Nog niet aan je kippen voeren
Kwaliteitsregeling
E r is een kommissie werkzaam geweest, die
een goed werkende kwaliteitsregeling heeft
ontworpen. Tabellen III t/m VI geven deze
weer in cijfers.
Tabel III.
Klassen in fase teler-kollekteur
47^ glasjaar; veel onderhuidse beschadiging
Tabel V.
Klassen in PF2
Klasse
A premiekl.
B basiskl.
C kortingski.
D afkeuringski.
kortings
percentage
50,1
50.1 -65.0
65.1- 75.0
75.0
premie/
korting
10%
0%
- 10%
Tabel V.
Voor levering aan de pommes-frites industrie is
een andere regeling ontworpen, weergegeven
in tabel V. Ook hierbij een klasse indeling, ge
baseerd op een aantal gebreken en een daarbij
voorgestelde premie en kortingsregeling. In ta
bel VI tenslotte het keuringsresultaat van een
aamtal partijen voor de pommes-frites fabrika-
ge-
Tabel VI.
Het is duidelijk, dat er een werkbare regeling is,
waarom werkt die dan niet, vroeg spreker zich
af. Omdat we dan niet meer kunnen rommelen.
Ondoorzichtige markt
In Amerika bestaat sinds 1962 een regeling
voor indeling naar kwaliteit van konsumptie
aardappelen, pommes frites en chips. Niemand
wordt gedwongen aan zo'n regeling mee te
werken, doch de konsumenten zijn zodanig
voorgelicht, dat in de praktijk niemand kan
leveren zonder keuring.
Stel u eens voor, dat er geen keuringsregeling
voor pootgoed was, zou dan pootgoed durven
kopen? Nu ben ik konsument. Ik weet niets van
kwaliteitsregelingen en zo. Mag ik dan eisen,
dat er een keuring van het produkt plaats
vindt?
Indeling van bemonsterde partijen
Een goede kwaliteitsregeling begint bij de
konsument. Die moet worden voorgelicht over
de kwaliteit en in de gelegenheid zijn een be
paalde kwaliteit te kopen. In Wageningen kan
ik b.v. nergens grove aardappelen kopen om
mijn favoriete delicatesse "baked potato" te
bereiden. Nergens kan ik frites kopen, waarbij
de kwaliteit op de verpakking staat vermeld.
Voor konsumptie aardappelen zou het toch
heel normaal zijn, dat die in twee kwaliteiten
werden aangeboden. De topklasse met gega
randeerd vlekkeloze aardappelen van een
aangegeven kookkwaliteit (vast- of bloemig).
Thans bestaat er alleen een minimum kwaliteit.
Taak van de overheid
In de jaren '40-'55 zijn wij onze smaak kwijt
geraakt. De voorrang lag toen bij onze export
en dat was goed. Maar wij plukken daarvan nu
wel de vruchten.
Dit moet veranderen door de konsument voor
te lichten en onderscheiding mogelijk te ma
ken.
Het onderste regeltje
O,
-2,9tot20% waarnemingen in de seizoenen 1975.1976 en 1977
f de konsument voor kwaliteit wil betalen
werd door de telers in twijfel getrokken. Ook
verschilden de meningen over de prijs, die het
voortbrengen van goede kwaliteit zou kosten.
Leveren de betere boeren gemiddeld een bete
re kwaliteit en hangt dit samen met hun op
brengst, die boven het gemiddelde ligt? Met
andere woorden, is betere kwaliteit een ne
venverschijnsel van met hart en ziel boeren en
streven naar maximaal rendement, of luistert
de boer alleen naar de koorden van de beurs,
zoals het in Wagenings jargon luidt? In de
Schouwse vertaling: kijkt de boer slechts naar
het onderste regeltje?
Wie het weet mag het zeggen, in Brouwersha
ven werd het antwoord aan de betreffenden
overgelaten.
aardappelen op basis van de
Korting is progressief
O 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 05 90 35 100
In tabel I is vergeleken de prijsverhouding fri
tes/aardappelen in 1970, een normaal jaar en
in 1976, een duur jaar. De fritesprijs was 10
keer, resp. 3 keer de aardappelprijs.
In tabel II zijn de resultaten weergegeven van
de kwaliteitsbeoordeling van pommes frites
Tabel III
In tabel III is de kwaliteit weergegeven in
klassen met bijbehorende index en voorgestel
de premies en korting. Tabel IV geeft de resul
taten weer van een groot aantal partijen, die
beoordeeld zijn van de oogstjaren 1975, 1976
gebeurt er met het ongesorteerde produkt?
Aantal TABEL VI
straf punten
Periode
4/11-19/12-
4.4 Gd 3.5 8,8 9.6 53 14.0 13.2
64/9
132 7.9 6.1
27.2*/.-
17/11-3/12-'76
Premi e
Basis
2/6-30/6
1977
24 4.8 24 143 167 71 190 167 119 24
Premie
66.6
Basis
31°/.
4.4 2.6
- 70
Korting
114 Partijen
0.9 f-
0.9 f.
40 Partijen
2.5 f.
2.5
Afgekeurd
42 partijen
2.4
Korting
2.4
Afkeu ring
11
