Van der Stelt: Eigen belang geen voorrang
Ruilverkaveling Koewacht beëindigd
D oor een uitspraak van de Arrondissementsrechtbank te
Middelburg op 23 november 1977 werd de lijst van gelde
lijke regelingen voor de ruilverkaveling Koewacht geslo
ten. Daarmede werd de laatste en tevens kortste fase van
de ruilverkaveling ingeluid: het voor iedere eigenaar
nauwkeurig berekenen van zijn kosten, in de ruilverkave-
lingswet aangeduid als ruilverkavelingsrente. Deze werk
zaamheden werden in de maanden november en december
van 1977 uitgevoerd.
D e wijze waarop voorheen de landbouwpercelen moesten
worden bereikt, liet veel te wensen over. Veel transport verliep
over onverharde onderbanen langs dijken of over onverharde
dreven. Veel is er in dit opzicht verbeterd. In totaal werd 80 km
weg verbeterd of nieuw aangelegd. Desondanks is er nu gemid
deld per ha minder weglengte aanwezig dan voorheen: deze
lengte kon worden teruggebracht van 35 m tot 24 m. De sterke
samenvoeging van percelen tot qrote kavels heeft hierin uiter
aard een belangrijke rol gespeeld.
H et siert de Plaatselijke Kommissie dat zij met veel inzicht
ook in de niet-agrarische waarden die het gebied bezit, te werk is
gegaan. Naast het (moeten) ontzien van de gebieden, die tevo
ren als te handhaven natuurterreinen waren aangemerkt, heeft
zij op eigen initiatief veel aandacht besteed aan het verfraaien
van het landschap. In totaal werd 130 ha bos aangelegd op
plaatsen, die zich daartoe op basis van een nauwkeurige afwe
ging van landschappelijke en landbouwkundige aspekten leen
den. Binnen deze elementen van groot formaat werden, ver
spreid over het gebied, bovendien 20 boerderijen van een erf-
beplanting voorzien. Het jonge groen is groeiende en zal jaar
lijks aan waarde toenemen.
T oen in 1966 de stemming over de ruilverkaveling plaatsvond,
werd medegedeeld dat de totale kosten exklusief boerderijen-
bouw, landschapsplan en rekreatieplan, 14,2 miljoen zouden
bedragen. Vriend en vijand hadden daarover hun eigen ge
dachten. Inflatie, loon- en prijsstijgingen; de werkelijkheid zou
wel wat of veel duurder uitpakken. Resultaat? De totale kosten
hebben 13,5 miljoen bedragen! Dus ook op dit punt geen
klacht te horen.
t en van de kommissieleden is de heer van der Stelt. Hij
is nu 75 jaar! Toen we er twintig jaar geleden aan be
gonnen was de toestand in Nederland wel even anders.
Van inspraak had men nog niet zoveel gehoord. Ik moet
zeggen dat hierdoor de procedure wel vlot verliep.
Waarmee ik overigens geenszins de bedoeling heb om te
beweren dat inspraak slecht zou zijn.
De daad is nu aan de praktijk l andinriehting G»es
Verkaveling
Ontsluiting
Waterbeheersing
Landschap
Kosten
Zittend geheel links is de beer van der Stelt, de andere personen
zijn leden van de Plaatselijke kommissies (3) de vertegenwoor
digers van de drie CX..O.'s, vertegenwoordigers van het kadaster
landinrichting en kuituur-technische dienst
wegen. Vroeger zag het er zo uit; 22 km verhard, 26 km semi-
verhard en 109 km onverhard. Dat is teruggebracht tot 90 km
verharde weg, waarbij tegelijkertijd alles prima ontsloten is. In
de oude situatie was de kavelindeling een gezellige legpuzzel
met zo'n 2580 kavels. Nu kan met efficiënt werken op 850
kavels. Het heeft alles bijelkaar 35 miljoen gekost, daarvoor is
een rijksbijdrage gekomen van ruim 30 miljoen, waardoor de
gezamenlijke eigenaars nog bijna 5 miljoen moesten betalen
hetgeen neerkomt op een ruilverkavelingslast van 50,— per
jaar gedurende dertig jaar.
't Is een zegen voor dit gebied geweest, daar is iedereen
het over eens. Sommigen hebben er nu al geruime tijd
van kunnen profiteren. Zij behoorden tot de eersten die in
het ruilverkavelingsplan werden opgenomen. Van de ene
kant hebben ze daar natuurlijk wel een voordeel van,
want ze moeten nu pas gaan betalen. Maar aan de andere
kant is er ook een nadeel. De ontwikkelingen in de land
bouw staan niet stil, wat vijftien tot tien jaar geleden als
modern gold dat is nu soms weer al verouderd, denk
maar aan het verschijnsel ligboxenstal.
Toch, als je het bekijkt dan is het door de bank genomen
voor iedereen goed op zijn pootjes terecht gekomen. De
kosten die gemiddeld op 90,— per ha voor Heusden
en Altena liggen en gemiddeld 50,— per ha voor de
Biesbos zijn te dragen. Toen destijds de verkaveling werd
gestemd stonden deze bedragen al min of meer vast.
ledereen weet wat er op financieel gebied in de laatste
vijftien jaar is veranderd. Die 90 gulden van toen zij niet
meer de 90 van nu.
Intussen ben ik met boeren opgehouden. Mijn bedrijf van
120 ha heb ik overgedragen aan mijn zoon. We hebben
de gebouwen verplaatst. Vroeger zaten we tegen de dijk
aan met de gebouwen^ Nu staat het midden in de polder.
We hebben niet alle grond direkt rond het erf. Dat was
niet mogelijk. Niettemin is de situatie bevredigend. Bij
een verkaveling is het ook een kwestie van geven en
nemen, op je eisen blijven staan levert soms voordeel op,
maar 't vertraagt de gang van zaken wel enorm. Wanneer
de heer van der Stelt met ons door het gebied rijdt en hij
ons wijst op de vele veranderingen en verbeteringen dan
blijkt wel dat van der Stelt blij is dat hij daar een aktieve
inbreng bij heeft kunnen hebben. Gelukkig dat er zulke
mensen,zijn. Mannen die vaak het eigen belang naar de
tweede plaats drukken en het algemeen belang laten
voorgaan. Dat we toevallig met de heer van der Stelt in
kontakt zijn gekomen sluit onze waardering voor de an
dere kommissieleden uiteraard niet uit. Van de oor
spronkelijke kommissie zijn er tijdens de ruilverkave-
lingstijd vijf overleden. Anderen namen hun plaatsin en
ijverden verder voor het welvaren van het boerenvolk.
In het z.g middengebied verrezen nieuwe modern bedrijven waarop de ondernemer met Het water in het land wordt nu volledig beheerst, destijds heerste het water en drukte haar stempel
vertrouwen de toekomst tegemoet kan zien. op volk en streek
B If- W.A. van Meegen
Thans rest nog slechts het ontbinden van de Plaatselijke
Kommissie. Deze Kommissie heeft voldaan aan haar wet
telijke opdracht, die bestond uit het uitvoeren van de ruil
verkaveling Koewacht. Daartoe werd ze in mei 1967 door
Gedeputeerde Staten geïnstalleerd. Op vrijdag 17 februari
1978 zal ze - eveneens door Gedeputeerde Staten - van
haar taak worden ontheven.
Een bijzonder bewerkelijk "karwei" dat een oppervlakte
bestreek van ruim 5200 ha, is daarmede opgeknapt tot
tevredenheid van nagenoeg allen die erbij betrokken waren
en dat waren ondermeer 1200 eigenaren en 650
Pit was bepaald geen overdaad om te pogen in de bijzonder
slechte verkavelingssituatie verbeteringen aan te brengen. De
percelen, toen nog 5700 in getal, waren slecht van voim. Per
ha was er ca. 100 m sloot en per bedrijf werden gemiddeld 5
kavels geëxploiteerd. Bedrijven met meer dan 10 kavels waren
echter geen zeldzaamheid. Thans is het aantal percelen terug
gebracht tot 2700. Om dit te bereiken moesten 138 km sloot
worden gedempt en 200 km worden gegraven. Reeds 4 jaar
profiteert men nu van deze nieuwe situatie, die een doelmatiger
gebruik van de grond mogelijk maakt. De taak van de Plaatse
lijke Kommissie is in dit opzicht wat vergemakkelijkt doordat ze
de beschikking had over - wat men pleegt te noemen - een
grondpot. Zij had de vrije beschikking over bijna 300 ha eigen-
domsgrond en 70 ha pachtgrond zodat ze niet op een are be
hoefde te kijken.
125 ha werd verworven omdat het streven om verplaatsingen
naar Oostelijk Flevoland te bewerkstelligen in 4 gevallen met
sukses werd bekroond. De andere grond kwam ter beschikking
door vrijwillige bedrijfsbeëindiging en afkoop van toedelings
rechten.
Moeilijker lag de situatie door euvel dat veel percelen in meer
dere of mindere mate met wilde haver en kweek waren vervuild.
Dit zou immers problemen kunnen geven bij de uitruil van
percelen. Door de betrokkenen op de gevolgen te wijzen en door
regelmatige beoordeling van de mate van vervuiling bleek bij de
kavelovergang tot ieders geruststelling, dat de vervuiling sterk
was teruggedrongen.
.A. an de ruilverkaveling was een andere ingrijpende maatregel
voorafgegaan: de koncentratie van polders en waterschappen.
De ruilverkaveling Koewacht had zodoende van doen met
slechts 2 waterschappen: het Axeler Ambacht en het Hulster
Ambacht, hetgeen bestuurlijk en technisch grotere mogelijkhe
den bood. Vooraf was reeds een raamplan gemaakt voor <ie
afwatering van geheel oostelijk Zeeuws-Vlaanderen zodat bij de
ontwikkeling van het waterbeheersingsplan voor de ruilverka
veling hierop direkt kon worden ingespeeld. Duizenden hecta
res, die vroeger te kampen hadden met wateroverlast zijn hier
van bevrijd. Daarvoor moesten 77 km waterloop worden ge
graven of verbeterd. Tezamen met de nieuwe kavelsloten en de
bijna 700 km gelegde drainage beschikt het gebied thans over
een systeem, dat de gewassen niet meer "met de voeten in het
water" zet Het systeem is ook zodanig opgezet, dat het water dat
in het vooijaar en in de zomer voorhanden is niet zomaar on
gebruikt verloren gaat. Een aantal nieuwe stuwen voorkomt dit.
Helaas is de hoeveelheid water, die 's zomers beschikbaar is, niet
altijd en overal toereikend zodat de verdroging niet geheel kon
worden uitgebannen.
Bij de tervisielegging van de lijst der geldelijke regelingen was
dit ten naaste bij bekend. Toen zijn op basis van een wat veilige
raming aan iedere eigenaar de kosten medegedeeld. Thans is
gebleken, dat de toen opgegeven kosten met een faktor 0,82
kunnen worden vernfenigvuldigd, zodat het einde van de rit ook
nog een meevallertje in petto had.
De Plaatselijke Kommissie heeft haar opdracht vervuld en meer
dan dat. Het grensgebied tussen Zuiddorpe en St. Jansteen is
opnieuw ingericht. Daardoor zijn nieuwe mogelijkheden ge
schapen voor de landbouw. De daad is nu aan de landbouwbe
drijven door op die nieuwe mogelijkheden in te spelen en er uit
te halen wat er in zit.
13
