Vorsterman van Oijen
B ijzondere vermelding verdient een daad van Vor
sterman van Oijen, waarmee hij den Nederlandschen
landbouw aan den vooravond van een langdurige agrari
sche crisis een voorbeeld gaf: de oprichting van de
coöperatie "Welbegrepen Eigenbelang vereeniging tot
aankoop van gewaarborgde meststoffen en zaden' al
dus dr. P.J. Bouman in zijn boek "Geschiedenis van den
Zeeuwschen landbouw en van de Zeeuwsche Landbouw
Maatschappij".
„ZEGGE EN SCHRIJVE"
G eorge Auguste ("Gavvo") Vorsterman van Oijen werd
op 1 1 juli 1836 te Gilze-Rijen geboren uit een geslacht
van voornamelijk militairen. Op zijn vijftiende ging hij
naar de Christelijke Normaalschool te Nijmegen om on
derwijzer te worden. Nadat hij verschillende acten had
behaald, waaronder een in de landbouwkunde, ging hij
werken als hulponderwijzer te Nieuw-Loosdrecht. In
1 859 werd hij leraar wis- en natuurkunde aan het gym
nasium te Winschoten. Een jaar daarna werd Vorsterman
benoemd tot hoofd-onderwijzer aan de openbare school
te Aardenburg. Vanaf dat moment ook begonnen zijn
veelzijdige activiteiten voor de landbouw. Hij was "een
man van grote intelligentie en van een werkelijk verbluf
fende werkkracht" schrijft Bouman. In het begin hield hij
zich nog veel met de wiskunde bezig maar al vrij spoedig
na zijn komst in Zeeland werd de landhuishoudkunde zijn
grote liefde. Toen ook kwam hij met de Z.L.M. in aanra
king. Het zou een zeer innige verbintenis word§n die zijn
hele leven zou duren.
V orsterman van Oijen werd al spoeaig cGfi méï.T V3P:
gezag. Men vroeg hem om raad op organisatorisch en
wetenschappelijk gebied. In 1875 stichtte hij het week
blad voor Zeeuws Vlaanderen's westelijk deel en richtte
hij een liberale kiesvereniging op. In diezelfde tijd nam
Vorsterman het initiatief tot een eigen Zeeuwsche Land
bouwalmanak in plaats van Staring's almanak. Op 1 5
juni 1 885 werd hij tot ere-lid van de Z.L.M. benoemd als
dank voor zijn vele activiteiten. Het was echter geen af
scheid: in 1 893 volgde zijn benoeming tot secretaris van
de Z.L.M. Daarvoor had hij overigens wel, wegens zijn
onderwijsfunctie, de toestemming van Gedeputeerde
Staten nodig. In 1 909 werd Vorsterman tevens benoemd
als penningmeester van de Z.L.M. Een combinatie die tot
op de dag van heden gebleven is.
zuidelijke landbouw maatschappij
1
In dit nummer o.m.
z.l.m
VRIJDAG 21 OKTOBER 1977
65e JAARGANG - NO. 3403
land- en
tuinbouwblad
is li
Kill?"®
;-Fiy-.y®. y r; yi;;.yy. y:^ypyy. yy:
Pachtnormen besluit en de mening van het
Landbouwschap pag. 3
100 jaar landbouw coöperatie herdacht
pag. 4
Uit de Praktijk pag. 5 en 6
In 1980 drie en half miljoen varkens in Brabant
pag. 5
Jaaroverzicht werkzaamheden van de S.E.V.
dienst van de Z.L.M. pag. 7
Mechanisatienieuws pag. 8
Andere kijk op het agrarische inkomen in
Nederland pag. 9
Koppeling van melkkontrole aan de vee
voeding pag. 10
De oogst en de bewaring van suikerbieten
pag. 11
Het binnenhalen en opslaan van winterwortelen
pag. 13
Het rooien en bewaren van knolselderij pag. 14
Grondwater verordening in Zeeland pag. 15
Vorsterman van Oijen begon al vrij snel lezingen te hoi
den. Daarnaast organiseerde hij cursussen. Deze acti\
♦eiten vormden de grondslag voor het (latere) Z.L.I^
landbouwonderwijs. Bij zijn voordrachten hield Vorste
man blijkbaar geen blad voor de mond. In 1 868 waren i
reeds enkelen die een 'ingekankerden haat'' voelde
tegen zijn wijze van voorlichting geven. De waarheid wc
hen blijkbaar te veel! Zijn voordrachten waren zeer gedi
gen en bestreken vele gebieden: landbouwcrediet, tien*
recht, pachtrecht en pachtcontract, paardenfokkerij.
In dit jaar, waarin de Nederlandse land- en tuinbouw
herdenkt dat het alweer 1 00 jaar geleden is dat de eerste
landbouwcoöperatie werd opgericht, is er reeds zeer veel,
zo niet alles, geschreven over de betekenis van de
coöperatie voor de land- en tuinbouw. Wellicht blijft er
nog slechts één vraag over: wie was deze man die het
allereerste initiatief nam tot wat uit zou groeien tot een
gigantische organisatie. Wie was deze Vorsterman van
Oijen? Om dat aan de weet te komen kom je onverbidde
lijk weer bij Bouman terecht. Het antwoord levert het
portret van een formidabel mens: De bijdrage van de
Z.L.M. aan het eeuwfeest van de coöperatie.
vrouw in
Toen al!
De eerste wereldoorlog zorgde voor een nieuwe crissis-
sfeer in de land- en tuinbouw. Vorsterman werkte echter
onverstoorbaar door. Nog steeds nam hij het leeuwen
deel van de werkzaamheden voor zijn rekening. Het werk
nam wegens allerlei crisismaatregelen zelfs enorm toe.
Hij deed dit werk samen met zijn klerk A. Cappon. On
danks zijn hoge leeftijd, bijna tachtig, leek zijn werkkracht
niet te verminderen. "Het leek wel of hij overal tegelijk
was" schrijft Bouman: als voorzitter van "Welbegrepen
Eigenbelang" te Aardenburg, in Den Haag, besprekin
gen met de uitgever van het Zeeuws Landbouwblad en
nog altijd inleidingen houden. Bouman: Wanneer men
hem vroeg iets in het belang van de landbouw te doen
weigerde hij nooit.
H et einde kwam op 1 3 oktober 1915. Vorsterman van
Oijen stierf in het harnas zoals dat gaat met mensen van
zijn allure. De vorige dag was hij onwel geworden tijdens
een vergadering van het Nederlands Landbouw Comité
over de bietenexport van Zeeuws-Vlaanderen naar Bel
gië. De volgende dag werkte hij weer. Toen was het
plotseling gebeurd, 79 jaar oud. Zijn laatste wens was om
goed te zorgen voor zijn klerk A. Cappon. Dat gebeurde,
de Z.L.M. nam hem in dienst.
Eerst na zijn dood begreep men ten volle wat van Oijen
gepresteerd had. Het Zeeuwsch Landbouwblad van 20
oktober 1915: "Vlijmscherp was zijn kritiek, meedogen
loos soms tegenover zijn tegenstanders, maar nimmer
streed hij voor iets anders dan voor de zaak waarover het
ging''
Van Oijen: leider, wegbereider, vernieuwer in dienst van
de landbouw. Al spoedig na zijn dood nam de Z.L.M. het
initiatief om een gedenkteken op zijn graf te plaatsen:
Zeeland wilde een van zijn verdienstelijkste mannen niet
vergeten. Oggel.
