D,
G erard heeft geen optimistische kijk op de
toekomst van de landbouw. We hebben dit jaar
tarwe gedorsen van 9.000 kilo per ha. Andere
percelen wat minder, en bij sommigen hoor je
spreken over meer dan 10 ton per ha. Dat is
heel móói, maar we krijgen nu al een begin van
een graanoverschot binnen de E.E.G. en dat is
niets nieuws. We komen met overschotten te
zitten en ik ben doodsbenauwd dat ze de boe
ren klem gaan zetten met allerlei maatregelen
die tot doel hebben de produktie te beperken.
Ik moet eerlijk zijn dat ze vaak nog gelijk heb
ben ook, die bronnen, die beweren dat wij
blind doorgaan met maar steeds meer te pro
duceren.
D e mechanisatie werkt de overschotten me
de in de hand. Kijk maar eens naar de teelten
waar je vroeger alleen met handwerk wat aan
kon doen. Nu hebben we ze in ons akker
bouwplan. 't Is een eindeloze kringloop. Wan
neer de prijzen lager worden door een over
schot, zullen we met zijn allen proberen meer te
produceren, waardoor de prijzen nog verder
zakken. En wat moeten we eraan doen? Ik vind
het geen kunst om overal zaaltjes vol met kwa
de boeren bij elkaar te krijgen en protesterend
A,
I k ben destijds samen met mijn broer een
maatschap aangegaan. Nu is deze omgezet in
een vennootschap, waarin Piet is opgenomen.
Maatschapsvorm was niet mogelijk wegens
fiscale problemen, vandaar nu een vennoot
schap. Ik zeg achteraf, ach, ik had misschien
eerder de zaak over moeten doen aan Piet. In
feite groeide ik er steeds verder uit omdat ik
nogal veel weg was. Nou en volgend jaar dan
kun je ook voor me gaan betalen want dan ga ik
trekken uit die AOW-pot. Ja, lach er maar niet
om, zegt hij ernstig. Ik zal ze niet graag de kost
geven die wachten met de bedrijfsovername tot
het verkrijgen van dat ouderdomspensioen een
feit is. Momenteel ben ik bezig met de afbouw
van de verschillende bestuurlijke funkties. Je
moet daar op tijd mee kunnen stoppen. Het
vergt veel tijd als je het goed wilt doen. Je krijgt
steeds meer stukken waarover je georiënteerd
moet zijn en dat vergt veel leestijd. Onlangs zag
ik nog iemand die er mee gestopt was. Hij zei,
man, ik ben zo gelukkig als een klein kind dat
ik nu in het weekend niet die vergaderstukken
door moet nemen. Wanneer je jezelf echter
goed wilt voorbereiden dan heb je geen andere
keus dan veel te lezen.
T
Samenwerken
is de kracht
Coöperatieve afzet
Sombere kijk
op de afzet
Wat is een
groot bedrijf?
Rommelen
in de marge
Heerlijk om
boerin te zijn
Funkties afbouwen
Leren van een
andere kuituur
alles gaat rekenen, gezien het effekt. We heb
ben ook enorm veel met gips gewerkt. Er waren
boeren in de omtrek die geen gips wilden ge
bruiken. Geef het maar aan ons zeiden we dan,
en we hebben het gebruikt. Eerst na de inun
datie irr de oorlog, en later weer na de ramp.
Mede daardoor werd de grond steeds produc
tiever, terwijl we toen ook gelijkertijd na de
ramp tijdens onze eigen herinrichting alles
hebben herdraineerd. Momenteel krijgt de
grond ook betrekkelijk veel drijfmest. leder
jaar streven we ernaar om zo'n 6 a 7 ha van dat
goedje te voorzien. We hebben wel eens een
paar banen overgeslagen, en dat haalde je er in
de gewassen onmiddelijk uit. Ze zijn daar goed
voor uitgerust tegenwoordig, want ze rijden het
zonder tussenopslag rechtstreeks over de per
celen. Je hebt hier al vrij dicht in de buurt grote
varkensbedrijven zoals in Oud Gastel en in
Standdaarbuiten. Er is goed aan die drijfmest
te komen. Veel aandacht hebben we ook altijd
en nu nog geschonken aan groenbemesting.
Misschien is er dan wel een speciale Zuid
Westelijke akkerbouwproblematiek, to'ch zie ik
wat de produktiviteit van de grond betreft de
toekomst echt niet zo zwart in. Ik moet wel
toegeven datje bouwplan steeds armer wordt.
Dat komt de grond niet ten goede. De vrucht
wisseling komt daardoor dusdanig in het ge
drang dat je daardoor dus eigenlijk je grond
uitbuit, en dat is misschien in het Zuid Westen
meer het geval dan elders. Vroeger teelden we
luzerne, erwten, vlas en karwei. Allemaal
vruchten die goed land achterlieten, of waar je
gemakkelijk Combinaties kon maken met een
groenbemester. Nu hebben we in ons bouw
plan aardappelen, bieten, granen, konserven-
teelten uien en niet te vergeten het graszaad.
O,
De schuur van het bedrijf werd na de watersnood van 52 opnieuw opgetrokken.Toch heb je tegenwoordig aan al die ruimte onder de kap weinig.
nze Piet en zijn buurman Elenbaas hebben
één en dezelfde medewerker. Gommert werkt
in principe één week bij Piet en één week bij
Elenbaas. Je begrijpt dat dit de basisovereen
komst is, maar wanneer het bij de één veertien
dagen achter elkaar beter uitkomt, dan gebeurt
dit ook. Ze zijn erg flexibel. Wanneer er tus
sendoor net een erg drukke dag is bij Piet, en
Gommert net die week bij buurman is, dan is
het geen punt dat Gommert even een dag
overkomt. Op het eind van het jaar wordt de
werkelijke dagverdeling opgemaakt en verre
kend. Op deze manier was het mogelijk om
toch nog extra hulp op het bedrijf te houden.
Dit systeem gebruiken ze nu voor het vierde
jaar. Gommert is al veertien jaar bij ons in
dienst. Hij had tegen deze nieuwe regeling ook
geen bezwaar. Als het nodig is dan spring ik
ook bij, zegt Gerard, dat is vanzelfsprekend.
De inventaris loopt soms over drie bedrijven en
meestal over twee bedrijven. Mijn broer zit hier
iets verderop met een bedrijf van 33 ha. Samen
exploiteren ze de machines en daarbij is dan
ook weer buurman Elenbaas betrokken. Dat
werkt uitstekend. Tot vorig jaar hebben we de
bieten steeds zelf gerooid, met een oude één-
rijïge Stoll. Gelukkig is dat ding nu volledig
versleten en gaan we werken in kombinatie met
de loonwerker. Wel zijn we nog steeds niet van
de gewoonte afgestapt om de bieten zelf naar
de fabriek te rijden. Maar je ziet wel, dat is niet
zover weg, we zitten onder de rook van Stam
persgat met zijn grote fabriek. De aardappels
worden ook door onszelf gerooid in kombina
tie met de twee eerder genoemde bedrijven. De
loonwerker komt er betrekkelijk weinig aan te
pas. Stropersen, dat doet hij nog wel. Dat sa
menwerkingsverband loopt prima en is erg
kostenbesparend.
Momenteel is het nog zo dat Elenbaas en Piet
ieder nog hun eigen zware trekker met ploeg
hebben. Gommert rijdt dan één week met een
kolos van 90 p.k. bij Elenbaas, na die week
wordt daar alles stil gezet en komt Gommert bij
Piet ploegen met zijn trekker van 95 p.k., die
dan na één week ook weer stil wordt gezet.
Halve-kracht-werk dus. Geen wonder dat nu
steeds duidelijker wordt dat na het gebruik van
die twee trekkers straks bij een nieuwe aan
schaf slechts één trekker voor dat ploegen
wordt overwogen, en dan mogelijk met een
driescharige ploeg.
e aardappelen kan Piet niet vorstvrij op
slaan, dus voor de winter gaat alles weg. We
werken steeds samen met de aardappelafze
torganisatie van CebecoZuid-West. Dat werkt
goed. Alles wordt hier coöperatief gedaan, alle
inkoop en verkoop. Je kunt daar volledig ver
trouwen in hebben. Zelf heb je het immers
druk, en dan is het goed dat je weet dat je
produkten zo goed mogelijk worden afgezet, 'k
Weet wel hoor, je hebt niet altijd de hoogste
prijs, maar je bent wel zeker van je afzet en
betaling. Hoeveel hebben er vorig jaar hun
uien niet op de hoop moeten rijden. Degene die
in de pool zaten hebben weliswaar ook niet
zoveel gebeurd, maar ze hebben wel hun pro-
dukt kunnen afzetten.
Misschien lijkt het sommigen "heiligschennis"
maar je kunt het toch niet staande houden dat
het noodzakelijk is de Markerwaard in te pol
deren voor agrarisch gebruik, en daarnaast met
grote overschotten in de E.E.G. te zitten. Kun
je in feite iets als tegenargument aanvoeren
tegen het creëren van landschapsparken.
Goed, ik ken de problematiek van de man die
er met zijn bedrijf mee te maken heeft, hou me
ten goede! Toch zal de buitenstaander daar
weinig gevoel voor hebben als hij leest dat we
met die enorme overschotten verder moeten
gaan. We zijn nog lang niet aan het einde. El
ders liggen er nog enorme mogelijkheden. Om
van zeven naar tien ton tarwe te stijgen is
moeilijk, maar om zoals in Frankrijk in veel
gebieden nog mogelijk is om van vijf naar ze
ven ton te verhogen is gemakkelijk. Straks
krijgen we er weer een aantal nieuwe lidstaten
binnen de E.E.G. bij. Ze blijven daar ook niet
achterlijk en de produktie zal nog verder wor
den opgevoerd.
Vader en zoon Piet bespreken nog vele dingen
gezamelijk.
naar buiten te treden, maar daar los je de zaak
niet mee op. 't Is rommelen in de marge. Wan
neer de aardappelprijzen ook dit jaar weer
slecht zijn dan moeten we naar de bijstand en
anders is er geen oplossing. We zijn ook zo
kwetsbaar, alles moet bij ons de grens over wil
je ook maar enige toekomst hebben voor de
produkten. Produktiebeperking wordt hier en
daar geroepen. Nou ja,... ik weet het ook niet,
bij de bieten hebben we al te maken gehad met
de contingentering. Waarom ook niet bij melk?
Onmiddelijk rijst daarbij de vraag, zegt Ge
rard, waar leg je de grens. Waar zegje ook tot
hier en nu mag mijn bedrijf niet groter worden
of nog meer produceren. En wat doen de an
deren in de E.G.!
l ls kringvoorzitter en vice voorzitter heb ik
het werk altijd erg leuk gevonden. Alleen de
laatste tijd vind ik het minder leuk. Dat komt
omdat ik vind dat we als organisaties veel te
weinig aan de werkelijke problematiek kunnen
doen. We zitten veel te veel in de marge te
praten. Neem nou die aparte regeling die er
wordt gewenst voor het Zuid-Westen. Zoiets is
"leuk voor de mensen" zou een bekende ka-
baretier zeggen. Laten we echter eerlijk zijn,
het is voor het Zuid-Westen noodzakelijk,
maar lossen we daar op langere termijn wat
mee op? Raak je daarmee aan de basisproble-
matiek van het boerenbestaan? Neem nou de
bietenproblematiek. Iedereen wil het meeste
voor zichzelf uit die regeling halen. In het
Zuid-Westen lopen we in dit opzicht niet in de
achterste rij. Maar ik ben van mening dat we
daarbij nief uit het oog mogen verliezen dat
ook andere organisaties hun belangen hebben.
Ikzelf heb zitting in de hoofdafdeling akker
bouw van het Landbouwschap. Daar zitje niet
alleen om de belangen van de Zuid Westelijke
boer te verdedigen, maar om gezamenlijk te
trachten een voor iedereen aanvaardbaar sys
teem uit de bus te laten komen en waar de Zuid
Westelijke teler zich in het algemeen mee kan
verenigen. Men moet zich goed bewust zijn dat
het kontraktenstelsel belemmeringen opwekt
die voor sommige telers moeilijk zullen blijken
te zijn en ook moeilijk verteerbaar zullen zijn.
Ik ben op dit bedrijf geboren, zegt Gerard,
mijn grootvader heeft het gekocht. Ik heb nooit
staan trappelen van ongeduld om hier te be
ginnen. Ik wilde steeds maar weg, naar het
buitenland, emigreren, 't Is er nooit van geko
men. Ik ben naar de middelbare landbouw
school in Goes gegaan, nadat ik eerst in Steen
bergen de Mulo had gehad. Intussen leerde ik
Nel kennen. Dat gebeurde op de paardenmarkt
te Willemstad.
Ja, zegt Nel, ik logeerde daar, en 's avonds was
het dansen en zo leerden we elkaar op de
dansvloer walsend kennen. Ik kom zelf niet van
een boerderij, mijn vader was aannemer in
Ridderkerk. Maar ik heb het toch altijd heerlijk
gevonden om boerin te zijn. Ik hield van die
vrijheid en van die ruimte.
We zijn in 1940 getrouwd, zegt Gerard, net
voor de oorlog, ik kreeg drie dagen vrij om te
trouwen en toen terug naar de linies, waar ik al
vanaf '39 in de mobilisatie lag. We werden
krijgsgevangen gemaakt en waren toen met z'n
allen zes weken "kwijt". Voor Nel en voor an
dere familieleden maar een nare bedoening.
We kwamen weer vrij uit krijgsgevangenschap.
We moeten er toen uitgezien hebben als wil
den. Ik weet nog dat ik in krijgsgevangenschap
mijn haar heb trachten te wassen met kleizeep
van de Duitsers. Ik had toen meer haar als nu
en met geen mogelijkheid heb ik het er die zes
weken uit kunnen krijgen. Bij een dokter in
Oldenzaal konden we ons wassen. We moesten
ieder twee warme baden nemen, mijn vriend en
ik, om er weer toonbaar uit te zien.
Gerard Nieuwenhuyzen is reeds lang aküef in
het landbouworganisatieleven. Naast de taken
bij de Z.L.M. is hij ook nog lid van de gewes
telijke raad, als onderdeel daarvan weer lid van
de milieukommissie, hij heeft zitting in het ko-
mité arbeidsproblematiek. Bij het K.N.L.C. is
hij H.B.-lid en heeft hij zitting in de hoofdaf
deling akkerbouw van het Landbouwschap.
Hij is bestuurslid van de suikerraad, hij heeft
zitting in de ledenraad van de suikerunie en is
nog hoofdingeland van het waterschap. Je
moet er nogal eens voor op pad zegt hij. Nel
heeft dat gelukkig altijd goed kunnen verwer
ken en daar ben ik haar dankbaar voor.
ja, nou hebben we al vier kleinkinderen.
Eentje hebben we nog niet gezien. Die komt
binnenkort naar Nederland. Meeuwis is werk
zaam in Dubai, aan de Perzische Golf. Hij is
getrouwd met een Indiase. We waren in het
begin wel verrast, eerlijk is eerlijk, maar we
hebben er een fijne schoondochter bij gekre
gen. Ik vind dat wij hier nog kunnen leren van
hun kuituur, zegt Gerard heel beslist en Nel
beaamt dat onmiddelijk. 't Arme kind moet
nogal wat hebben afgezien toen ze maanden
aan een stuk bij ons in huis was. Je kent haar
gewoontes niet natuurlijk. Ze heeft zich bij
zonder aangepast, en we vinden dat Meeuwis
een goede vrouw heeft getrouwd. Van Piet
wisten we dit uiteraard allang. Bij Piet hebben
ze drie kinderen, en wie weet, wordt daar ook
wel iemand boer. Ikzelf ben momenteel erg
aktief in het onderhouden van tuinen, zowel de
sier- als de groentetuinen. Ach, een mens moet
wat doen in zijn vrije tijd
(augustus 1978)
11
