'Mul'1 x
De land- en tuinbouwkoöperaties in 1977
verschaften 80.000 mensen werk
Kornoeljes,
van
alle markten thuis
I
A
I n de serie bloemheesters die in het voorjaar zich om onze
gunst verdringen, hebben de kornoeljes een drietal sterke ijzers
in het vuur. In volgord van opkomst zijn dat Cornus florida,
Cornus nuttallii en Cornus kousa.
T
D.
I n 1977 was er bij nagenoeg alle land- en tuinbouwkoöperaties sprake van een geldelijke omzetstijging. In een aantal
gevallen was deze toename zelfs aanzienlijk, met name bij de Centrale Rabobank, de aan- en verkoopkoöperaties, de
bloemenveilingen, de eierkoöperaties, de afzetkoöperaties voor zaaizaad en pootgoed, de grasdrogerijen en de onderlinge
verzekeringmaatschappijen.
D e marktaandelen van de koöperaties liggen de laatste jaren
in de meeste sektoren vrij stabiel.
C.J. Nouse Bexeland B.\
t, r is een Canadese legende volgens welke ten tijde van de kruisiging van Jesus de kornoelje de omvang had van een
eik en andere bosreuzen. De boom was zo stoer en het hout zo sterk dat hij het twijfelachtige voorrecht genoot om als
hout voor de kruisen te mogen dienen. Het verdroot de boom zeer om voor dit doel te worden misbruikt. Jesus, aan het
hout genageld, voelde dit aan en in Zijn deernis met alles wat zorg heeft en lijdt zei Hij tot de kornoelje: "Vanwege jouw
verdriet en spijt om Mijn lijden, zal de kornoelje nooit meer zo groot worden dat hij voor het maken van kruisen kan
worden gebruikt.
Voortaan zal hij klein en slank zijn. zijn takken zullen buigen en draaien en zijn bloemen zullen de vorm hebben van
een kruistwee lange en twee korte bloembladen. Een aan de uiteinden van ieder bloemblad zullen er bruin-roestige
afdrukken zijn van de nagels en rode smettem als sporen van bloed. Het hart van elke bloem zal zijn als een
doornenkroon en een ieder die het ziet zal zich deze gebeurtenis herinneren".
Deze legende heeft betrekking op een van de vele kornoelje
soorten die in de gematigde zone van ons noordelijk halfrond
voorkomen, n.l. de Cornus florida. De Cornus florida of Dog
wood is inheems in Noord Amerika en is in Canada het flo
raembleem van de provincie Brits Columbia.
Met alleen de leden van de zo rijk bedeelde kornoelje familie
zou al een hele tuin aardig te vullen zijn. Het is een familie van
alle markten thuis. Op alle fronten is ze vertegenwoordigd, altijd
laat ze zich gelden. Fraaie bloemen, opvallende bladkleuren,
vruchten, gloedvolle herfsttinten en sprekend gekleurde takken
zijn de wapens van een plantenarsenaal waar geen tuinliefheb-
ber om heen kan.
Winter
Is een vleugje rouge of een streepje lipstick op het naturel
gelaat der dames verlevendigen de kornoeljes met het gekleurde
hout het grijsgroene aanzien van de wintertuin.
Helderrood zijn de takken van de Cornus alba "Sibirica". Als we
dat heldere rood plaatsen tegen een wintergroene achtergrond
dan spreekt het des te sterker.
De takken van Cornus stoloniferae flaviramae zijn geel-groen en
kontrasteren fraai met het purperzwarte hout van de Cornus
alba "Kesselringii". In wat grotere tuinen kan door het groeps
gewijs bijeenbrengen van die rode, gele en purperzwarte kleur
tonen een stemmig akkoord tot klinken worden gebracht.
Als voorboden van een naderend voorjaar stuurt de kornoelje
familie de Cornus mas en de Cornus officinalis vooruit. Beide
forse struiken lijken erg op elkaar. Ze bloeien geel; in februari
begint de bloei van de Cornus mas en een a twee weken later
volgt C. officinali'
Voorjaar
Cornus florida is naar de verklaring van de in de aanhef ver
woorde legende ben grote heester of kleine boom geworden die
in mei bloeit. Met die bloem is overigens iets merkwaardigs aan
de hand. Zo op het eerste gezicht zien we een grote bloem met
witte bloembladen en een geel hart. Een nauwkeuriger be
schouwing leert echter dat de eigenlijke bloem of liever gezegd
bloeiwijze, zich beperkt tot het hart van wat we als bloem den
ken te zien. In dat hart bevindt zich een bolrond bloemhoofdje
waarin een aantal kleine geelachtige bloempjes verzameld zijn.
Wat we eerst als bloembladen bestempelden blijken vier (over
igens niet minder fraaie) witte schutbladen of bracteeën te zijn.
Van Cornus florida is er een mooie kultivar met rose-rode
bracteeën die "Rubra" gedoopt is. Bloeit echter iets minder rijk
dan de soort.
Cornus nuttallii is de mooiste onder de kornoeljes. Hij lijkt op de
vorige maar heeft meestal zes grote wit tot roomwitte schutbla
den die lichtrose verbloeien. Deze fraaie heester stelt als zovele
"schonen" extra eisen en verlangt tenminste een zonnige en
beschutte standplaats.
Cornus kousa is een kornoelje uit het verre
oosten. Vormt als de vorige een grote struik of kleine boom.
Groeit aanvankelijk vrij stijl maar krijgt later een meer sprei
dende en neerbuigende vertakking waarop de prachtige bloei-
wijzen over de gehele lengte geëxposeerd staan.
Cornus florida
Cornus mas
De bloem lijkt op die van Cornus florida maar hier zijn de witte
schutbladen eivormig en toegespitst. Onder gunstige omstan
digheden volgen na een goede vruchtzetting in de nazomer grote
ronde framboosachtige roserrode vruchten aan lange stelen.
Deze drie kornoeljes zijn bijzonder fraaie heesters/ kleine bo
men die als solitair het meest worden recht gedaan. Ze stellen
aanvankelijk het geduld wat op de proef maar wie dat er voor
over heeft zal na verloop van tijd met een feeërieke bloemen
weelde worden beloond.
Zomer
ussen voorjaarsblóei en herfstkleuren benadrukt de kor
noelje haar aanwezigheid door enkele gekleurdbladige soortge
noten in de strijd te werpen. Er zijn er een tiental maar gezien de
kleine markt voor dit artikel beperken we onze aandacht tot de
beste twee. De mooiste maar veel eisen stellende representant is
Cornus controversa "Variegata". Heeft witgerande bladeren en
vormt een prachtig etagegewijs opgebouwde boomheester.
Verlangt een beschutte warme standplaats.
Tot het gewone volk behoort de Cornus alba Argenteomargina-
ta" deze twee tot drie meter hoge struik heeft witgerande bla
deren en stelt weinig eisen aan de standplaats.
Herfst
e meeste kornoeljes plegen meer of minder vrucht te dra
gen, maar afgezien van de fraaie vruchten van Cornus kousa
blijft hun waarde beperkt tot voer voor vogels.
De herfst sierwaarde komt tot uitdrukking in de gloedvolle
herfsttinten waarmee vele soorten afscheid nemen. De eerder
beschreven alsmede vele andere soorten voegen aan de hun
reeds toegerekende eigenschappen ook nog eens een fraaie
herfstkleur toe.
Cornus alba "Sibirica" heeft een bruinrode herfstkleur. Cornus
florida mengt warm rode tinten in het herfstig gamma, helder
vuurrood groet ons Cornus nuttallii en scharlakenrood laat
Cornus kousa zich voor de laatste keer beminnen.
Cornus sanguineum is een veel gebruikte heester in randen van
erfbeplantingen en soortgelijk groen en valt daarin vooral van
wege zijn vlammende herfsttint op.
Kornoeljes worden bij het kiezen en samenstellen van een be
planting al te lang stiefmoederlijk behandeld. Ze behoren niet
tot de snelle jongens en harde schreeuwers zoals bijv. de zo
geliefde forsythia. Het zijn planten met wat meer diepgang
waarvan nadat men ze langer kent de grote waarde pas door
grond wordt. Vergeet ze daarom niet.
De resultaten en ontwikkelingen
Mede als gevolg van de vergrote omzetten waren ook de financiële resultaten van de meeste land- en tuinbouwkoöpera
ties in 1977 beter dan in 1976. In het algemeen vertoonden de exploitatierekeningen dit jaar dan ook, behoudens enkele
uitzonderingen, geen tekorten.
n hun beschouwingen over het afgelopen boekjaar spreken
vele land- en tuinbouwkoöperaties over een toenemende in
vloed van de overheid in hun sektor (met name vanuit Brussel).
Voorbeelden hiervan zijn: cautieregeling op magere melkpoe
der; importbeleid op het gebied van groenten, fruit en bloemen;
EG-zetmeelbeleid.
Algemeen wordt aangenomen dat deze tendens zich voortzet,
waarbij men in een aantal sektoren (zuivel, tuinbouw, aardap
pelzetmeel) zeker niet zonder zorg is over de te verwachten
maatregelen. In het bijzonder betreft dat de te verwachten uit
breiding van de EG met de drie Middellandse Zee-landen.
'In deze tijd van teruglopende werkgelegenheid is het verheu
gend te konstateren dat bij een aantal koöperaties het aantal
werknemers toeneemt. Voorbeelden daarvan zijn: de Centrale
Rabobank; Cebeco-Handelsraad; Coveco; Avebe; de bloe
menveilingen.
Investeringen ter bestrijding van milieuproblemen komen ook
bij land- en tuinbouwkoöperaties in toenemende mate voor en
leggen een stijgende druk op de uitbetalingskapaciteit (o.a. bij
Avebe en Suiker Unie).
In vele (organisaties van) koöperaties zijn momenteel bespre
kingen over veranderingen van de interne struktuur aan de
gang. Interne veranderingen zijn o.a. aan de orde bij Coveco, het
Centraal Bureau Tuinbouwveilingen en de organisatie van af
zetkoöperaties van zaaizaad en pootgoed (VECO).
Besprekingen over samenwerking resp. integratie op onderde
len zijn gaande bij o.a. CMC/Noord-Holland; Campina/DMV
Avebe/KSH; Fri-Ki; een aantal tuinbouwveilingen; Cove-
co/Cebeco-Handelsraad; Coveco/Landbouwbelang.
De betekenis
In totaal hebben de land- en tuinbouwkoöperaties in Nederland
circa 80.000 werknemers in dienst.
Het aantal koöperaties neemt af als gevolg van samenvoegingen
in diverse sektoren. Nadat er per 1 januari 1977 nog circa 1.790
land- en tuinbouwkoöperaties waren (inklusief de ruim 1.000
Rabobanken en exklusief de onderlingen), is dit aantal inmid
dels gedaald tot circa 1.750 per 1 januari 1978.
Mede als gevolg van het afnemende aantal boeren en tuinders in
ons land loopt het aantal leden bij de meeste land- en tuin
bouwkoöperaties terug.
Bij de Rabobanken en de onderlinge verzekeringmaatschap
pijen neemt het aantal leden daarentegen toe onder invloed van
het toetreden van niet-agrariërs.
oorts telden de Rabobanken 890.000 leden en deze grootste
spaarbankorganisatie in Nederland was met ruim 7,4 min
spaarrekeningen goed voor 41% van de totaal aan spaarbanken
toevertrouwde gelden.
De drie Centrale Landbouw Organisaties, eveneens leden van
de NCR, vertegenwoordigden gezamenlijk ruim 131.700 boeren
en tuinders.
Wanneer we bovenstaande gegevens bezien tegen de achter
grond van een totaal aantal landbouwbedrijven van circa
155.000 in 1977*). dan geven deze cijfers eens te meer het belang
van de koöperaties in de Nederlandse land- en tuinbouw weer.
volgens gegevens van het LEI.
