D
I
G,
J a, in de volksmond ben je dan een "klein"
boertje. Adam moet er eens om glimlachen.
Ik kan een héle goede boterham verdienen.
Trouwens als ik dat niet zou kunnen zou ik
beslist geen zelfstandig ondernemer blijven.
Dan zou ik iets anders gaan doen. Maar denk
nu niet dat het elders dan altijd maar koek en ei
is. Hier op 't eiland zijn tien procent van de
beroepskrachten werkeloos. Ik moet er on
middellijk bijzeggen, dat ik nooit werkeloos
zou zijn. Ik zou meteen wel wat anders vinden,
daar ben ik van overtuigd. Maar zonder die
"geest" in je, zou je ook nooit voor jezelf kun
nen beginnen. Hier in de straat woont een
aantal mensen die hun brood in Rotterdam
verdienen. Ik ben niet blind, ik zie ook wel hoe
het daar toe gaat. Ze zijn hele dagen van huis.
Maar ze verdienen goed de kost. Afgelopen
zomer toen het zo snikheet was, dan hadden wij
er al een schof opzitten, voor die mensen be
gonnen. Dan moest je ook weer vroeg naar bed,
want >s ochtends is het nou eenmaal het beste
schof Door de warmte gingen de anderen nog
niet naar bed, die zaten in krootjes nog laat in
de nacht buiten, in de tuin te praten. Daar moet
je tegen kunnen, want jij als zelfstandige on
dernemer moet vooruit. Als het dan vakantie is,
dan zitten die mensen uit de straat zo'n drie
B
Juist door de intensieve samenwerking op het gebied van de oogst en het poten en planten, is
Adam in staat om met goed materiaal toch gemakkelijk te werken.
leeuwenbekjes, 't Is een teelt die goed te doen
is. Als je met beleid spuit hoef je er niet veel
met de schrepel in. Verder is het een teelt
waarin je geen kapitaal steekt. Als je nagaat dat
ik aan plant en pootmateriaal voor de gladiolen
en aardappelen al vijf en twintig duizend gul
den in de grond moet stoppen, dan is bloe-
menzaad een teelt zonder kapitaalsbehoefte. Je
steekt er alleen werk in. Je krijgt het zaad van
de firma, terwijl je de prijs van te voren reeds
weet. Het komt aan op opbrengst per kilo. Vo
rig jaar was het trouwens niet best. Het was te
droog en te warm. Vooral bij de violen is toen
veel zaad verloren gegaan, door het vroegtijdig
openspringen van de zaadbolletjes. In het be
gin is er wel eens gedacht dat het een "gemak
kelijke" teelt was. Maar daar zijn er al heel wat
van terug gekomen. Vooral het beste tijdstip
van de oogst is belangrijk en moeilijk te bepa
len. Iedere dag moet je gaan kijken wanneer
hel zover is. Met de kans datje toch nog verrast
wordt. Maar ook is het zaak om voorzichtig te
zijn met het spuiten. Er is gespoten op zo'n
manier dat er geen onkruid kwam. maar ook
geen opkomst van het violenzaad. Nu wordt in
twee keer gespoten, dat bevalt beter. Het dro
gen gaat meestal op kosten van de zaadfirma's.
Zodoende wordt de oogst ook altijd gedaan in
nauw overleg met die firma's. Het beste is om 's
ochtends te oogsten en dezelfde dag nog het
produkt te laten drogen. Dit alles maakt veel
overleg noodzakelijk en ook planningen voor
af.
't Valt wel eens tegen, maar ik heb het nog
nooit meegemaakt dat alles tegenviel of dat
alles meezat.
Alle vroege aardappelen worden in kisten naar de veiling gebracht. Vorig jaar gemiddeld één
gulden per kilo
Alle aardappelen naar de veiling
it jaar zet ik 9 xh gemeet aardappels, alle
maal vroege. Alles voor de veiling in St.Anna-
land. Ik heb 6 Vi gemet Doré's en 3 gemet
Gloria's. Gloria is resistent tegen aardappel
moeheid. Je kunt die aardappel een beetje
vergelijken met een Bintje. Ik noem zè altijd
een "vroege Bintje". Als je zo intensief in je
bouwplan aardappels hebt opgenomen is het
belangrijk dat je de gezondheid van je grond
nauwlettend in de gaten houdt. Er hangt veel af
van de rooidatum. Heb je ze er uit voor die tijd,
dan kun je iedere twee jaar terug komen. Lukt
dat niet, dan is het mogelijk door grond onts
metting te werken met een resistent ras,
vandaar die Gloria's. We zetten alles op alles
om zo vroeg mogelijk te poten. Hoe meer kilo's
datje hebt als de rooidatum er is. 't Viel vorig
jaar helemaal niet tegen. Ik had ongeveer
twintig kilo uit de roe, die zo'n gulden per kilo
opbrachten. Ik geef toe, zoals wij het doen is
het in het groot niet meer te doen. Maar juist
daarin is dan het zogenaamde kleine toch weer
groot of niet soms????
De aardappels worden in kisten geveild. Zon
der veiling zouden we als kleine ondernemer
onkruid, in het zwadgemaaid, laten drogen en
dorsen. Opbrengst 13.600,-. Mijn devies is
altijd, je moet niet te snel klagen, 't Is tijd ge
noeg als het jaar bijna om is en je de uiteinde
lijke berekening hebt opgemaakt.
De korte schrabber en een doos Rennies
niet kunnen; ook voor het bloemenzaad niet.
Sommigen verwerken er hun gladiolen. Het
drogen van het bloemenzaad hebben we op
kunnen vangen in de bestaande veilinggebou
wen.
Kan goed de kost verdienen
k ze; nooit te veel op een kaart. Je moet
plooibaar zijn. Op een dag kan je veel doen. In
de zomer heb ik geen wekker nodig om reeds
bij het dageraad uit bed te komen. Je moet de
wil hebben maar ook de durf om iets te onder
nemen. Het betekent ieder jaar weer de zaak
bekijken. Het roer omgooien als het nodig is.
Je begint met niets, jebouwt iets op, daar ben je
trots op. Dan denk je terug aan de tijd dat je
"half-waste", en in de krooi met de korte
schrabber met een doos Rennies op zak voor
het maagzuur, van vooreind naar vooreind,
gebogen werkte. Een mens kan zoveel. Je be
gint met vreemd geld, daar wil je zo snel mo
gelijk vanaf. Dat kan niet in vijf achturige
werkdagen per week. Als je ziek wordt, en je
kunt niet meer werken, daar denk ik eigenlijk
nooit aan. Je kunt jezelf ervoor verzekeren.
Maar kan er dan ook iemand komen die het
werk kan overnemen op de manier zoals het
moet op een gespecialiseerd bedrijf????
In feite hangt iemands leven aan een zijden
draad. Vandaag nog schijnt de zon morgen
kaar overweg kunnen.
Naast mijn levensvervulling^ mijn bedrijf, ben
ik ook nog aktief in het kerkbestuur van de
Ned.Hervormde Kerk. Ook heb ik zitting in de
bloemenzaadtelerscommissie van het Land
bouwschap. Door die laatste funktie blijf je op
de hoogte van de recente ontwikkelingen. Kom
je in kontakt met de telers zowel als de firma's.
De verhoudingen zijn goed. Wel hebben we
hier een grote wens als bloementelers. We
zouden heel graag een speciale voorlichter
hebben op het gebied van de bloemenzaad-
teelt. Eventueel part-time zou geen kwaad
kunnen. Er wordt wel aan voorlichting gedaan,
maar we zouden graag dit nog uitgebreider
willen hebben.
Bij de tijd blijven
ij blijven in deze tijd is belangrijk. Nieuwe
ontwikkelingen volgen. De gebr.óunther gaan
dit seizoen werken met een eigen ontworpen
machine om machinaal plastic te leggen om
teelten te vervroegen. Ik ga het proberen in de
gladiolen en met de vroege aardappelen. Niet
alles ineens natuurlijk, een proef, zou je het
kunnen noemen. Er zit heel veel in dat
vervroegen. Bij de aardappelen is iedere dag
dat de groei er verder in zit, in verband met de
verplichte rooidatum van het grootste belang.
Maar ook voor de gladiolen geldt hetzelfde.
Eerder rooien in het najaar moet je ook met
Deze schuur heeft hij gehuurd. Daarin staan de twee trekkers. Een zware van vijf en zestig p.k.
en een reserve trekker, voor noodgevallen.
verdwaal je in de mist. Mijn broer, een werker
als een leeuw. Gelukkig met zijn leven. Op een
kwade dag verliest hij zijn vrouw. Dan kun je
nog als mens alles zo netjes op een rijtje zetten,
maar het helpt niet. Ik geloof dat een mens zijn
leven is uitgestippeld in grote lijnen.
Groot en klein, een goede verstandhouding
weken thuis. Wij zijn dan meestal druk bezig
met het rooien van de aardappels. En toch zou
ik met niemand over willen steken. Je bent je
eigen baas. je bent altijd samen, je doetje werk
samen met je vrouw. Ik kom altijd thuis om te
eten. In de winter dan heb ik het gemakkelijk.
Als ik dan diezelfde mensen hoor die naar
Rotterdam moeten, kouwelijk wachtend op de
bus die ze opkomt halen, dan draai ik me nog
eens om in mijn warme bed en kom er niet uit
voor een uur of acht.
Soms meevallertjes
Je moet je niet voorstellen dat je rijk wordt.
Maar ik heb wel een goede boterham. Van de
andere kant besef ik ook wel terdege de be
perkingen van een zelfstandige. Je bent enorm
kwetsbaar. Ik ben kerngezond, maar als ik dat
niet was kon ik het wel vergeten om op deze
voet door te gaan. Verder ben je enorm van het
weer afhankelijk en de marktontwikkeling.
Van de andere kant heb je dan ook weer ineens
van die fijne meevallertjes. Als werknemer heb
je die nooit. Vorig jaar, een stuk wittekoolzaad,
1000 roeden groot, twee maal gespoten tegen
rote en kleine boeren. Je kunt er niet om
heen ze zijn er, beide groepen lid van de ZLM.
Hoe gaat dat nou zo met elkaar op Tholen?
Adam draait er niet omheen. Er is verschil,
duidelijk verschil, maar dat is toch ook te be
grijpen. Beide groepen hebben eigen gerichte
belangen. De belangen van een grote boer
kunnen niet hetzelfde zijn als die van een vol-
legrondstuinder. De verhouding is verder goed.
t Is opmerkelijk als er bijvoorbeeld een afde
lingsvergadering is hier in St.Annaland, dan-zie
je daar heel^eel "kleine oppervlakte" boeren.
Is er daareegen een kringvergadering van 't
hele gebied, dan zie je er veel minder. Toch zijn
we als kleinere boeren hier op 't eiland een
hechte club in ZLM verband. Maar opnieuw
wat is klein in het leven? De veiling van
St.Annaland zou niet zonder hen kunnen be
staan. Toen er destijds fusieplannen waren, zijn
het de kleine boeren geweest die het hebben
verhinderd. Ach en de een kijkt wel eens naar
de ander. Soms met wat afgunst soms met be
wondering. Ieder heeft het specifieke van zijn
bedrijfstak. Wat de een niet kan lukt bij de
ander wel. Binnen de ZLM zijn vogels van vele
pluimages, die over het algemeen aardig in de
voliere waarin we toch allemaal leven, met el
alle twee de handen aangrijpen. Het brengt b.v.
mee dat ik nu onder dat plastic wel de appelen
zal moeten spuiten voor het onkruid. Ik mik op
een vervroeging van de teelt met zeg maar tien
dagen, 't Kost zo naar eerste berekeningen on
geveer twee gulden per roe om dat geperfo
reerde plastic te leggen. Wil je ondernemer zijn
en blijven dan moetje gewoon meedoen.
Ik heb alleen lagere school, soms voel je dat
toch als een gemis. Je zou willen dat je meer
geleerd had. Overigens valt er veel te leren
buiten de school. Bijvoorbeeld door naar een
ander te kijken hoe die het doet, of hoe hij het
niet doet. Ik leer alles van een ander zei eens
iemand. Nou zo moet het ook niet, vind ik. Op
school kun je de zaak afkijken, maar als je
ondernemer bent dan moetje zelf ook eens iets
durven. Je moet zelf ook eens wat nieuws aan
durVen te pakken. Anders is iedereen vrij vlug
overaluitgekekenenkomternietsvanindegrond.
Adam Wessels en zijn vrouw. Als je er een paar
uur binnen bent, luisterend naar zijn interes
sante en gezellige konversatie, kom je tot de
konklusie dat hij een gelukkig mens is. Als
iedereen zo was als hij, dan zouden we veel
minder werklozen hebben. Hij is tevreden en
gelukkig, maar hij zit nooit stil, altijd zoekend
naar nieuwe wegen. Maar hij is zich daarom zo
bewust van zijn geluk omdat hij beseft dat geluk
nog breekbaarder is dan oud Chinees porselein.
Man en vrouw, samen op een stukje grond,
waaruit ze een belegde boterham halen. Beiden
zijn ze het volkomen eens als Adam zegt dat hij
jiever thuis 10 uur werkt, als dat nodig is, dan 8
uur op een ander. n
p R. van Wezel
De verwerking van de gladiolenbollen kan geheel gebeuren in de eigen bedrijfsgebouwen, die
elders in het dorp staan.
15
