Bij conservenpeulvruchten
speelt de sortering
een belangrijke rol
D e teelt van kreukerwten, ook wel tuin-
erwten genoemd, heeft tot nu toe in Nederland
weinig opgang gemaakt. Men schrijft dit toe
aan het vrij grote verschil in smaak. Ronde
doperwten bezitten de typische erwtensmaak, bij
kreukerwten overheerst de zoete smaak. In
Nederland, België en Frankrijk geeft de con
sument (nog) de voorkeur aan ronde dop
erwten, in Duitsland en Engeland worden veel
zoete kreukerwten gegeten. Naar aanleiding
van verschillende vragen die ons de laatste tijd
bereiken verwachten wij in 1978 een uitbrei
ding van kreukerwten in Nederland. Het oude
sortiment is in het algemeen vrij grof van sor
tering. Inmiddels zijn ook bij kreukerwten
verschillende fijnzadige rassen gekweekt zodat
B ij de kontraktteelt van conservenpeulvruchten wordt de keuze van het ras meestal
bepaald door de afnemer. Belangrijke faktoren die bij de rassenkeuze een rol spelen
zijn de geschiktheid voor machinale oogst, de groeiduur, dè ziekteresistentie, de
kwaliteit en de sortering. De laatste tijd wordt vooral aan dit laatste aspekt veel
aandacht besteed. Voorheen moesten doperwten en tuinbonen in een jong stadium
worden geoogst om aan een fijne sortering te komen. Door introduktie van zeer
fijnzadige rassen is het gebruik van de zeefsortering als kwaliteitskriterium minder
bruikbaar geworden.
I n Nederland worden overwegend groene
doperwten geteeld met ronde zaden. Het ras
sensortiment is de laatste jaren sterk verbeterd.
Door het kweken op resistentie tegen Ameri
kaanse vaatziekte en topvergeling is de oogst-
zekerheid toegenomen. Verder wordt bij het
kweken van nieuwe rassen veel aandacht be
steed aan een stevig planttype en een spoedig
afsluiten van de bloei. Op aandrang van de
verwerkende industrie zijn rassen ontwikkeld
met een zeer fijne zeefsortering. Enkele jaren
geleden gold een hardheid van Tm-120 voor
een mengmonster als heel normaal. Bij het op
stellen van een prijsstaffel wordt daarom een
hardheid van Tm-120 vaak op 100 gesteld.
Jonger oogsten betekent een lager Tm-getal en
ook een lagere opbrengst wat gecompenseerd
wordt door een hogere prijs per kg zodat de
geldelijke opbrengst per ha gelijk blijft. Vorig
jaar is gebleken dat de zeer fijnzadige rassen
voor het verkrijgen van een goede kwaliteit bij
een lager Tm-getal geoogst moeten worden.
Deze ervaring zal ongetwijfeld leiden tot een
aanpassing van de prijsstaffel. Voor de verge
lijking van een aantal rondzadige doperwte
rassen wordt verwezen naar het betreffende
rassenbericht elders in dit blad.
D e kontraktteelt van tuinbonen bedraagt
reeds enkele jaren zo'n 1700 a 1800 ha. Het
produkt is voor ruim 70% bestemd voor, sterili
seren, voornamelijk in glas, terwijl bijna 30%
wordt ingevroren. Voor het steriliseren komen
in toenemende mate witbloeiende rassen in
aanmerking waarvan de zaden bij het sterilise
ren blank blijven. Voor diepvries worden
vrijwel uitsluitend bontbloeiende rassen ge-
Snij- en sperciebonen
Doperwten en tuinerwten
Tuinbonen
Ing. Tj. Buishand,
PAGV Lelystad/Alkmaar
Samenvatting
ij de verwerking van groene peulvruch
ten staat de sortering de laatste tijd volop in
de belangstelling. Op verzoek van de con-
servenindustrie zijn bij doperwt en tuin
boon rassen gekweekt met een zeer fijne
zaadsortering en bij sperziebonen met zeer
fijne peulen. De laatste tijd komt zelfs de
vraag naar voren ofde rassen niet te fijn zijn
geworden. Hij ronde doperwt kan bijvoor
beeld de sortering II (zeer fijn) reeds be
hoorlijk hard zijn. Bij tuinbonen is het ge
wenst de bestaande sorteermaten grondig te
herzien. Een nieuwe ontwikkeling bij dop
erwten is de groeiende belangstelling voor de
verwerking van kreukerwten.
Bij sperziebonen worden de fijnpeulige ras
sen gebruikt voor verwerking van hele oj
gebroken bonen. Rassen met grove vlezige
peulen komen in aanmerking voor het
snijden. Stoksnij- en spekbonen leveren een
prima produkt, maar zijn wegens de hoge
produktiekosten als grondstof voor de con-
servenindustrie te duur geworden.
zoudep bijvoorbeeld gesorteerd moeten wor
den op 8-10 mm, 10-12 mm en 12-15 mm dia
meter.
B ij de verwerking van snij- en sperziebonen
nemen gebroken en gesneden sperziebonen
veruit de belangrijkste plaats in. Belangrijke
raseigenschappen zijn een stevig, opstaand ge
was met peulen los van de grond, geconcen
treerde peulzetting, afwezigheid van draad en
vlies in de peul en resistentie tegen virussen,
vlekken- en vetvlekkenziekte. De eisen ten
aanzien van grootte, vorm en kleur van -de
peulen zijn afhankelijk van het doel waarvoor
de rassen worden geteeld. De Nederlandse
markt vraagt groene snij- en sperziebonen. Bij
gebroken sperziebonen gaat de vóorkeur uit
naar een normale tot iets donker groene kleur,
gesneden bonen mogen iets lichter van kleur
zijn. Voor export naar Duitsland worden naast
groene, ook rassen met gele peulen (zgn. was-
bonen) verwerkt.
Voor de verwerking van -hele sperziebonen
kiest men bij voorkeur rassen met fijne, ronde
peulen in de sortering van 6 tot 8,5 mm dia
meter. Zeer geschikt voor verwerking van ge
broken sperziebonen zijn rassen met een peul
diameter van 6 tot 10,5 mm. Deze worden na
het breken gesorteerd in 6-8,5 mm en 8,5 tot
10,5 mm.
De verwerking van stoksnij- en spekbonen die
met de hand worden geplukt, is de laatste jaren
sterk teruggelopen. Kwalitatief geven de echte
snijbonen en spekbonen een voortreffelijk
produkt, maar door de hoge teeltkosten zijn
handgeplukte stokbonen als grondstof voor de
conservenindustrie te duur geworden. Veel
goedkoper zijn vlezige sperziebonen die ma
chinaal worden geplukt en als gesneden bonen
worden verwerkt. Voor dit doel gebruikt men
rassen die een hoog percentage peulen leveren
met een doorsnede van meer dan 10,5 mm.
Voor de aanbevolen bonerassen wordt verwe
zen naar de betreffende rassentabel die elders
in dit blad is opgenomen.
De peulen van Felix (onder) zijn veel Fijner dan
die van Verb-Witkiem (boven).
Bij doperwten is het rassensortiment sterk ver
beterd in de richting van de fijn zadige gewas
sen.
Een vlakveld en een stevig opstaan gewas zorgen bij breedpiukkers voor een goed plukresultaat.
Bij sperziebonen is er enerzijds een vraag naar fijnpeulige rassen die heel of gebroken
verwerkt kunnen worden, terwijl anderzijds de belangstelling toeneemt voor sperzie
bonen met grote vlezige peulen die bestemd zijn voor het snijden. Dit produkt neemt de
plaats in van stoksnijbonen en spekbonen die door de hoge produktiekosten voor de
verwerkende industrie te duur zijn geworden.
Flair is een vroeg ras dat in aanmerking komt
voor verwerking van gesneden bonen.
bruikt. De zaden van deze rassen worden bij
het koken bruin.
Ook bij dit gewas is duidelijk een streven
merkbaar naar de verwerking van rassen met
een fijne zeefsortering. Grofzadige tuinbonen
zoals Verbeterde Witkiem en de gewone Ex
press komen niet meer voor verwerking in
Ook tuinbonen worden in toenemende mai
getrokken H2 machine van F.M.C.
een ruime keuze mogelijk is. Jammer genoeg
beschikken wij over te weinig vergelijkende
proefveldgewassen. Van de late kreukerwten is
bekend dat ze zeer produktief kunnen zijn.
Voor verwerking in blik en glas wordt in de
eerste plaats gedacht aan fijnzadige lichtgroene
kreukerwten, voor diepvries aan de wat grovere
donkergroene rassen.
met "mobile vivers" geoogst. Hier de nieuwe
aanmerking. Bij de bruinkokende tuinbonen is
Felix reeds jaren lang het hoofdras. Het is een
fijnzadige Express met halflang stro. Iets Fijner
van sortering is het ras Minica, eveneens van
A.R. Zwaan en Zn. Verder kan bij de bont-
bloeiers het ras Primeur van D. v.d. Ploeg
worden genoemd. Een veel geteeld ras bij wit
bloeiende tuinbonen is Bianka. (Voor het
nieuwere sortiment verwijs ik gaarne naar het
betreffende rassenbericht elders in dit blad.) In
het rassenbericht wordt onder meer een cijfer
aangegeven voor de fijnheid van de zaden. De
rassen Rowena en Beryl zijn dermate fijn dat
voor deze rassen andere zeefmaten moeten
worden opgesteld. De voorgeschreven sorte
ring bij tuinbonen bestaat namelijk uit "extra
fijn" kleiner dan 15 mm, "fijn" 15-19 mm
en "tuinbonen" 19-23 mm en "tuinbonen
middel 2" groter dan 23 mm diameter. De
sortering "middel" komt in het huidige sorti
ment niet meer voor, terwijl Beryl en Rowena
zelfs ruim onder de 15 mm blijven. Deze rassen
31
