Lage lonen
en lage
belastingen
I
0p bezoek bij
Wim Traas in Ierland
j-
9||^H
H oewel Traas zegt dat hij al veel van de Ierse mentaliteit heeft
overgenomen en het rustiger aandoet dan vroeger, is hij toch
nog flink aktief.
T waalf jaar geleden kocht Wim Traas uit het Zuid Bevelandse dorp Biezelinge een boerderij in
Ierland ter grootte van 24 ha, inklusief een ruime gerieflijke woning en wat sobere bijgebouwen. De
prijs (ca. 100.000,— was voordelig, mede doordat de grond was verwaarloosd. Traas vestigde zich
op het "Groene Eiland" met het doel een fruitteeltbedrijf te stichten. Na een bescheiden aanzet is hij
daar echter al vlug van teruggekomen. Het fruit is wel duur in Ierland, maar de distributie is hopeloos
slecht. Het ontbreekt aan goede afzetorganisaties en je kunt als teler moeilijk zelf langs de winkels
en winkeltjes om die te bevoorraden. Bovendien kwam hij tot de konklusie dat het fruit wat klein blijft
om een flinke produktie te bereiken.
Vandaar dat hij akkerbouwer werd. Eerst alleen op zijn eigen 24 ha, nu via bijhuren zelfs op ca. 100
ha. En hoewel van huisuit fruitteler bevalt het boeren hem best!
Aanpassenwennen en leren
Van 24 naar 100 ha
Rust en kalmte
Ook nog intensieve teelten
D e beginjaren waren vrij moeilijk. Allereerst moest de grond,
die overigens naar Ierse maatstaven van prima kwaliteit is,
worden opgeknapt. Verder was er aanpassing nodig aan de Ierse
wijze van leven, werken, zaken doen, enz. Met bovendien de taal
als handicap, want al kun je redelijk Engels, dan kun je nog geen
gesprek volgen tussen twee Ierse boeren die in hun dialekt aan
het diskussiëren zijn.
In feite heeft het zeker 5 jaar geduurd voor de leer- en gewen-
ningstijd achter de rug was. Om een voorbeeld te noemen: de
eerste jaren teelde hij op een kleine oppervlakte aardbeien en
ging die zelf aan de winkels in de dichtbijzijnde stadjes Clonmel
en Cahir verkopen. Weliswaar tegen een goede prijs maar het
kostte veel (dure) tijd.
Nu staat er een bord aan de weg met "Fruit te koop" en zelfs de
opbrengst van een halve hectare aardbeien wordt vlot aan huis
verkocht met flinke hoeveelheden tegelijk. Ook de appels die hij
oogst van zijn 2 Vi ha grote boomgaard gaan grif van de hand.
Dat alles heeft zijn invloed uiteraard op het levenspatroon. Wie
om 's morgens 8 uur benzine wil tanken kan nergens terecht.
Wie iets dringend nodig heeft en om 9 u. 's ochtends naar een
winkel stapt om te kopen heeft veel kans dat hij niet vóór half 10
terecht kan. Daaraan moesje je niet ergeren, maar aanpassen en
wennen. Want daardoor gaat er van het Ierse leven een onge
kende rust uit. Geen gejakker, ook niet met het autoverkeer,
volop tijd voor een praatje, niet dat onrustige gedoe dat we hier
gewoon zijn. Dat heeft toch ook zijn voordelen, 't Is immers
waar, morgen komt er weer een dag.
a enkele jaren boeren, wat hem opvallend goed afging, werd
Traas steeds vaker gevraagd door de buren om te helpen met het
Tarwe en gerst geven goede opbrengsten.
De voorkeur voor suikerbieten, erwten en graszaad houdt mede
verband met de voorkeur voor vaststaande prijzen: het is na
melijk allemaal teelt op kontrakt! De hiervoor genoemde in
tensieve teelten zorgen ervoor dat er toch in de prijsvorming
voldoende muziek overblijft.
Trouwens, vooral de erwtenteelt is ook nog enigszins spekulatief
doordat het weer rond de oogsttijd niet te veel tegen moet zitten.
De wegen in Ierland zijn overal omgeven door muren van stenen
en/of aarde. Wie per personenauto rondrijdt ziet daardoor wei
nig van de akkers.
erland is een land van veehouders. Ongeveer 90% van de
kultuurgrond is grasland. De akkerbouw speelt dus een be
scheiden rol. Wie zich daarop specialiseert staat daardoor vlug
ger aan de top dan in de veehouderij.
Ook in Nederland zou Traas echter goed meekunnen. In Ierland
vallen zijn bedrijf en huurpercelen op door de nette, verzorgde
indruk die ze maken. De Ieren streven meestal niet zo naar
perfektie en netheid, ze maken het zich in dat opzicht wat
gemakkelijker dan we in Nederland gewoon zijn. Dat houdt
verband met hun mentaliteit. De meeste Ieren zijn niet op jacht
naar een zo hoog mogelijk inkomen. Als ze maar voldoende
hebben voor hun dagelijkse normale behoeften, hebben ze er
geen behoefte aan om 's morgens vroeg uit bed te komen of 's
avonds nog laat te werken om extra inkomen te verwerven.
Behalve aan eten en drinken stelt men minder hoge eisen aan
kleding, het formaat van de auto, enz.
Spruiten planten; dit jaar heeft Traas 1 ha met dit gewas.
spuiten tegen onkruid, e.d. Dat leidde tot aanschaf van een
machinepark dat eigenlijk veel te groot was voor het eigen
bedrijf. Er is zelfs een kombine gekocht. Sommige boeren lieten
vrijwel alles aan hem over, van het ploegen en zaaien tot het
oogsten toe.
Dat bracht hem op het idee er land bij te huren en te bebouwen.
Dat leverde meer op dan als vergoeding voor het loonwerk
wordt ontvangen.
Dat bijhuren lukte tamelijk gemakkelijk, al is de huurprijs nogal
hoog. Een aantal farmers is graag bereid een deel van hun grond
af te staan, omdat ze dan zonder moeite al een aardig basisin
komen hebben.
Dit jaar heeft Wim Traas ongeveej 80 ha bijgehuurd met zijn
eigen 24 ha komt hij dus aan ruim 100 ha. Op het huurland
verbouwt hij in hoofdzaak erwten, suikerbieten en graszaad. Zo
liet hij bij ons bezoek met zichtbaar genoegen een blok erwten
zien van 32 ha,- weliswaar bestaande uit 4-5 percelen, maar toch
alles aaneengesloten. De bezichtiging betekende een wandeling
van bijna een uur. Verder heeft hij dit seizoen o.a. 24 ha sui
kerbieten en 16 ha graszaad. De overige grond wordt overwe
gend benut voor tarwe en gerst.
De prijzen voor de produkten verschillen niet veel met Neder
land. De kg-opbrengst van de suikerbieten ligt lager dan hier;
•mede doordat er rekening moet worden gehouden met "verval"
en laag produktieve gedeelten door de hoge begroeiing langs de
percelen.
De opbrengst van granen en gewassen, inklusief graszaad, ligt
echter ruim zo hoog als in ons land.
Ook de produktie van erwten is gunstig. Er werden in Ierland
zeer weinig erwten verbouwd. De grond is daardoor "vers" en
het gewas heeft weinig te lijden van ziekten.
De arbeidskosten zijn uitgesproken laag. Wim Traas heeft een
vaste kracht in dienst, een jonge man van 20 jaar die uitstekend
met de machines om kan gaan. Tevens kan hij naar behoefte
beschikken over de hulp van een jonge boerenzoon die op het
eigen bedrijf niet voldoende werk heeft. Lonen en sociale lasten
bedragen minder dan de helft van Nederland!
Nog steeds doet hij naast zijn eigen 100 ha vrij veel loonwerk.
Tevens heeft hij bij zijn huis intensieve teelten, als de reeds
genoemde 2 ha fruitteelt, een halve hektare aardbeien en een
paar gemet spruiten. Bij een arbeidsbezetting van zeg maar 2 Vi
man is er dan ook volop werk.
Ierland is natter dan Nederland, de luchtvochtigheid is er hoger
en vooral 's morgens is het langer dauwnat. Niet ideaal voor van
't zwad dorsen, maar toch is het nu al een reeks van jaren redelijk
tot zeer goed gelukt. Maar ongetwijfeld zal het wel eens een keer
misgaan. Dat risiko is in principe ingekalkuleerd.
Extra aandacht vraagt bij de erwtenteelt de vogelafweer, spe
ciaal van duiven en kraaien. Kort na het zaaien en vanaf 6
weken voor de oogst moet het gedierte op afstand worden ge
houden. Er staan daarvoor een aantal knalapparaten opgesteld,
maar tevens is er vanaf genoemde 6 weken vóór de oogst een
man in dienst, die gewapend met een geweer op een trekker
langs de percelen rijdt. Totale kosten zo'n 130,— a 150,
per dag. Daarbij zijn de vroege ochtenduren nog voor de baas,
wantje krijgt geen Ier om 6 uur uit bed! Ook bij het graszaad is
het een kwestie van zwaddorsen. De teelt is goed lonend. De
eisen t.o.v. bijvoorbeeld verontreiniging met andere grassoorten
zijn wat lager dan in ons land en al zou het afgekeurd worden
dan brengt het gewas nog flink wat op als veevoeder. Dus be
perkt risiko en weinig werk.
Elke morgen gaan Conny (10 jaar) en Henry (7 jaar) met de
schoolbus naar het 6 km verderliggende stadje Cahir. Een loge
rende tante doet hen hier uitgeleide.
