Dingen van de week
M et dit Kerstnummer wordt weer een jaar afgesloten. We
staan voor vier vrije dagen rond het Kerstgebeuren en daarna
volgt de jaarwisseling. Het is een tijd waarin een bijzondere sfeer
dikwijls het leven beheerst. Bij ons werk proberen we het wat
rustiger aan te doen. We proberen ook wat meer tijd te hebben
voor ons gezin, voor ons zelf, ja misschien zelfs wel voor wat we
noemen onze naaste, hoewel dat op zich niet zo gemakkelijk is in
deze tijd waarin velen er van uitgaan dat men het beste maar voor
zichzelf kan zorgen.
I n deze ruhriek hebben we veel aandacht besteed aan de fruit
teelt en wat zich binnen deze bedrijfstak afspeelt. Naar sommiger
mening ging het daar misschien dikwijls teveel over. Toch is dit
hinnen onze tuinbouwhoek de belangrijkste sektor.
n TUIN.
KLAN f f
f E Rnnw ïj U KEN
Hoop op een beter 1979
Wat is een ruime
voedselvoorziening waard?
Bij het terugzien over het
afgelopen jaar
Laatste keer "Dingen van de week"
4
f—
Op Zuid-Beveland is - evenals elders ter wereld - het jaar 1978
thans bijna historie. Het is de gewoonte dan nog eens terug te
blikken naar het wel en wee in het afgelopen tijdvak. En dan kan
worden gekonstateerd dat er naar verhouding meer wee te in-
kasseren was dan wel.
Vooral de fruitteelt zat in de hoek waar de slagen vielen. Bij de
appels zat het tegen van begin tot eind. Het jaar 1977 was
geëindigd met goede prijzen. Iedereen was daarom optimistisch
voor het verdere verloop van het bewaarseizoen. Maar dat werd
een teleurstelling. In plaats van te stijgen ging de prijs in dalende
richting. De langst bewaarde Golden Delicious kon zelfs maar
erg moeizaam worden geplaatst tegen lage prijzen. Achteraf
bezien werden de hoogste noteringen bereikt in oktober-no-
vember 1977, direkt na de pluk.
Zoals zo vaak werd de lijn voortgezet in het nieuwe seizoen
1978. Dus werd begonnen in een mineurstemming. De Benoni
was nooit eerder zo goedkoop en de James Grieve zakte tot het
ongekend lage peil van 30-40 cent per kilo. Tenslotte werd een
dieptepunt bereikt in de laatste twee maanden met enorme
hoeveelheden appels van redelijke kwaliteit in kroet en inter
ventie.
Daarbij kwam nog de narigheid van zeer veel schilverruwing bij
de Golden Delicious. Op menig bedrijf kon er van dit ras bijna
geen klasse I worden geoogst. Wat in de koelhuizen thans is
opgeslagen is ook lang niet gaaf en blank van huid.
Bij de peren ging het beter. De produktie was redelijk en spe
ciaal Conference en D.du Cornice brachten tot nu toe vrij be
vredigende prijzen op.
Pruimen waren er in overvloed, maar over het geheel genomen
was de prijs te laag.
Bij het kleine fruit hadden de aardbeien, frambozen en rode
bessen een paar weken lang tijdens de oogst veel te lijden van
regen. Moeilijk werken, veel rot en slechte kwaliteit, dus ook
nog lage prijzen. Later werd het beter weer en volgde herstel.
Een reuze meevaller werd geboekt bij de bramen. Goed oogst-
weer, een goede produktie en goede prijzen van begin tot eind.
De vollegrondsgroenteteelt leverde ook matige resultaten op.
Met de uienteelt was het misere vanaf de eerste pootuien tot de
zaai-uien thans. Wijnpeen zijn tot nu toe ook niet erg in trek. Er
gaan öchter geruchten dat er bij de vroege decembervorst elders
veel bevroren is, zodat er wellicht kansen zijn voor betere prij
zen. Verrassend is ook de prijsontwikkeling bij de knolselderij.
Aanvankelijk was er weinig animo voor "vrije" knollen en was
de prijs laag. Maar de laatste weken steeg de prijs in snel tempo
met meer dan een dubbeltje per kilo. De kans op een verdere
prijsstijging is 'zeker niet denkbeeldig. Knolselderij schijnt een
produkt te zijn met een toenemende konsumptie. Overigens zou
de huidige vraag te danken zijn aan een betrekkelijk lage pro
duktie per ha.
De gl atuinbouw is op Zuid-Beveland van beperkte betekenis.
De meeste telers zijn overgeschakeld op bloemen en dan vooral
op anjers. Over de uitkomsten is men niet ontevreden. Mede
dank zij de koele zomer is het trouwens ook landelijk niet slecht
geweest voor de bloemen.
Als algemene opmerkingen kunnen nog naar voren worden
gebracht, dat de veilingen weer een stap(je) nader tot elkaar zijn
gekomen, zodat er iets meer zicht is op een echte fusie. Verder
dat het marketingplan met de nieuwe fruitdoos helaas de mist in
is gegaan. In het laatste nummer van "Contact" hebben we
kunnen lezen hoe droevig het gesteld is met de afzet van de
Nederlandse appels. Het lijkt of het niet vijf minuten voor
twaalf uur is, maar dat het al twaalf uur heeft geslagen. De
gegevens in "Contact" zijn moedbenemend. In 1970 at men in
ons land voor 85% appels van eigen bodem en 8% kwam elders
uit de EEG. In 1977 was dat nog maar 66% eigen appels en 24%
uit andere EEGlidstaten, oftewel uit Frankrijk. En dat terwijl de
Franse Golden Delicious voor de handel 43 cent per kilo duur
der was dan onze eigen Golden. De oorzaken zijn bekend. Ook
is bekend wat er moet gebeuren om verbetering te bereiken.
Maar die verbetering zal er niet komen, omdat ieder het be
schikkingsrecht over zijn fruit wil houden en er te veel moge
lijkheden zijn om het fruit.aan de man te brengen.
Toch moeten we blijven hopen op beter. Er is thans door de lage
appelprijzen een krisissfeer. Geen wonder, want de Golden en
Goudreinette zijn naar verhouding nu nog goedkoper dan tij
dens het dieptepunt van de fruitkrisis. Maar het kan snel ver
anderen. Er is al veel fruit geruimd en in Italië en Frankrijk zijn
de prijzen nu al zeer redelijk. Straks komt er wellicht ruimte op
de markt en dan betekenen die paar honderd miljoen kg Ne
derlandse appels in EEG verband niet zo veel. Na een slecht jaar
volgt tevens vaak een beter seizoen door het beurtjaareffekt.
Daarom: hoe moeilijk het soms ook is, toch moed houden. En
vooral streven naar verbetering van de kwaliteit, waar dat lijkt
momenteel de belangrijkste opdracht!
Vanuit Schouwen-Duiveland wordt dit de laatste bijdrage vanuit
de tuinbouw over ons wel en wee in 1978. In de maand decem
ber is de neiging altijd groot om even terug te zien op het
voorbije kalenderjaar. Ondanks weinig zonuren is 1978 voor
vrijwel alle gewassen in de volle grond een vruchtbaar jaar
geweest. Deze konstatering zou de basis voor tevredenheid
moeten vormen. Door veel groente- en fruitelers zijn lange
werkdagen gemaakt om de vele kilo's te oogsten en verzend-
klaar te maken. De konsumenten hebben kunnen profiteren van
een ruime oogst, die voor lage prijzen werden aangeboden.
Kortom een jaar waarbij onze minister (van voedselvoorzie
ning) v.d. Stee met tevredenheid op terug kan zien. Veel ambt
genoten van zijne excellentie in de Oost-Europese landen zullen
jaloers zijn op zo'n resultaat waarbij geproduceerd wordt bene
den de kostprijs. Ook de overige leden van ons kabinet zullen
met trots kunnen beweren dat de kosten van levensonderhoud
minder zijn gestegen dan aanvankelijk verwacht werd. Alleen
op het ministerie van financiën merken ze dat de voorlopige
aanslagen van inkomenstenbelasting in de land- en tuinbouw te
hoog zijn geweest. De pers weet te melden dat de voorzitter van
het KNLC heeft gezegd, "we hebben het nog nooit zo goed
gehad". Ook al zijn deze woorden geen afspiegeling van het hele
betoog. Door nu de pen neer te leggen zouden we een halve
waarheid ofwel een hele leugen publiceren.
De harde werkelijkheid over 1978 leert ons dat voor de teler "het
vele niet goed is". Verstoort marktevenwicht voor vele produk-
ten drukt een zwaar stempel op de bruto-opbrengst van onze
bedrijven. Overproduktie en overaanbod (mede door importen)
beheersen het marktbeeld. Of dit alleen veroorzaakt wordt door
de gunstige kiloopbrengsten betwijfelen we. Strukturele over
schotten in de fruitteelt door een te grote hoeveelheid appel en
perehout in de EEG, steeds verder gaande mechanisatie in de
grove tuinbouw, waardoor op veel éénmansbedrijven verder
wordt geintensiveerd werken deze overschotten in de hand.
De teeltrisiko's zijn de laatste decennia afgenomen maar de
prijsrisiko's, mede door de hoge vaste kosten, zijn toegenomen.
Het rad van avontuur heeft een zekere gelijkenis met veel grove
tuinbouwprodukten. De stemming die we proberen te vertolken
klinkt misschien te pessimistisch.
Dit kpmt dan wel doordat december niet alleen in de huishou
ding van moeder de vrouw een dure maand is. Aan het eind van
het jaar zijn in enkele weken tijds, heel wat nota's te voldoen.
Ook de rest van de boekhouding krijgt dan extra aandacht.
Cijfers spreken vaak een duidelijker taal dan een gezellig ge
sprek aan een kop koffie bij de buurman. Maar pen en papier
zijn voor veel telers grote plaaggeesten. Toch kan het door de
zich steeds gewijzigde teeltmaatregels interessant zijn om per
gewas het aantal bestede uren bij te houden.
Vooral bij teelten als witlof, prei en winterbloemkool is dit het
bijhouden waard om een zo gunstig mogelijk teeltplan uit te
knobbelen.
1978 is het jaar waarin de Oosterschelde afgesloten moest wor
den.
Gewekte verwachtingen voor zoetwater zijn nog steeds niet
voldaan. Kan hier de Deltaschadewet van toepassing zijn? Door
het openzetten van de sluizen in de Brouwersdam is het zoute
Water, van de Noordzee in de Grevelingen toegelaten. Dit om
ondermeer een gunstig klimaat voor de oesterkuituur te schep
pen.
Het zoutgehalte was de laatste jaren geleidelijk gedaald. Vanuit
de land- en tuinbouw zullen we duidelijk onze bezwaren moeten
formuleren tegen deze ontwikkeling.
Een oosters spreekwoord zegt: "terwijl de honden blaffen trekt
de karavaan verder". Een stukje machteloosheid blijft over, als
we zien hoe aan de tuinbouwbelangen wordt voorbijgegaan.
Van de Waterleidingmaatschappij begrepen we dat de tarieven
over 1979 zijn "aangepast". Om in ambtenarentaal te spreken
"we voelen ons gepakt". Waterverbruik boven de 200 m3 vallen
onder een hogere m3 prijs. Veel telers die beregen of spuitwater
nodig hebben, zullen dit met spijt vernemen. We voelen ons
door Waterstaat en Waterleiding geknipt en geschoren tegelijk.
Een speciaal verlaagt tarief voor land- en tuinbouw zou beter te
verdedigen zijn.
Bij de afzet van onze produkten is gebleken dat de eenmalige
witlofdoos het goed doet. Bij het fruit lijkt die poging weer
mislukt. Al 40 jaar wordt op vergaderingen gepleit voor een
betere verpakking. De tijd van praten is nu voorbij.
De kleine Golden Delicious oogst van '77 bleek dit voorjaar net
groot genoeg om aan de vraag te voldoen. Bij de Goudreinette
hebben we met de ruime oogst het verzadigingspunt overschre
den. Wisselende kg-opbrengst bij dit ras beïnvloeden het
marktbeeld. Voorzichtig met aanplant lijkt geboden.
Bij de witlof is ondanks een jaarlijkse toename van de produktie,
van een vlotte afzet sprake. We zijn in onze regio blij dat dit
produkt nog ruimte biedt. Naast een flinke oppervlakte witlof
wortels kan de trek van het lof zich in een toenemende belang
stelling verheugen. Grondsoort en afzet kanalen zijn gunstig om
van de toenemende konsumptie te kunnen profiteren.
Als wij bij deze laatste Thoolse tuinbouwklanken, in onze ge
dachten oogstjaar 1978 nog eens laten passeren, komt onwille
keurig weer veel naar boven, in wat het ons heeft gebracht. Na
de betrekkelijk zachte en droge winter, kon men vroeg van start,
met het zaaien en poten. Het werk was echter nauwelijks op
gang, of alles kwam weer stil te liggen door sneeuw- en hagel
buien. Door de flinke achterstand van ruim drie weken, gevolgd
door een zéér koud voorjaar met zeer vertraagde groei in bijna
alle gewassen. De enkele vroege aardappeltelers die op voor hen
geschikte grond, in 't vroege wat gepoot hadden, konden dankzij
met de hun toegepaste plastikgrondbedekking, half juni een
aardig beschot oogsten met nog een behoorlijke prijs. De vele
regenval van eind juni tot begin juli, bezorgde een flinke ver
traging bij het aardappelrooien, zodat door de latere gerooide
niet meer geprofiteerd konden worden van de goed ingezette
prijzen. De later gevolgde te sterk dalende prijzen, hebben de
gehele oogstperiode, een zekere domper gezet op de arbeids
vreugde van de telers. Dit sprak temeer omdat dit dan het
tweede jaar werd, met een gemiddeld verliesgevende teelt. Als
klap op de vuurpijl zit het dit jaar met de geldelijke opbrengst
van de uien ook tegen, wat funest is voor een optimistische geest
onder de telers. De geldelijke opbrengsten van de bloemzaden is
doorééngenomen goed geweest, met toch nog wel de bekende
Vervolg op pag. 20
We horen wel kritiek op ons afkomen omtrent de aparte sfeer die
er is in deze tijd van het jaar. Met het verwerken hiervan hebben
we toch wel wat moeite. Is het nu zo verkeerd om onder de indruk
te komen van de sfeer rond Kerstmis? Kan het geen goede zaak
zijn om er wat van te maken? We dachten dat we deze laatste
vraag gerust positief mogen beantwoorden, alleen zullen we niet
voorbij mogen gaan aan datgene waarom het werkelijk gaat op
het Kerstfeest.
We zullen niet alleen verschrikkelijk druk bezig moeten zijn met
onze dingen, met onze eigen problemen, maar ook en vooral met
wat God met het Kerstfeest heeft bedoeld. Het kerstverhaal zoals
dat in de bijbel tot ons komt is oud, maar het ook telkens weer
nieuw omdat het de mensen van alle tijden en van alle plaatsen
hoop en uitzicht wil geven voor hun leven. Het is niet onze taak
op deze plaats een Kerstoverdenking te schrijven. Toch meenden
we niet zonder meer voorbij te mogen gaan aan het kerstgebeu
ren binnen deze rubriek omdat het wel de belangrijkste dingen
van deze week zijn die onze aandacht vragen.
We hopen dat u als lezer het Kerstfeest 1978 zult ervaren zoals,
de dichter Huib Fenijn het zo prachtig weergaf in zijn gedicht
Kerstfeest is:
Kerstfeest is niet enkel licht
in een mooie boom doen branden,
Kerstfeest is: het licht van God
dragen op je beide handen
Kerstfeest is herboren zijn
Een opnieuw begonnen leven.
Kerstfeest is: je eigen wil
aan de Heiland overgeven.
Kerstfeest is gelijk een kind
op de Vader te vertrouwen
Boven alle leed en nood
tóch je handen samen vouwen
Kerstfeest is geen flakker licht
in een sparreboom verheven.
Kerstfeest is: het licht van God
dragen voor je ganse leven.
1 enslotte voor deze rubriek nog een enkele opmerking. Bijna
20 jaar hebben we iedere week in dit blad de rubriek "Dingen van
de week" mogen verzorgen. Hebben we elke week stil mogen
staan bij de vreugde en de zorgen rond het ondernemer zijn in de
tuinbouw; maar ook aandacht kunnen besteden aan vele ver
schijnselen in het ekonomisch, maatschappelijk en politieke
leven. We kregen daarbij van de verschillende redakteuren een
grote vrijheid die het mogelijk maakte deze rubriek een eigen
gezicht te geven. Zeer drukke werkzaamheden zijn er de oorzaak
van dat we het besluit hebben genomen met ingang van het
komende jaar met het verzorgen van deze rubriek te stoppen. We
doen dit mede omdat er na zo lange tijd toch wel een verstarring
dreigt op te treden.
We hebben het altijd als bijzonder prettig ervaren in alle vrijheid
wekelijks een rubriek als deze te kunnen verzorgen, vooral omdat
je veel zaken aan de orde kon stellen waarvan je vond dat ze van
belang waren voor de ondernemers in de tuinbouw.
Wanneer we er op terug zien dan valt het op dat alles zijn tijd
nodig heeft en dat een heleboel zaken die je belangrijk vond, zich
op een andere manier vervulden dan je had gedacht, terwijl het
toch terecht kwam.
We zijn er gelukkig mee dat de Zeeuwse fruittelers op 1 januari
1979 starten met een nieuw samenwerkingsverband voor wat de
afzet van hun produkten betreft. Er zijn mensen, ook in onze
kring, die hun twijfels hebben over de waarde van de samenwer
king van de fruitteelt in de CVZ. We hebben deze niet. We zijn er
van overtuigd dat hiermede een belangrijke stap voorwaarts is
gezet op de weg naar het afzetpatroon van de Zeeuwse fruitteelt
in de toekomst, wat niet wil zeggen dat we er zijn met de CVZ van
nu. Tenslotte: de allerbeste wensen aan al onze lezers voor het
nieuwe jaar.
De rubriek "Dingen van de week" verschijnt deze
week voor de laatste keer. De schrijver van deze ge
waardeerde rubriek geeft in deze laatste bijdrage zelf
aan waarom hij er mee ophoudt. Van onze kant willen
we zeggen dat we steeds zijn pennevruchten hebben
gewaardeerd en dat het ons spijt dat hij er nu mee
stopt, ofschoon we er uiteraard wel alle begrip voor
hebben.
Redaktie.
19
