Griekse boerin is niet te benijden
Op haar drijft de hele land- en tuinbouw
O
M evrouw Fauia Nicoladi is Griekse en voorzitster van de vereniging "Huis en huismoeder" in haar land. Voor het
CEA-kongres dat dit jaar in Athene werd gehouden, boeide zij haar gehoor met een indringende lezing over de plaats van
de vrouw in de Griekse landbouw. Voor die landbouw betekende de boerin steeds een voordelige hulpkracht die
onzichtbaar bleef. Haar hulp is nooit voldoende gewaardeerd. Altijd waren er omstandigheden die maakten dat haar
plaats in de samenleving op haar niveau bleef en haar slechts de rol van knecht gaven.
I,
D.
T
,A.an de andere kant verbindt nu een openbaar netwerk van
wegen de dorpen met de markten van de steden. In deze nieuwe
omstandigheden is zij nu even belangrijk voor de landbouw als
vroeger. Zij helpt haar man al naar vermogen geestelijk en li
chamelijk. Zij spant zich in om haar kennis te vergroten en om de
scholing en informatie-die zij van de massamedia krijgt ook te
gebruiken. De huishoudelijke voorlichting op het platteland en
haar kundig personeel hebben veel bijgedragen aan de emanci
patie van de Griekse boerin.
D oor het feit dat Griekenland altijd een landbouwland was,
zijn de boerinnen de "oudste" werkende vrouwen. Ondanks dat
geniet ze geen enkele maatschappelijke erkenning. Haar beroep
wordt zelfs niet vermeld op haar identiteitsbewijs, wat heel
ontmoedigend is. Integendeel, ofschoon ze het moeilijkste en
belangrijkste beroep uitoefent zegt men dat zij "zonder beroep"
is.
Een Z.L.M. Landbouwhuis in Kenya!
E nige dagen geleden ontvingen we weer een brief van
Johnson A de Doyo uit Kenya. U weet wel de jonge boer die
financieel geholpen wordt door de Zuidelijke Landbouw
Maatschappij. Hij schreef dat hij vol verwachting uitziet
naar de ontvangst van het bedrag op de ambassade in Nai
robi. Maar inmiddels heeft Johnson niet stil gezeten. Hij
heeft meer grond ontgonnen en is ook begonnen met het
aanbrengen van een afrastering. Wanneer hij daarmee
klaar is zal hij een begin maken met het graven van een
waterput. Johnson is dankbaar voor wat de leden en be
gunstigers van de Z.L.M. voor hem deden. Hij heeft weinig
andere middelen dan woorden om aan die dank uiting te
geven. We weten allemaal dat woorden zo snel zijn uitge
sproken en je kunt wel van alles en nog wat zeggen zonder
dat je het eigenlijk met daden moet staven.
Dit artikel is ontleend aan de inleiding van mevrouw Faula Nicoladi.
L_,r moest heel wat gebeuren voordat de vrouwen, 53% vor
mend van de totale arbeidskrachten in de Griekse landbouw,
ontwaakten en begonnen hun eisen te stellen.
Waren het aanvankelijk de invloeden van de politieke en sociale
veranderingen, de massa-media en het toerisme, later zag de
overheid in dat de landbouw beter produktief gemaakt moest
worden als de basis van de Griekse ekonomie. Dat heeft ertoe
geleid dat het werk van de boerin hoger werd gewaardeerd en
dat haar ondergeschikte positie veranderde. De boerin heeft
door haar werk zoveel bijgedragen aan de produktiviteit van de
landbouw dat zij het verdient de basis ervan genoemd te wor
den.
De Griekse boerin, zowel uit de bergen als uit het laagland heeft
altijd zeer hard gewerkt op het bedrijf. Slechts voorzien van
primitieve gereedschappen hielp ze haar man op het veld en
verdeelde de rest van haar tijd tussen huisvlijt, huishouding en
de opvoeding van de kinderen. Het hele jaar werkte zij op het
land.
IJverden kundigheid
n de zomer heb ik haar zien maaien en oogsten en dorsen met
vlegels, terwijl ze haar jongste baby meenam. Ook bij de ka-
toenoogst was zij altijd present; 's morgens kwam ze vroeg op
het veld en 's avonds hield ze als laatste op, zonder haar uren te
tellen, 's Avonds kwam ze dan thuis, zwaar beladen met de
geoogste produkten. In de herfst belastte zij zich met de wijn
oogst; de mannen brachten alleen de druiven thuis. Zij was het
die het meeste werk verzette bij het zaaien, het wieden, de
tabaksoogstjde pluk van olijven, fruit en groente, enz.
De boer mat het welzijn van het gezin af aan de ijver en de
kundigheid van zijn vrouw en het aantal meisjes in het gezin. Zij
is altijd de onbetaalde en verwaarloosde werkkracht geweest en
is dat nog steeds", aldus mevrouw Nicoladi. De boerin werkt
niet alleen op het veld maar verwerkt daarna ook de produkten.
Zij behandelt de melk, maakte kaas, boter en andere produkten
voor eigen gebruik en verkoop.
Zij maalt het meel, maakt de deegwaren (spaghetti e.d.) het
brood en zij konserveert de groenten en vruchten. Zij spint de
wol en weeft de stoffen.
Zij werkt, volgens de statieken 12-14 uur per dag. Bovendien
heeft de boerin vaak een groter gezin dan de vrouw in de stad.
Wij moeten ons wel afvragen hoe ze dat alles klaarspeelt: de
huishouding, kinderen verzorgen, huisvlijt bedrijven en naast
haar man werken op het land.
Vooruitgang, maar niet overal
egenwoordig neemt de boerin bijna de helft Van alle veld-
werkzaamheden op zich. Dit komt door het feit dat de mannen
zich vaker wijden aan beroepen buiten de landbouw om hun
levensstandaard te verbeteren en te voldoen aan de eisen van
deze tijd.
Deze doelstellingen zijn moeilijk te verwezenlijken door de
verdiensten van het bedrijf alleen.
De mannen werken b.v. in de industrie die zich steeds uitbreidt
of in het buitenland. Deze emigratie heeft uit de moeilijkste
landbouwgebieden juist de beste arbeidskrachten gehaald, en
dat is rampzalig geweest voor zowel ons land als voor onze
boerinnen.
Wat verder nog de taak van de Griekse boerin verzwaarde is de
neiging van de jongeren in 't algemeen om hoger onderwijs te
gaan volgen. De dorpen zijn de jongeren kwijtgeraakt, die in alle
beroepen buiten de landbouw hun brood willen verdienen. Zo zijn
de boerinnen nu geraakt in de moeilijkste periode van hun leven.
Zij, en hun mannen dragen nu meer verantwoordelijkheid dan
ooit tevoren.
Kinderen
hebben de ouders niet gekund. Zij hadden er geen tijd voor. Van
grote afstand letten de boerinnen op de kinderen als ze in de
schaduw van de bomen langs het land zaten te wachten tot
moeder klaar was met het landwerk.
Of de kinderen werden thuis achtergelaten onder de hoede van
de grootmoeder.
Alleen op de vlakten van het laagland is de toestand verbeterd
door de mechanisatie en de nieuwe transportmiddelen.
Daar sleept ze geen zware lasten meer op haar rug de hele lange
weg van het veld naar huis.
De bestrijdingsmiddelen hebben haar verlost van wieden met de
hand dat uitsluitend het werk was van de boerin.
Mechanisatie en transport hebben haar meer tijd voor haarzelf
gegeven. Elektriciteit is tot in de verste uithoeken doorgedron
gen van het platteland en heeft zaken als een wasmachine,
strijkijzer, elektrisch fornuis enz. bereikbaar gemaakt voor de
boerin
Mentale bijdrage
Deze dienst (waarin landbouw- en huishoudkundige voorlich
ting worden gegeven) heeft een systeem opgezet voor herscho
ling van de vrouw in de landbouw met de bedoeling haar beter
in haar beroep te scholen. Dit heeft gemaakt dat de vrouwen niet
meer onderworpen zijn aan de beslissingen van hun echtgeno
ten maar dat ze zelf in staat zijn vakkundige verantwoordelijk
heid op zich te nemen.
De mannen houden rekening met hun advies en overleggen met
hen. Hun bijdrage aan de landbouw is niet alleen meer fysiek
maar ook mentaal. Dit blijkt uit haar toegenomen deelname aan
bedrijfsvoering. Maar in 1975 kregen meer dan 100 boerinnen
hun trekkerdiploma, verscheidene boerinnen hebben ook zelf
standig bedrijfstakken op zich genomen zoals veehouderij,
boomgaard, tabakskuituur enz.
In verschillende gevallen is men van bedrijven die op efficiënte
wijze gevoerd werden door vrouwen, getuige geweest.
Haar inzet bij het programmeren van de produkten en de orga
nisatie van de veehouderij heeft veel bijgedragen aan de verbete
ring van de inkomens van het boerengezin.
Zonder beroep
Het spreekt vanzelf dat zij geen enkele beloning ontvangt voor
haar werk, en anders dan bij andere "werkende vrouwen" is er
voor haar geen enkele individuele verzekering.
Zij wordt meegenomen in de verzekering van haar echtgenoot
wat betreft gratis ziekenhuisverpleging.
Vrije medicijnen bestaan alleen voor ernstige ziekten, hart,
kanker, suikerziekte. Ouderdomspensioen krijgt zij pas op 65-
jarige leeftijd, en dan nog alleen als haar echtgenote is overleden
of in geval van invaliditeit. Op deze voorwaarden willen jonge
meisjes niet meer in de landbouw werken.
De jonge meisjes worden aangetrokken door beter betaald vast
werk en door het grotere vertier in de steden, want in de tradi
tionele dorpen bestaat geen enkele mogelijkheid voor vrije-
tijds-besteding voor vrouwen.
De kleine ouderwetse café's vormen een belangrijke ontmoe
tingsplaats voor mannen die er vaak elke avond te vinden zijn
maar voor vrouwen is cafébezoek moeilijk.
Vroeger bestond hun enige ontspanning in buurpraatjes en nu
zitten ze voor de tv maar juist door alles watze op die tv zien lijkt
het afgesloten leven in de dorpen hun eentonig en onderdruk
kend. De boerin is van passief, dynamisch aktief geworden. Zij is
zich van haar rechten bewust en ook van haar aanspraken.
e Griekse boerin heeft zich nooit beklaagd over het zware
werk of het offer van haar uiterlijk voor het landwerk (rimpels of
een kromme rug b.v.). Integendeel ze is er trots op een boerin te
zijn.
Op dit ogenblik maakt de Griekse landbouw de overgang naar
modernisering mee. De mechanisatie heeft veel handwerk ver
vangen en moderne methoden die door voorlichting werden
verbreid doen ouderwetse werkwijzen langzaam verdwijnen.
Traktoren vervingen trekdieren. Maar heeft de vooruitgang als
geheel ook de plaats van de boerin verbeterd? De vooruitgang
kwam niet overal. In sommige gebieden laat de bodemgesteld
heid geen mechanisatie of samenwerkingsverbanden toe, grote
percelen zijn in de bergen vaak onmogelijk en verlichting van
het werk daardoor eveneens. De werkomstandigheden voor de
Griekse boerin zijn niet verbeterd maar integendeel nog slechter
geworden.
Trek van het platteland
ndanks alles, doen ze hun uiterste best hun dochters te
helpen om aan het boerenwerk te ontsnappen. Zij willen hen in
staat stellen om hun kinderen zelf te kunnen opvoeden, want dat
Johnson gaat verder en wil er ook daden aan toevoegen.
Hoe hij dat wil doen is uniek. Hij hoopt dat eens op een dag
Z.L.M.-ers hem een bezoek willen brengen om met eigen
ogen te komen zien wat hij heeft gepresteerd met het geld
dat door hen werd geschonken. Hij is nu van plan om een
klein "resthouse" huisjete bouwen in het dorpje Kipini.
Wanneer er dan leden van de Z.L.M. op bezoek komen dan
kunnen ze daar fijn gratis gebruik van maken schrijft hij
enthousiast. Gezien de hoge bouwkosten zoals wij die in ons
gezegende landje kennen, hoor ik al verschillende leden
verschrikt uitroepen dat Johnson gek aan het worden is,
omdat met zo'n vakantiehuisje al de centjes opgaan. Ik kan
U geruststellen, want gelukkig is het een land dat een tro
pisch klimaat is gegeven, want daar kan een bouwwerk heel
wat eenvoudiger opgetrokken worden dan wij gewend zijn.
Dat huisje zal bestaan uit een houten vlechtwerk waarin
later modder wordt gestreken die dan door de zon droogt.
Op het dak een dik vlechtwerk van kokospalmenblad, een
raam zonder glas maar met muskietengaas en tot slot nog
een eenvoudige deur, zie en daarmee is het Z.L.M. huis in
Kenya klaar. Je zou het met recht een Landbouwhuis in
Kipini" kunnen noemen als het eenmaal klaar is. We doen
natuurlijk ook niet aan reisreklame maar we willen toch wel
even kwijt dat een reis naar Kenya helemaal niet zo duur is
wanneer U gebruik maakt van de aanbiedingen van de grote
reisburo's. Om er dan tijdens zo'n bezoek een paar dagen
tussen uit te wippen en naar Kipini te reizen is heus goed
Johnson poseert hier even tijdens een onderbreking van het werk.
mogelijk en daarom zie ik zonder twijfel in de toekomst
Z.L.M.-ers naar Johnson A de Doyo gaan.
Weet u wat hij dan doet? Hij zal een kip voor u slachten en
als hij een beetje goed jaar heeft gehad, misschien wel een
schaap. U kunt ervan eten en hij zal ervoor zorgen dat U
bier wordt aangeboden en binnen zijn mogelijkheden zal hij
met het geven gaan tot het uiterste want u moet zich reali
seren dat er niet alleen een kollega in Kenya woont maar
zeker en vast ook een vriend voor 't leven.
M. van Wezel
17
