gelooft in grenzen
aan de groei!
Gerard van Nieuwenhuyzen
G erard is een gezellige prater die flink af
stand van de dingen weet te nemen, en die
samen met zijn vrouw Nel een opmerkelijke
flexibiliteit weet te tonen. Ook een man die
uiterst gevoelig is voor humor en tevens een
persoon die tegenslagen, verrassingen en ver
anderingen gemakkelijk opvangt. Sinds enige
jaren heeft hij zich uit de boerderij in zoverre
teruggetrokken dat nu zoon Piet in feite de boer
is en het bedrijf leidt naar zijn eigen moderne
inzichten. Ik heb daar volledig vrede mee zegt
de vierenzestigjarige Gerard, terwijl hij ge
makkelijk in zijn "eigen" stoel voor het im
mense raam zit en naar buiten tuurt over de
landerijen. Het zicht is schitterend. Voor een
rustende boer is het dat zeker. Nou, rustend,
Gerard staat volop in het leven, en bruist nog
van aktiviteit, ofschoon hij toegeeft dat hij nu
langzamerhand bezig is aan de afbouw van
vele bestuurlijke taken.
T oen onze Piet getrouwd was, en in feite al
lang de beslissende man was op het bedrijf,
woonde hij in dit huis, en wij waren nog op de
boerderij blijven wonen. Dan kwam er die, dan
weer die en dan was er weer dit of dat, ze
kwamen natuurlijk allemaal naar de boeren
woning. Ik moest ze dan terugsturen naar Piet,
want daar ging het om. Nu is dat anders. Ik zie
een auto het hoefpad oprijden en ik maak me
er niet druk meer om. Als ze mij nodig hebben
dan komen ze vanzelf wel terug. Ofschoon Piet
nu wel als zelfstandig boer optreedt wil dit nog
niet zeggen dat hij het bedrijf ook al heeft
overgenomen. Dat komt later wel als het tijd
stip daarvoor rijp is. Ik heb twee jongens, zegt
Gerard. Meeuwis heeft nooit iets voor de
D e Petronella hoeve is 50 ha groot en bestaat
uit één grote kavel. Die grond hebben we altijd
rond het bedrijf gehad, maar niet steeds zo
gunstig verkaveld als dat nu sinds 1956 het ge
val is. Vroeger was dit een slecht ontwaterde
polder. We waren aangewezen op natuurlijke
lozing, en je weet dat je dan met noord-wes
tenwinden en veel regen weinig gelegenheid
had om op het Volkerak te spui en. Het gevolg
was dat grote gedeelten van de grond dan on
der water schoten. Soms hadden we zelfs alle
moeite om de late gewassen van het veld te
krijgen.
W e hebben nogal variërende grondsoorten.
Maar je kunt het gemiddeld toch als een zware
grond beschouwen, waarbij ik variaties van 25
tot 60% afslibbaar heb. Kijk, vroeger wasje blij
met zware grond, maar nadat we steeds meer
konden beschikken over kunstmest ben je beter
af met grond van rond de 30% afslibbaar. We
hebben voor die zware grond naar verhouding
veel zware werktuigen nodig. Het is ook grond
waarmee je uit moet kijken. Je kunt er in het
najaar geen risiko's mee nemen door je gewas
sen laat op het veld te laten staan. We hebben
er altijd naar gestreefd zo omstreeks St. Niko-
laas klaar te zijn met het werk. Dat is meestal
gelukt. Kom je later, dan ontmoet je enorm
veel moeilijkheden. Wel heb ik hier de kalk-
toestand zwaar opgevoerd. We hebben jaren
gewerkt met schuimaarde, maar die vind ik
toch naar verhouding te duur worden als je
Gerard van Nieuwenhuyzen is één van de twee vice-voorzitters van de
Z.L.M. Gelijkertijd is hij ook voorzitter van de kring Westhoek. Met de
Westhoek wordt dan het Westelijk gedeelte van Noord-Brabant bedoeld.
Dit klei-akkerbouwgebied lijkt in zeer veel opzichten op het Zeeuwse
boerenland, met alleen dit verschil dat we hier te maken hebben met echte
Brabanders die vaak door familiebanden toch nauw met Zeeland zijn
verbonden. De fusie met Zeeland was daardoor voor de meeste Brabanders
geen probleem zegt Gerard. Als Noord Brabantse Maatschappij van land
bouw waren we op den duur te klein en wat lag er meer voor de hand dan
een samengaan met de Zeeuwen, mede bespoedigd door het gebruik van
één en dezelfde voorzitter gedurende enige jaren, 's Morgens zat voorzitter
Prins dan met de Brabantse boeren te vergaderen, en 's middags met de
Zeeuwen, vaak over dezelfde onderwerpen. Ik heb er nooit moeite mee
gehad dat we samen zijn gaan doen, anderen, vooral in het oosten en
midden van de provincie wel wat meer. Wat we aan dat samengaan wel
hebben overgehouden is twee vice-voorzitters, een Zeeuwse, Sam de Visser
en ik als vertegenwoordiger voor de Brabanders, nou, en je weet Ad Doe-
leman dan als algemene voorzitter.
Een "rustend" boer
Bedrijfsovername
is geen plicht
Eigen grond verkaveld
Veel aandacht
voor de grond
M. van Wezel
Kringvoorzitter Westhoek
Vice voorzitter Z.L.M.
We zitten hier kostelijk te wonen. Je kunt wel
met je vrouw ver weg van het bedrijf ergens in
een dorp of stad gaan leven, maar als je van een
boerenbedrijf afkomt, dan lijkt het bestaan in
een huisje in de rij een kwelling zonder einde.
Wij hadden hier deze voormalige knechtswo
ning en die ligt net ver genoeg van het bedrijf
verwijderd om niet k\ te betrokken te zijn met
het jonge gezin wat daar leeft. Aan de andere
kant geniet je toch nog volledig van het boe
renleven en de natuur. Nel beaamt het en zegt
datje eigenlijk nooit mooier kunt zitten. Op de
vensterbank, naast Gerard's stoel ligt een ver
rekijker binnen handbereik. In de verte raast
het verkeer over de Zoomweg. Maar dat stoort
niet, 't is alleen een levend element in de
wijdsheid van de polder. Wanneer je een be
drijf overdraagt aan je zoon, dan moet die daar
ook wonen zegt Gerard beslist.
kwalijk nemen, maar als ik straks eventueel aan
zie komen dat de lasten vanwege zo'n overna
me zo hoog zijn dat ik heel mijn leven arm
moet zijn om later rijk te sterven dan moet je
het maar verkopen. Ik kan hem geen ongelijk
geven, zegt Gerard. Vroeger dacht ik daar heel
anders over en ik weet dat er nog talloze boeren
zijn die de haren ten berge rijzen bij de ge
dachte dat het bedrijf verkocht zal worden en
de grond uit de familie gaat. Maar 't is toch
gekkewerk als je het goed beschouwt. Je erft
van je ouders bv. ook aandelen, ik zeg maar
wat, wel, en die mag je gerust verkopen, daar
heeft niemand emotionele bezwaren tegen,
maar met grond zou je niks mogen doen. Als je
die eenmaal hebt, dan moet je die ook maar
houden, soms als een soort financiële molen
steen zo zwaar rondje arme nek. Van een ver
zekeringsmaatschappij of van een pensioen-
Gerard en zijn vrouw Nel in hun gezellige huiskamer, waar hij straks na het afbouwen van
verschillende funkties wat meer hoopt te vertoeven.
doen als jonge boer.
Laat ik eerlijk zijn, als het er op aan komt ben ik
een vermogend mens. Maar wat heb ik eraan?
Nel zei vroeger wel eens als we een slecht jaar
hadden, Gerard, we zijn toch eigenlijk niet arm.
Ja, zei ik dan, neem jij maar een zak grond mee
naar Dinteloord en probeer daar dan maar eens
een jurk van te kopen.
Daarom, al met al is het nog niet zeker of Piet
ook werkelijk de volgende eigenaar van dit be
drijf zal worden.
Aan water zijn we hier ook op ander gebied
nooit tekort gekomen. Zat je al met een slechte
ontwatering, daar kwam nog bij dat het hier te
boek stond als een inundatiepolder. In 1940
hebben de Nederlanders getracht alles met zoet
water te inunderen. Dat lukte maar ten dele.
De Duitsers deden het tegen het einde van de
oorlog "beter", want die lieten alles vol lopen
met zout water. In het rampjaar was het hier
wederom flink raak. Alles onderwater en een
dodental in Heyningen van vele mensen. We
hadden in vroeger jaren zelf een eigen pomp
om het water weg te werken als we niet konden
lozen met de sluis. Daarnaast was de verkave
ling ook lang niet ideaal. Veel sloten, en ook
besloten we om hier over te gaan tot het graven
van een grote nieuwe watergang dwars door de
landerijen.
Hierdoor raakte ik wel wat grond kwijt na
tuurlijk, maar daar stonden heel wat voordelen
tegenover. De vrijkomende grond uit die nieu
we brede watergang kon worden gebruikt voor
het opvullen van veel sloten. Hierdoor werden
de kavels vergroot. Eigenlijk deden we hier aan
een landinrichting eigen stijl en ik moet zeggen
met een eklatant sukses. Nadat het werk was
beëindigd bleef ik zitten met prachtige perce
len waarvan de kleinste nu zo'n twaalf bunder
groot is. Overal waar dat nodig was werd de
grond geëgaliseerd. Het heeft een paar centen
gekost, maar je kreeg er toch ook nog subsidie
op, dus 't was voor ons eigenlijk de redding.
Het nieuwe gemaal trekt de poldersloten nu op
ieder gewenst waterpeil.
Van de voormalige landarbeiderswoning werd een gezellige woning gemaakt, van waaruit men een
schitterend uitzicht heeft over de polder.
boerderij gevoeld, dat zag je al vrij vroeg. Hij h
eft een technisch beroep en heeft er zich mee
akkoord verklaard dat Piet ter zijner tijd het
bedrijf tegen pachtwaarde over kan nemen.
Maar dan is het nog een groot bedrag, zegt
Gerard een beetje zorgelijk. Kijk, Piet is reëel
genoeg om te zeggen, vader, je moet me niet
fonds kun je ook heel goed pachter zijn als het
moet. Kijk, de overname op zichzelf zou nog
niet zo'n verschrikking zijn misschien, want als
je met zijn tweeën bent dan is het tenslotte toch
maar 50% watje in feite aan moet pakken. Het
zijn eigenlijk de suksessierephten of liquidatie
verplichtingen na overname die je de das om-
veel grillig gevormde percelen waar je maar
met moeite met je werktuigen kon komen.
Maar in 1956 kwam er een plan tot samenvoe
ging van alle polders hier tot één waterschap
"de Striene". Daardoor moest er ook wat gaan
gebeuren aan de ontwatering. Na wat wikken
en wegen, en het inwinnen van kundig advies,
10
