De teelt van winterwortelen in de belangstelling
D,
B
D
D,
V an allerlei wege wordt een toenemende belangstelling voor
de teelt van winterwortelen vernomen. Oorzaken hiervan zijn
ongetwijfeld mede de goede prijsvorming van de laatste jaren.
Bovendien bestaat er bij het inmiddels te klein gewo.rden ak
kerbouwbedrijf behoefte aan teelten met een wat hoger saldo.
Op zich een vrij normale ontwikkeling, doch ook uitbreiding
van het wortelenareaal zal langs de weg der geleidelijkheid
dienen te geschieden. Stormachtige oppervlakte uitbreiding van
een bepaald gewas heeft vrijwel altijd funeste gevolgen voor de
prijsontwikkeling.
B
D
si
ssgig ,$*5
m
vervolg Rassenkeuze bij
Knolselderij
KR0VAR een nieuw middel tegen onkruid
Onkruidbestrijding.
ING. A. J. VAN 01 JEN
Consulentschap voor de Tuinbouw, te Tilburg.
Wapens om zich tegen eventuele financiële mislukkingen te
dekken zijn onder meer het van tevoren afsluiten van een goed
kontrakt. Dit laatste geldt in mindere mate voor diegenen die de
teelt bedrijven als primeurteelt, waarbij zowel zeer vroeg als
extra gekopte gewassen worden aangevoerd.
Een andere belangrijke troef is de teelt optimaal te beoefenen.
Zaken waarover wij in dit artikel wat dieper zullen ingaan.
Grond.
I-iang niet alle grond is geschikt voor de.teelt van winterwor
telen. Het is zelfs zo dat het gewas hoge eisen stélt aan de grond.
In aanmerking komen in het algemeen de kalkrijke, vochthou-
dende zandgronden, zavel en lichte klei tot maximaal 30% af-
slibbaar. Belangrijk is echter dat dergelijke gronden aan een
aantal voorwaarden voldoen. Allereerst moeten ze vrij zijn van
storende lagen. Veel voorkomende in deze zijn ploegzool en of
leemlaagje de bewortelingsdiepte van een wortelgewas is maar
matig en wordt naarmate de omstandigheden ongunstiger zijn,
oppervlakkiger en ijler.
Dit al gaat vaak ten koste van de lengte van de wortelen en
bovendien neemt de droogtegevoeligheid op dergelijke gronden
sterk toe. De grond mag eveneens niet slempgevoelig zijn. Deze
geven namelijk snel korstvorming, hetgeen opkomstmoeilijk
heden veroorzaakt.
Belangrijk is ook dat de grond een goede struktuur bevat. Naast
betere groei-omstandigheden geeft dit ook een betere rooibaar-
heid met name op de lichte klei.
Grondbewerking.
Anders is het gesteld met de kali- en magnesiumbehoefte.
Winterwortelen vragen namelijk een zware kali-bemesting. Als
bemesting wordt vaak 250 K2O gegeven in de vorm van pa
tentkali om zodoende het MgO gehalte op peil te brengen. Op
lichte gronden kan het noodzakelijk zijn 10-15 kg. Borax aan te
wenden. Alleen een grondmonster kan dit aangeven.
Zaaien.
oor de keuze van het zaad kunnen we keuze maken uit drie
groepen namelijk Flakkeese typen, Berlikumer typen en andere
typen. Elke groep omvat een aantal selecties. Voor een nauw
keuriger omschrijving hiervan wordt verwezen naar het rassen-
bericht nr. 12, hetgeen gratis verkrijgbaar is bij het P.A.G.V.,
Olympiaweg 16, Alkmaar, telefoon 072 - 11944.
Voor het zaaien zijn zowel één als meerrijïge machines be
schikbaar.
W&3
H. -
sjlÜS* •-jjjj ~'4&
4 gv
M IÉÈÊ 9
ij de grondbewerking moeten we een onderscheid maken in
de diepe- en oppervlakkige bewerking. De diepe grondbewer
king dient er op gericht te zijn dat deze ook werkelijk diep los
wordt gemaakt. Tegelijkertijd dient hierbij namelijk een even
tuele aanwezige ploegzool te worden gebroken. De diepe
grondbewerking dient zoveel mogelijk in de herfst en wel onder
droge omstandigheden te worden uitgevoerd. De ondiepe
grondbewerking is gericht op het rechtstreeks klaarmaken van
het zaaibed. Afhankelijk van grondsoort en rooimethoden
wordt vlakvelds of op ruggen gezaaid. Op zandgrond kiest men
veelal voor de vlakveldsteeit. De bewerking bestaat dan uit 1 a 2
keer eggen zodat een voldoende vlakteligging wordt verkregen.
Belangrijk is dat het zaaibed een luchtige struktuur bevat met
een goede aansluiting naar de ondergrond. Dit laatste is nood
zakelijk daar anders het zaad in een droge toplaag kan komen
liggen. Op zavel en lichte kleigronden wordt i.v.m. de rooibaar-
heid de voorkeur gegeven aan de teelt op ruggen. Hiervoor kan
men bijvoorbeeld met een schudeg 15 cm. losse grond ver
krijgen, waarvan met aanaarden ruggen worden gemaakt. Ver
volgens worden de ruggen met een cambridgerol vlak gemaakt.
De afmetingen van de ruggen bedragen 22 cm. hoogte en
15 cm. breedte. Bij voorkeur worden de ruggen 2 a 3 weken voor
het zaaien gemaakt. De grond kan dan goed bezakken en het
zaad valt minder diep weg zodat de opkomstzekerheid wordt
vergroot.
Bemesting.
"e bemesting van winterwortelen dient zoveel mogelijk te
worden beperkt tot de anorganische meststoffen ofwel kunst
mest. Organische meststoffen zoals stalmest dienen te worden
ontraden. Het is namelijk bekend dat vooral naarmate de stal
mest verser is de kans op vertakte wortels aanzienlijk vergroot.
Bovendien verhoogt een stalmest gift de kans op een aantasting
door de wortelvlieg.
Bij de kunstmestgift is het van belang deze toe te dienen vóór het
zaaiklaarmaken van de grond. Dit laatste i.v.m. de gevoeligheid
van het gewas voor hoge zoutconcentraties. Uitgaande van de
grond die in een behoorlijke bemestingstoe'stand verkeert kan
als stikstofbemesting met 100 kg. N. worden volstaan. Indien
nodig kan tijdens het groeiseizoen nog met 25 kg. N. worden
overgemest.
T.a.v. de fosfaatbemesting stelt het gewas eveneens geen hoge
eisen. In het algemeen zal met een gift van 75 kg. P2 05
kunnen worden volstaan.
'e onkruidbestrijding kan geheel met chemische middelen
geschieden. Een veel gebruikt middel in de laatste jaren is Do-
sanex in een hoeveelheid van 2 - 4 kg. per ha. Toepassing
hiervan dient te worden uitgevoerd na opkomst als het gewas
twee tot vier echte blaadjes heeft. In het algemeen geeft dit
middel een goede onkruidbestrijding. Heeft het middel door
welke oorzaken dan ook gefaald dan kan nog als laatste red
middel gespoten worden met 800 - 1000 liter selectiefwerkende
olie. Overigens kunnen in plaats van Dosanex ook 2 - 3 kg.
Maloran of 1 kg. Linuron per ha. worden verspoten.
De oogst en bewaring.
e oogst kan mechanisch worden uitgevoerd, doch hierbij
behoren wel enige toelichtingen. Ofschoon elk jaar opnieuw de
rooimachiries enigszins worden verbeterd geven ze toch nog een
behoorlijke beschadiging aan het produkt. Met name voor de
bewaarbaarheid kan dit grote problemen opleveren. Het is dan
ook van groot belang bij de aanvang van de teelt zich goed te
informeren over de kontraktvoorwaarden. Sommige kontrakten
vermelden zelfs handrooien, hetgeen voor kleine percelen nog
wel mogelijk is, doch voor grotere percelen vaak onuitvoerbaar.
Bij het machinaal rooien kan worden gesteld dat naarmate het
produkt sneller wordt afgevoerd minder problemen ontstaan.
Het bewaren van winterwortelen is in de praktijk nog steeds een
hele toer. Wortelen geven tijdens de bewaring veel warmte af
waardoor snel broei en vervolgens rotting ontstaat. Het behoeft
bij een dergelijk produkt al geen betoog meer dat alleen gezonde
en onbeschadigde wortelen voor bewaring in aanmerking ko
men.
Bewaring geschiedt zowel in de kuil, luchtgekoelde bewaar
plaats als in de koelcel. Bewaring in de kuil en luchtgekoelde
ruimten zijn gebrekkige bewaarmethoden en eigenlijk alleen
maar geschikt voor kleine hoeveelheden gedurende een vrij
korte periode. Geschikter is de mechanisch gekoelde bewaar
plaats. Overigens moet dan nog met enig bewaarverlies reke
ning worden gehouden.
Wat is er te verdienen?
'e winterwortelteelt wordt in allerlei vormen bedreven.
Sommigen maken er.een intensieve teelt van, koppen en wassen
het produkt en zetten dit af op de veiling. Anderen voeren het
produkt meteen na het mechanisch oogsten af naar de verwer
kende industrie. Dat in beide gevallen een geheel andere ar-
beidsbehoefte en ander produkt ontstaat spreekt voor zich zelf.
In de saldo-berekening zullen we ons meer richten naar de
kontraktteelt. Nogmaals hierin kunnen ook grote verschillen in
voorwaarden bestaan zoals tijdstip van leveren, wijze van oog
sten, sorteren enz.
Saldo-berekening van 1 ha. winterwortelen
Kg.-opbrengst
Voor 15 april zaaien verhoogt de kans op schieters.
De beste zaaitijd is de periode van half april tot half mei. Vroe
ger zaaien geeft kans op schieters, vooral in een koud voorjaar.
Later zaaien dan half mei is mogelijk doch dan moet wel met
enige oogstreduktie rekening worden gehouden. Uit proeven
van het Proefstation te Alkmaar is gebleken dat het hoogste
rendement wordt verkregen bij een plantgetal van 100 per
m2. Afhankelijk van gebied en omstandigheden worden
hiervoor in de praktijk verschillende zaadhoeveelheden ge
bruikt. Variaties van 1 tot 3 kg. zaad per ha. komen voor. Of
schoon sommigen met 1 kg. zaaizaad goede resultaten behalen
zouden wij toch vooral voor de beginners liever willen mikken
op minimaal 2 kg. per ha.
De rijenafstand varieert in de praktijk van 25-75 cm. Uitgangs
punt dient echter steeds te zijn de aanwezige mechanisatie.
Veel voorkomende rij-afstanden voor de vlakveldsteelt zijn 30 a
40 cm. Bij de ruggenteelt varieert de afstand van 60 - 75 cm. Om
dan toch voldoende planten per oppervlakteeenheid te krijgen,
dienen dan wel 2 rijen per rug te worden gezaaid.
Ziektebestrijding.
prijs per kg.
10.000 veevoer 0,05
B.T.W. 4,71%
Gld. opbrengst totaal
afzetkosten
materialen
rente omlopend vermogen
Direkt toegerekende kosten
totaal
Saldo
arbeidsuren teelt
arbeidsuren oogst
arbeidsuren totaal
230,-
1.270,-
110.-
50
150
"355*
65.000-
10.-
6.500,-
7.000,-
m-
7.320,-
1-610,-
J_5_7J0,-__
bij de wortelteelt bestaan verschillende belagers die de teelt
geheel of deels kunnen doen mislukken. Diverse ziekten en
plagen blijven echter in de grond achter en vragen een indirekte
bestrijding middels een ruime vruchtwisseling van 1 4. Direkte
bestrijding vraagt de wortelvlieg. De maden van deze vlieg vre
ten gangen en gaten in de wortels. Als remedie moet vóór het
zaaien een grondbehandeling worden uitgevoerd met b.v. 8 1.
Phytosol, 20 - 30 kg. Diazinon, 12 - 16 kg. Birlane of 16 -24 kg.
Nexagan per ha. Daar deze middelen een relatief korte wer
kingsduur hebben dienen we in augustus een herbehandeling
met 20 - 30 kg. Diazinon per ha. uit te voeren.
De verdere ziektebestrijding beperkt zich veelal tot enkele ma
len spuiten met b.v. parathion ter bestrijding van luizen. Bo
vendien kan het noodzakelijk zijn, vooral bij de ruggenteelt,
middels aanaarden de wortelmineervlieg te bestrijden.
In 't kort.
- De teelt van winterwortelen staat in het middelpunt van
de belangstelling;
- Winterwortelen stellen hoge eisen aan de grond;
- De grondbewerking dient met de nodige zorgen te
worden uitgevoerd;
- Behoudens kali stelt de wortelteelt geen hoge eisen aan
de bemesting;
- De rassen zijn in drie hoofdgroepen te verdelen;
- De benodigde zaadhoeveelheid schommelt rond 2 kg.
per ha., waarbij de rijenafstand moet worden aangepast
aan de mechanisatie;
- Met een ruime vruchtwisseling en bestrijding van de
wortelvlieg kunnen de ziekten en plagen worden voor
komen;
- De onkruidbestrijding kan geheel met chemische mid
delen geschieden;
- Het mechanisch oogsten is mogelijk, doch geeft nog
steeds enige beschadiging, hetgeen vooral bij het bewa
ren problemen oplevert;
- Uit de saldo-berekening blijkt dat de winterwortelen
teelt enige economische perspectieven biedt.
De knolvorm van Bronskogel kan men gunstig
beïnvloeden door wat nauwer te planten, dus in
plaats van 40.000 planten per ha naar 45 a
50.000 planten per ha. Dit geeft een kleinere
knol, waarvan de holheid minder opvalt. Dit
laatste kan ook bereikt worden door een wat
rustiger groei te bewerkstelligen. Een middel
hiertoe is om de stikstof gift te matigen. Dit
temeer omdat dit ras toch al veel blad maakt.
Iram, dat tot de kortlooftypen benoori rnoei
men nauwer planten, om een volledige grond-
bedekking te kunnen krijgen. Het lagere ge
wicht per knol wordt dan wat gecompenseerd
door het grotere aantal. Men zal bij dit ras
moeten streven naar 50.000 planten per ha.
In 't kort
Er is tot nu toe geen knolselderijras, dat in de produktie én de
kwaliteit van Roem van Zwijndrecht kan evenaren. In gebieden
waar men nog niet beducht hoeft te zijn voor het selderij mozaïek-
virus zal dit dus nog steeds het meest aangewezen ras zijn.
Waar men echter wel met dit virus te maken heeft, vormt het telen
van Roem van Zwijndrecht een groot risico. Als men toch knolsel
derij wil blijven telen, zal men op een ander ras moeten overstap
pen. Dit jaar is het voor het eerst mogelijk om contracten af te
sluiten voor het telen van andere rassen dan Roem van Zwijn-
drecöt.
Als emn direct van het land wil afleveren is Bronskogel het meest
geschikt. Bij contracteren moet wel goed afgesproken worden dat er
niet afgekeurd mag worden op holheid en wattigheid. Dit is een
eigenschap van dit ras.
Voor bewaring is Bronskogel minder aan te bevelen. Een zacht
produkt geeft meestal grote bewaarverliezen. Als men dit wil be
waren, komen Iram en in mindere mate Ceva meer in aanmerking.
Men zal dan met een lagere kg-opbrengst rekening moeten houden.
Shell Nederland Chemie B.V. introduceert onder de naam Kro-
var een nieuw onkruidbestrijdingsmiddel speciaal voor toepas
sing op permanent onbeteelde terreinen.
Krovar, een ontwikkeling van Dupont de Nemours, is een goed
oplosbaar spuitpoeder dat in een dosering van 5-10 kg per hec
tare wordt gespoten. Het middel is met name geschikt voor
terreinen waar elke onkruidgroei een seizoen lang ongewenst is,
zoals bijv. op erven en bedrijven en opslagplaatsen.
Het meest geschikte tijdstip van toepassing ligt in het voorjaar,
bij of kort na het begin van de groei van het onkruid. Krovar is
werkzaam tegen vrijwel het gehele scala van belangrijke zaad-
en wortelonkruiden. Tegen de dieper wortelende overblijvende
onkruiden wordt de hoogste dosering aanbevolen.
Met het verspuitbare Krovar en de reeds bestaande korrelvor-
mige, strooibare herbiciden Prefix en Kombifix, kan door Shell
Chemie thans aan alle wensen op het gebied van de "totale
onkruidbestrijding" worden voldaan.
21
