W anneer we spreken over ongunstige resultaten welke worden
behaald binnen het bedrijfsleven, dan geldt dat helaas nog steeds
voor vele ondernemers in de fruitsektor, waar men het nu en in de
komende maanden moet hebben van de Golden Delicious. Het
gaat nog altijd bijzonder slecht met de prijsvorming van dit be
langrijkste appelras waarvan nog grote hoeveelheden beschik
baar zijn, niet alleen in ons land, maar overal in West Europa. De
hoop dat het beurtjaareffekt, dat we dit seizoen meemaken, zou
resulteren in lonende prijzen, is helaas niet uitgekomen. Over
Een winterse Pasen
DINGEN VAM DD WEEK
Wat gaat het worden?
Proefstation voor de Fruitteelt bestaat 75 jaar
Het was op Zuid Beveland de laatste twee weken bitter koud. De
laatste keer schreven we al over een toenemende kans op
nachtvorst, maar we hadden niet verwacht dat de temperatuur
zo laag zou dalen. Verscheidene malen lag er 's morgens een
dikke plak ijs op het water en was de grond spijkerhard. Het was
meer winters dan in december - januari, vooral ook door de vele
hagel en sneeuwbuien. De ontwikkeling van de fruitbomen is
door dit alles vrijwel tot stilstand gekomen. Met warmer weer
hadden de peren in volle blo,ei gestaan, nu zijn er alleen bij de
Precoce de Prevoux wat open bloemen. Wel staan een aantal
pruimerassen in bloei.
De voorlopige indruk is dat de vorst nog niet veel schade heeft
veroorzaakt. Weliswaar zijn er o.a. bij Precoce veel bevroren
bloemknoppen te vinden, maar er zijn ook nog gave knoppen en
de ervaring heeft geleerd dat zelfs bij 80% bevroren knoppen
nog een goede oogst kan volgen. Ook bij Goudreinette zagen we
al wat bevroren bloemknoppen, maar hierbij is het percentage
tot nu toe zo laag dat er niet van schade kan worden gesproken.
Waarschijnlijk is wel de eerste bloesem van de rode bessen
verloren gegaan, terwijl we. ook een zwaar hoofd hebben in de
vruchtzetting van de thans bloeiende pruimen. Dat het pittig
vroor was ook te zien aan de frambozen, het blad hing er slap bij
en werd gedeeltelijk bruin.
Het Proefstation voor de Fruitteelt te Wilhelminadorp, bestaat
75 jaar. In die periode is er veel veranderd. Rond 1900 was er nog"
sprake van een primitieve bedrijfsvoering, nu echter is de fruit
teelt ontwikkeld tot een technisch hoog niveau. Dit is niet voor
een appel en een ei verkregen. Een en ander leidt tot een grote
kapitaal behoefte en stelt verder hoge eisen aan de vakkennis van
de fruitteler. De ontwikkelingen in de fruitteelt zoals o.a. die van
hoogstam via slanke spil naar de nog intensievere plantsystemen
zijn produkten van de gezamenlijke inzet van de vindingrijke
fruittelers, de proeftuinen en het Proefstation voor de Fruitteelt.
Het huidige onderzoeksysteem is uiteraard ook afgestemd op de
belangen van de fruitteler, zoals o.a. uit het volgende blijkt.
- onderzoek naar betere teeltmethoden (plantsystemen en
snoei), rassenonderzoek, virus- en klonenonderzoek, onderzoek
naar mogelijkheden voor bétere bestuiving en de werking van
groeiregulatoren (chemisch dunnen en groeiremmers);
- teelt- en rassenonderzoek bij aardbeien en houtige kleinfruit-
gewassen (bessen, bramen en frambozen);
- onderzoek naar druppelbevloeiing (dit wordt verricht in nau
we samenwerking met het Instituut voor Bodemvruchtbaarheid
te Haren (Gr.);
- onderzoek naar de bestrijding van schimmels en insekten (in
nauwe samenwerking met het Instituut voor Plantenziekten-
kundig Onderzoek te Wageningen);
- onderzoek naar de achtergrond van de verhouding tussen
groei, vruchtbaarheid en kwaliteit;
en tenslotte, onderzoek naar de economische betekenis van
nieuwe plantsystemen en boomvormen bij de teelt van groot
fruit.
In het verleden is er trouwens ook veel gebeurd op het Proef
station, het hieronder volgende lijstje toont dit duidelijk aan.
- in 1902 werd door enkele fruittelers, in samenwerking met de
Rijkstuinbouwleraar Camman, de basis gelegd voor de stichting
van een proeftuin voor Zeeland. Dit werd gedaan om de in
opkomst zijnde tuinbouw in Zeeland te stimuleren. In dat jaar
O p het moment dat we dit schrijven zijn nog steeds de ge
sprekken aan de gang binnen de bankwereld in ons land over een
beperking van de woninghypotheken. De Nederlandse Bank
heeft zgn. kredietbeperkende maatregelen aangekondigd omdat
het helemaal fout dreigt te gaan op dat punt. Er is in 1976 een
enorme groei geweest van de hypotheken en de Nederlandse
Bank is van mening, dat dit niet langer ongebreideld kan worden
toegestaan. Er komt veel te veel geld in omloop en het versterkt
de inflatietendens in hoge mate.
Het is voor de kopers van woningen bijzonder gemakkelijk ge
worden om geld aan te trekken. De tijd dat men zelf toch wel iets
moest bezitten is praktisch voorbij. Op alle mogelijke manieren
wordt de aspirant-kopers voorgehouden dat het kopen van een
eigen huis met geleend geld in feite alleen maar betekent het
meespelen in een lotto zoender nieten. Sommige geldgevers gin
gen er zelfs op 'n vrij agressieve manier tegen aan in de slag om
de klandizie van de huizenkoper. De Nederlandse Bank is van
mening dat het niet langer zo door kan gaan en de verwachting is
dat er selektief opgetreden zal worden in de komende tijd wan
neer het gaat om het verstrekken van hypotheken. Vooral de
partikuliere sektor zal daarbij de aandacht krijgen want daar
liggen de meeste problemen.
De kredietverlening aan het bedrijfsleven zal zoveel mogelijk
worden ontzien, zo is reeds van verschillende kanten meegedeeld.
Het uitstel van de bloei is in beginsel gunstig, want daardoor
neemt de kans toe op hogere temperaturen, meer insekten voor
de bestuiving en dus op een bevredigende vruchtzetting. Het
was nauwelijks nodig om tegen schurft te spuiten en de meeste
luis ging dood van de kou. Echter niet alle luis, regelmatig
vonden we nog exemplaren die de vorst hadden overleefd. Knap
werk.
Conference, eigenlijk een peer met kwaliteiten die te goed zijn
om waar te lijken voor de veel geplaagde Nederlandse fruitteler.
Met dit alles wordt het in elk geval geen vroege bloei meer. De
weersverwachting luidt: aanhoudend koud, terwijl het al bijna
half april is. Zodra het weer overslaat kan het vlug gaan, hoewel
de bodemtemperatuur voorlopig wel laag zal zijn en de wortel-
aktiviteit ook afgeremd zal wezen. Het koele weer is gunstig
voor de afzet van de Golden Delicious, hoewel dat nauwelijks in
de prijs tot uiting komt. Het fruit is rijper dan voorgaande jaren
en bij hogere temperaturen daardoor sneller afgeleefd als het
eenmaal uit het koelhuis is. Menigeen heeft moed op oplopende
prijzen in mei-juni, maar dan moet men wel tijdig geplukte,
redelijk groene appels hebben.
Met de afzet van de Conference is het weer bijzonder goed
verlopen. De prijs is na Nieuwjaar snel gestegen tot een erg
aantrekkelijk peil. Jaar na jaar zit het goed met de gekoelde
Conference. Van alle appel- en pererassen is het langzamerhand
werd de vereniging "Zeeland's Proeftuin" opgericht en een oude
hoogstamboogaard van 85 are gepacht om als proefterrein
dienst te doen. Dit perceel lag te Wilhelminadorp;
- in 1925 werd op Zeeland's Proeftuin de eerste proef op het
Europese vasteland geplant met de zestien verschillende vege
tatief vermeerderbare onderstammen van appelbomen, die men
op het Engelse Proefstation te East Malling had onderscheiden;
- in 1940 werd aan Zeeland's Proeftuin een laboratorium ver
bonden om wetenschappelijk onderzoek te doen naar de be
strijding van voor de fruitteelt schadelijke insekten en schim
mels en later ook naar de problemen van bodem en bemesting in
de fruitteelt;
- in 1954 werd Zeeland's Proeftuin met zijn laboratoria verheven
tot het landelijke Proefstation voor de Fruitteelt. Er werd be
gonnen met teeltkundig onderzoek bij groot- en kleinfruit en
met onderzoek naar de achtergronden van de vruchtboomgroei;
- in 1963 werd aan het PFW te Wilhelminadorp het Consulent
schap in Algemene Dienst voor de Fruitteelt verbonden met als
taak de teelttechnische en later ook bebedrijfseconomische in
structie van de fruitteeltvoorlichters.
Een 75 jarig bestaan, gaat niet onopgemerkt voorbij. Er is
een jubileumprogramma samengesteld, met als hoogte
punten o.a.
- in juni en juli Enkele open dagen gericht op de klein-
fruitteelt
- van 2-12 augustus Open dagen voor NFO-kringen en
-afdelingen vooral gericht op de teelt van groot fruit
- 15 en 16 augustus Open dagen voor individuele fruitte
lers vooral gericht op de teelt van groot fruit
- 19 augustus Officiële viering van het jubileum
- 30 augustus Opening te Wilhelminadorp van het ap
pelseizoen 1977 door het Centraal Bureau van Tuin
bouwveilingen.
Het is duidelijk dat daar niet het grootste gevaar vandaan komt.
Een ondernemer, zeker niet in onze sektor, zal als regel niet
overgaan tot het doen van onverantwoorde investeringen. Er is
binnen 't bedrijfsleven ook 't afgelopen jaar nog al wat geïn
vesteerd, maar aan de andere kant zijn bij een groot aantal
bedrijven de resultaten zodanig geweest dat men de middelen niet
had om eigen financiering toe te passen. Om bij te blijven moest
dat met vreemd geld gebeuren. De keerzijde van de medaille was
dat men achter blijft, wanneer men het nalaat. We mogen ver
onderstellen dat bij de kredietbeperking die gaat komen, er niet
getornd zal worden aan de kansen om te investeren voor het
bedrijfsleven. Er gaan trouwens ook binnen de kring van de
demissionaire regering nog steeds stemmen op die pleiten voor
steun aan het bedrijfsleven. Aan de andere kant is de jongste
maatregel van minister Lubbers, inhoudende dat de stijgende
loonkosten als régel niet doorberekend mogen worden in de
prijzen door het bedrijfsleven allesbehalve opgewekt ontvangen.
Er is veel kritiek op deze maatregel, waarvan vele ondernemers
zeggen dat het een direkte aanslag is op de bestaansmogelijkhe
den van hun bedrijf.
Het is een bijdrage in de strijd tegen de inflatie, die zich toch nog
altijd moeilijk laat bedwingen. Men kan zich zelfs afvragen of het
wel de bedoeling is ze te bedwingen, maar dat is een ander
verhaal.
het betrouwbaarste en meest winstgevende ras geworden. De
Golden heeft ook een glorietijd gehad en is nu fors gezakt. Men
kan zich afvragen of de Conference dezelfde weg op zal gaan.
Evenals de Golden Delicious is het een ras dat, (gezien als peer)
vroeg vruchtbaar is, elk jaar draagt en uitmunt door een hoge
produktie. Tevens is de Conference gemakkelijk te telen. Komt
er door de vele nieuwe aanplant ook geen overproduktie van?
Het is moeilijk te zeggen, maar de situatie is duidelijk anders
dan bij de Golden. De Golden Delicious wordt overal in de
wereld op grote schaal geteeld en gedijt o.a. in Frankrijk beter
dan in ons land. De Conference is in een koel wisselvallig kli
maat als in Nederland en Engeland het beste op zijn plaats en
wordt slechts in een zeer klein deel van de wereld op grote schaal
geteeld. In Frankrijk en Italië komt de Conference wel voor,
maar het klimaat is er voor deze peer niet ideaal en de aanplant
is er dan ook slechts beperkt. Theoretisch is de Conference dan
ook voor Nederland (en België) de sterkste troef en het lijkt
verantwoordhiervan een gepast gebruik te maken. Vroeg en
goed vruchtbaar, weinig ziekteproblemen, ideaal om te koelen,
goed van smaak, prima verhandelbaar in de periode tussen
koelhuis en konsument, het is in feite een wonderpeer. Eigenlijk
te mooi om waar te zijn, vooral voor een zo weinig verwende
fruitteler. Het is het zwakke punt van de fruitteelt dat we verder
zo weinig winstgevende rassen hebben.
Aangezien in ons Thoolse gebied in de week vóór Pasen, de'
grond het nog steeds niet toeliet, dat er gezaaid of gepoot kon
worden, is er weinig nieuws te vermelden.
Uiteraard is er dan nog wel voldoende tijd, om de vakbladen
goed door te nemen. Het heeft ook onze aandacht getrokken.dat
er over het vraagstuk van het part-time boer of tuinder zijn,
nogal wat reakties zijn geweest. Dit is niet te verwonderen, daar
velen dit aanvoelen als een verdere achteruitgang van het vrije
ondernemerschap. Het is wel een teken aan de wand, in hoe
verre de uittocht uit het agrarisch vak in de naoorlogse jaren om
zich heen heeft gegrepen. De in de zeventiger jaren begonnen
opzet, dat in het overgrote deel der ondernemingen hetzij groot
of klein, geen vreemd personeel meer wordt aangehouden,
dreigt nu te belanden in het feit dat de onderneder zelf er nu ook
nog maar een baantje bijzoekt ter versteviging van zijn inko-
,men. Met de moderne mechanisatie mogelijkheden kan er door
de grote loonbedrijven praktisch alle werk worden uitgevoerd.
Gevolg daarvan is, dat op den duur de ondernemer ook zichzelf
uitschakelt, op zijn eigen bedrijf als werkkracht. Dat velen dan
gedeeltelijk in loondienst gaan, of een flinke bijbaan zoeken,
kan ook zijn oorzaak hebben in het feit, dat het steeds alleen te
moeten werken de mens dit te eenzaam wordt, en hij over gaat tot
het part-time boer zijn. Voor een zeker deel van de ondernemers
zal dit, voor wat betreft hun inkomen, en voldoening hebben in
hun dagelijks werk, de beste oplossing zijn. Vooropgesteld dat
ieder voor 100% vrij is, op welke manier hij aan zijn inkomen wil
geraken, vragen wij ons toch wel eens af, is het in alle gevallen
wel nodig, om zijn bestaan op die manier in te richten? Niet in
alle gevallen; maar soms lijkt het op een vlucht uit de verant
woordelijkheid, die het vrije bedrijf ons nu eenmaal oplegt. Is
het dan zo ideaal dat men al zijn vrije uren die het werken in
bijv.: loondienst verschaft, noodwendig moet besteden aan het
eigen bedrijf? In veel gevallen ziet men dan ook, dat het rende
ment van het eigen bedrijf drastisch achteruitgaat. Dit is te
verklaren uit het feit, dat men niet altijd meer in staat is, om de
juiste handelingen op de juiste ogenblikken uit te voeren. Zijn er
niet verschillende bedrijfstypen die, wanneer alle mogelijkhe
den worden aangegrepen die hun eigen streek biedt, kunnen
komen tot een volwaardig bedrijfsinkomen? Men zal dan wel
moeten komen tot een hem het best lijkend zaaiplan, waarbij de
intensieve teelten een aangepaste rol spelen en de ondernemer
het gehele jaar van betaald werk voorziet. Het is dan ook nog
mogelijk, dat men met intensieve teelten, op bedrijven van
minder dan 15 ha, twee a drie gezinnen een verantwoord bes
taan kan verschaffen. In wezen zullen alleen die bedrijven zich
kunnen handhaven, die blijvend werk kunnen verschaffen voor
114- 2 werkkrachten. In bedrijven met alleen de ondernemer als
werkkracht, of soms nog minder, zit de kiem van verdwijnen,
omdat er geen opvolging inzit. Best mogelijk dat in de toekomst
het part-time boer of tuinder zijn toe zal nemen, want gelukkig is
ieder vrij. hoe of hij dit zal aanvaarden. Toch vermoeden wij, dat
dan de opbrengsten uit land- en tuinbouw, naar beneden zullen
gaan, want niemand kan voor 100% twee heren dienen. Elk vak
vraagt nu eenmaal de gehele inzet en kennis van de totale mens,
in de uitoefening van zijn beroep.
wegend is deze appel uit de koelhuizen verkocht wordt voor
belangrijk minder dan de kostprijs. Er is reeds enige tijd hoop op
een verbetering, maar het duurt erg lang voor dat komt. Met het
uit de markt nemen van Golden Delicious ingevolge de E.E.G.
interventieregeling is 't tot nu toe meegevallen omdat de indus
trie de appelen meestal heeft afgenomen boven het interventie
prijsniveau, maar voor prijzen welke de fabrieken bereid zijn te
betalen, kan men geen appelen telen, zeker geen appelen die nog
bewaard moeten worden.
Het vorig jaar werden naar schatting in West Europa rond 800
miljoen kg appelen uit de markt genomen en dat gaf toen de
doorslag voor het invoeren van de rooiregeling voor appelen in de
E.E.G. waarop voorheen zeer sterk was aangedrongen door het
COPA.
Volgens het COPA moest de rooiregeling dermate aantrekkelijk
worden gemaakt dat er grote oppervlakten appelen gerooid zou
den worden.
Thans blijkt dat dit niet het geval is geworden. De oppervlakten
welke zijn aangemeld zijn zo klein dat ze geen wezenlijke invloed
zullen hebben op de totale appelproduktie in de E.E.G. Dat wordt
vooral in fruittelerskringen in Nederland en België ernstig be
treurd want de problemen in de fruitteelt en speciaal rond de
afzet van appelen, worden veroorzaakt door Frankrijk en Italië.
Daar ligt de oorzaak van de overproduktie van appelen binnen de
E.E.G. en nu men daar niet of slechts zeer weinig blijkt te rooien
is duidelijk dat men kennelijk bij interventie van appelen volgens
de E.E.G.-regeling een zodanige prijs ontvangt dat het nog inte
ressant is om ze er voor te telen. Hiertegen richt zich de kritiek
o.m. in ons land. Het interventiesysteem is nuttig maar het is uit
de hand gegroeid door de verschillen in geldwaarde binnen de
E.E.G. Geen wonder dat nu blijkt dat men in de landen waar de
overproduktie wordt veroorzaakt, geen behoefte heeft om er wat
tegen te doen, de roep om maatregelen voor een rechtvaardiger
interventiesysteem, groter worden.
