De nieuwste kruising van
Jacob Jong en Beemsterboer
heet BEJO!
I
B,
B,
T
A<
D,
13
O
M. van Wezel
n het Westfriese land van Noord-Holland, de streek waar men ook zo lustig kolen teelt,
zijn twee gerenommeerde van ouds bekende zaadhandel firma's een fusie aangegaan. Het
betreft de firma C. Beemsterboer uit Warmenhuizen en de firma Jacob Jong uit Noord-
Scharwoude. Ze zijn vanaf vorige week officieel onder de naam BEJO gaan werken. Dat
hebben ze niet zo maar voor de grap gedaan. Een fusie is toch een ingrijpend gebeuren,
vooral voor mensen die gewend waren zowel in binnen- als in buitenland, zelfstandig hun
boontjes te doppen. TocM gebeurde het steeds vaker dat de twee vertegenwoordigers van
de genoemde firma's elkaar tegen kwamen en soms elkaar voortdurend het gras voor de
voeten wegmaaiden. Gekkenwerk eigenlijk, want steeds meer kwamen ze tot de konklusie
dat gezamenlijk op de markt opereren efficiënter zou zijn. Schoorvoetend is dat begonnen.
Bij stukjes en beetjes groeide die samenwerking. Je zou kunnen spreken van een soort
vrijages, zei Beemsterboer tijdens een perskonferentie. We zijn nu dan zo ver dat we onder
één dak huizen. Het grote voordeel voor ons is dat we nu gezamenlijk ook het dure
onderzoekswerk aan kunnen pakken. We kunnen beter onze verkoopsaktiviteiten
spreiden waardoor we ook een betere begeleiding van de klant kunnen waarborgen.
mededirekteur, datje hier alle mogelijke soor
ten kool kunt vinden die er maar zijn. We tes
ten alles uit. We'hebben b.v. ook proeven met
kleine koolsoorten, die speciaal bedoeld zijn
voor het kleine gezinnetje, dat niks heeft aan
een kool van vijf kilo. Of het zal lukken is nog
een beetje de vraag, want soms kun je de kon-
sument toch moeilijk overtuigen dat een klein
kooltje óók een goede kool is.
Met ontwikkelingslanden doen we nog nau
welijks zaken. We hebben het wel geprobeerd
zegt Beemsterboer, maar dat mislukte met b.v.
Zambia. Ze willen vaak heel erg goed zaad
voor heel weinig geld, en dat is nou net de
moeilijkheid, want een goed produkt moet ook
zijn prijs opbrengen. We hebben wel al wat
interessante kontakten met Indonesië en Tai
wan (Formosos).
kunnen beschikken. De zaadhandelaren doen
dat natuurlijk niet uit pure liefdadigheid. Een
financieel gezond zaadbedrijf is echter in het
voordeel van de praktijk, daarover hoeven we
niet lang te twisten!
Ook nog 150 bijenvolken
iddags reden we langs de proefvelden en
gingen een kijkje nemen in de kassen. Onder
weg zijn ze aan het kool oogsten. Net zoals ze in
het Zuid-Westen met de bietenwagens rijden,
gaat dat hier met de kool. Een opbrengst van
110 ton kool per ha is goed maar geen uitzon
dering. Tegen een gekontrakteérde prijs van 7
Zi cent per kg, bestemd voor de zuurkoolfa-
briek. Er zou nog veel meer te vertellen zijn
Zoeken naar nieuwe variëteiten
eemsterboer en Jong nemen ongeveer een
vijfde plaats in op de Nederlandse zaadhan-
delmarkt. Daar moet onmiddellijk aan worden
toegevoegd dat ze zich hebben gespecialiseerd
op uien, kool en wortelenzaad. In de kool-
zaadhandel hebben zij ongeveer een 45% groot
aandeel, terwijl dit voor de uien rond de 35
40% draait. Het aandeel van de winterwortelen
is groeiende, terwijl ook de markt voor schor
seneren, spinazie en kroten groeit. In de ras-
senlijst komen we b.v. dertien winterwortelen
rassen tegen en vijf daarvan zijn BEJO rassen.
Momenteel werken er ongeveer zestig man
personeel bij de firma en de helft van die
mensen houdt zich bezig met het onderzoek.
Dat is nodig want de vraag naar nieuwe en
verbeterde produkten staat nooit stil. Wie het
tegenwoordig presteert om b.v. een kool met
1% meer droge stof te kweken dan de bestaan
de variëteiten kan op sukses rekenen, want
vooral in Amerika hecht men daar veel waarde
aan. Bij de zuurkoolbereiding scheelt je 1%
meer droge stof enorme .hoeveelheden afval
water. Afvalwater dat weer vervuilend werkt.
Zo wordt ook steeds meer gekweekt op resis
tentie. Je hebt dan minder gewasbescher
mingsmiddelen nodig en dat is ook weer gun
stig voor het milieu. Er zijn b.v. wel resistente
wortelen, maar die zijn zo hard, zegt Beem
sterboer, dat je er je tanden op stuk bijt. Dus
zoeken we naar iets beters. Zo moetje ook wel
eens geluk hebben, we hebben een krotenva-
rieteit die bij de inmaak prachtig van kleur
blijft. Veel andere soorten bevatten net iets te
veel suiker en daardoor verkleurt bij dè inmaak
in potjes de biet, wat uiteraard de smakelijke
presentatie niet ten goede komt.
Misschien geloof je het niet zegt Beemsterboer,
maar we hebben nu zelfs in ons onderzoek
sprogramma het speuren naar een uiensoort
opgenomen die bij de mens minder winderig
heid veroorzaakt. Wel hebben we een over
eenkomst met de indiener van het verzoek ge
maakt dat hij de uien zelf zal testen.
Zuurkool voor Amerika
ejo is gespecialiseerd in vollegrondsgroen-
tenzaden. Hiervoor hebben ze o.a. zo'n 15.000
meter kas waarin het stamzaad wordt geteeld
en veredeld. Dit doen we zegt men omdat je het
met dit grillige Nederlandse weer buiten niet
doen kunt. Veel van je zaad zou verloren kun
nen gaan. Jaarlijks verrichten we zo'n 25.000
handbestuivingen. Voor de echte zaadver
meerdering wordt heel veel gebruik gemaakt
van zaadvermeerderingsbedrijven in het bui
tenland. Waarom het buitenland? Omdat daar
veelal het klimaat zich ook weer beter leent
voor de vermeerdering, waardoor het zaad be
ter van kwaliteit is. Het is nog niet zo ver dat
men ook in Afrika opereert, maar wel heeft
men veel uienzaad in Italië. Voorts heeft men
proefvelden in heel veel Europese landen. Die
worden verzorgd door de lokale mensen.
Soms zijn die enige tijd werkzaam geweest op
een van de bedrijven van Bejo om daar wat
spoorwijs te worden. Zo hebben we in Amerika
een proefveld met kool liggen zegt Beemster
boer. 't Is nog maar 2 Vi ha en het wordt bijge
houden en verzorgd door een boer. We hopen
daar met onze goede koolsoorten een stevige
plaats te veroveren op de Amerikaanse markt.
Het is echt de bedoeling om daar een aantal
goede soorten te introduceren. Dat is geen
kwestie van een paar zakjes koolzaad naar een
Amerikaanse boer opsturen en dan verder
maar afwachten of er nog wat van terecht
komt. Integendeel, zoiets begeleid je ook hele
maal zelf en dat brengt met zich mee dat je
regelmatig direkt kontakt hebt met die boer in
Amerika.
100.000 ton uienzaad
B eemsterboer en Jong zijn qua omzet zo'n
beetje aan elkaar gewaagd. De een is iets groter
dan de ander. Ze zwijgen als het graf wanneer
je vraagt hoeveel hun totale omzet vorig jaar
bedroeg. Daar heeft de buitenwereld nog niets
mee te maken, dat is duidelijk. Waar ze wel vlot
voor uitkomen is het belang van de uien zaad
verkoop in o.a. Zuid-West-Nederland. Naast
de firma Sluis en Groot zijn wij wel de leve
ranciers van uienzaad, zegt Beemsterboer trots.
Er wordt gemiddeld jaarlijks om en nabij de
100.000 ton uienzaad verkocht. Dit omvat dan
alle soorten uien die er te bedenken zijn. Of nu
de uienmarkt goed of slecht is daarmee kan de
zaadvermeerderaar nauwelijks rekening hou
den, want het duurt altijd twee jaar eer je het
proces om uienzaad te winnen hebt doorlopen.
Gelukkig beschikken we over zeer goede op
slagruimten, zodat we gemakkelijk zaad kun
nen overhouden tot een volgend teeltjaar. Be
kende rassen die door Bejo worden verkocht
zijn Robusta en Bastora, van de hybryden Hy
dro en Hygro, en van vroege rassen Augusta en
Hyperi. Bastora is duidelijk een nieuwe topper
in onze aanbieding, zegt de direktie van de
Bejo trots.
Een klein gezinskooltje
ngeveer 65% van de totale cmzet wordt
geëxporteerd, en dat zaad gaat voor het groot
ste gedeelte naar landen in West-Europa. Dit
vereist nogal een leven van veel reizen. Nu met
de nieuwe opzet zijn de taken voorlopig zo
verdeeld dat ieder een bepaalde landengroep
onder handen neemt zodat men hoopt hiermee
gericht te kunnen werken. De administratie
van beide bedrijven gaat volledig inelkaar
schuiven en zal grotendeels ten kantore van
Jacob Jong gebeuren. De afhandeling van za
den zal worden gekoncentreerd bij Beemster
boer in Warmenhuizen. 't Is een volk van rei
zigers die zaadverkopers. Overal ter wereld
trachtten ze een voet aan de grond te krijgen.
Ze hebben vermeerderaars zitten tot in Aus
tralië. Op hun proefvelden in het wijde
Noord-Hollandse land hebben ze koolsoorten
uit heel de wereld. Ik weet zeker zegt Barten,
In 5 jaar omzet vervijfvoudigd!
och zijn het mannetjesputters die zaadhan
delaren. Ze hebben op eigen kracht heel wat
bereikt. Dit spreekt des te sterker bij de twee
familiebedrijven Beemsterboer en Jacob Jong.
Zonder steun van wie dan ook hebben ze uit
sluitend met de aanbieding van kwaliteitszaad
de markt moeten veroveren. Nu gaan ze hand
in hand, vorig jaar vierden we de verloving,
toen zijn we met het voltallige personeel naar
Italië geweest, zegt Barten. Je moet natuurlijk
ook een beetje aan elkaar gaan wennen. Ook al
verkoopje dan alletwee zaad, toch heb je ieder
wel zo je eigen inslag, zegt een van de direk-
teuren. 't Zal misschien in het begin hier en
daar nog wel eens een beetje botsen, maar dat
zal best te overkomen zijn. Voorop staat dat we
de groeiexplosie binnen ons bedrijf die nu zo'n
vijf jaar geleden begon vastbesloten zijn voort
te zetten. Onze totale omzet is meer dan vijf
keer zo groot dan vijf jaar geleden.
Met een korreltje peper
Lch je moet wel zegt Beemsterboer. Hij kijkt
er nog wat onwennig tegenaan dat hij nu een
kantoor krijgt binnen de gebouwen van het
bedrijf Jong. Vroeger was de zaak overal veel
gemoedelijker, alles gaat pijlsnel tegenwoordig
en als je ook maar even te laat bent dan loopje
zaak mis. Mijn vader heeft het nog anders ge
kend. Wanneer hij op reis moest en hij zag dat
hij de tram dreigde te missen. Dan werd er vlug
een boodschap overgebracht aan de machinist
met de vraag of hij even op vader kon wachten.
Werd het de machinist te gek, dan blies hij een
paar keer op de stoomfluit, wanneer vader dan
opstapte had hij een sigaar voor de goede man
bij en de zaak was voor elkaar. Er wordt ook
verteld dat vader eens zijn paard dat nogal lui
was behandelde met wat peper onder het beest
zijn staart. Het paard trok zo gewelig op dat het
uit het tuig brak en het rijtuig achter liet. Vader
dacht wat goed voor 't paard is kan ook goed
voor mij zijn en hij gebruikte de overgebleven
peper, en zo 't verhaal gaat haalde hij net voor
het einde van 't dorp zijn paard in! Of hef waar
isnou ja laten we het maar met een kor
reltje peper nemen, zegt Beemsterboer, met
een brede glimlach.
Gezonde konkurrentie
over de beide bedrijven, maar laten we vol
staan met de vermelding dat ze streven naar
een dominante positie op de markt voor wat
betreft uien en koolzaad, 't Zal van vele fakto-
ren afhangen o.a. ook een klein beetje van de
aktiviteit van de ruim 150 bijenvolken die ze bij
Bejo gebruiken voor de bestuiving. Drie imkers
kijken er op toe dat met die nijvere bijenvolken
alles naar wens gaat. Zelfs hebben ze tussen
hun proefvelden nog een paar ha bloemen ge
teeld om de bijen te verzekeren van voldoende
honing. Bij de bestuiving van o.a. prei worden
dan weer maden gebruikt. Ja precies dezelfde
als die worden gebruikt bij het vissen. In dit
geval worden de maden bij een gespecialiseerd
bedrijf in Wageningen besteld. Om de prei-
bloem heen wordt een .zakje gebonden met
daarin een aantal vliegmaden. Na enige tijd
komen die maden uit en de vliegen moeten dan
zorgen voor de noodzakelijke bestuiving. Dat
alles is nodig om goed basis-stam-zaad te ver
krijgen. Daar zijn ze bijzonder zuinig op.
Wanneer je nu bij het bedrijf Jacob Jong, komt
vind je daar in een gekonditioneerde kelder al
het stamzaad van de beide bedrijven. Dat is in
feite onze schatkamer, zeggen ze. De lucht
vochtigheid en de temperatuur worden er
nauwkeurig geregeld. Het zijn soms maar heel
kleine potjes waarin een bepaalde selektie zaad
zit. Vraag niet hoeveel arbeid daaraan vooraf is
gegaan. Het werk van een kweker is er één met
een lange adem. Gemiddeld kost het vijftien
jaar om een nieuw ras te ontwikkelen. Toch ziet
het er naar uit dat de nieuwe kruising Beem
sterboer en Jong tot Bejo een gezonde toekomst
tegemoet gaat, iets waarmee we als boeren en
tuinders alleen maar gelukkig kunnen zijn.
e samenwerking bij de kweek tussen beide
bedrijven heeft de afgelopen jaren al geleid tot
37 nieuwe hybryden in kool. Op de proefvel
den staan thans weer zo'n 10.000 verschillende
kruisingen waarvan men verwacht dat rond
de 1% de markt zal halen. Alle kruisingen
worden in tweevoud op verschillende velden
uitgevoerd, waardoor er weinig aan het toeval
wordt overgelaten en men tevens de gelegen
heid heeft de rassen ook te testen op verschil
lende soorten grond.
Het is een precies werk om al die raseigen
schappen uit elkaar te houden, om te zoeken
naar weer betere rassen die nog meer opbrengst
geven. Land- en tuinbouwers kunnen gelukkig
zijn met het bestaan van dit soort bedrijven.
Een gezonde konkurrentie houdt er de pit in,
wat tot het gevolg heeft dat wij in de praktijk
steeds weer over nieuwe en verbeterde rassen
