Informatie over
kontraktteelten in de
akkerbouw
Polyvinylalcohol voorkomt korstvorming van de grond, betere opkomst fijnzadige gewassen
Mogelijkheden
stikstofonderzoek
uitgebreid
9
P. M. NAALDEN
Sekretaris Kontrakttelers
Vereniging Brabant-Zeeland
Op de, op vrijdag 17 december j.l. gehouden informa
tievergadering van de Kontrakttelersvereniging Brabant-
Zeeland van de dtfe zuidelijke landbouworganisaties ging
de voorzitter B. van Dueren den Hollander uitvoerig in op
de problematiek La.v. de kontraktproduktie op de akker
bouwbedrijven en het resultaat van het recentelijk ge
voerde overleg met de Verzendhandel en de industrie.
RESULTATEN STERK WISSELEND
:r i
Terugziend op de afgelopen jaren stelde de voorzitter
dat, afhankelijk van grondsoort en klimaat de resultaten
zowel uit een oogpunt van opbrengst in kg alswei finan
cieel sterk uiteen liepen. Denk in dit verband aan het
te natte jaar 1974 en de extreem droge zomer van 1976.
De resultaten waren zelfs zodanig dat het saldo per ha
duidelijk achterbleef bij dat van bijvoorbeeld tarwe om
nog maar niet te spreken van die bij handelsgewassen
of hakvruchten. De resultaten op de droogtegevoelige
zandgronden waren zelfs zodanig dat de opbrengsten
beter per honderden kilogrammen dan per tonnen uitge
drukt konden worden.
PRIJSAANPASSING EERSTE EIS
Het reeds langer sluimerende gevoel van onbehagen
over de gemiddeld matige opbrengsten met eveneens ma
tige ipbrengstprijzen heeft vele telers ertoe gebracht
er bij hun landbouworganisates, kontrakttelersvereni-
ging of telersgroeperingen per fabriek aan te dringen op
prijsaanpassingen. Geruggesteund door deze wensen en
eisen van de georganiseerde landbouw hebben de betrok
ken produktenkommissies van het Landbouwschap ge
tracht om gezamenlijk met de Verzendhandel en Indus
trie rond de tafel te gaan zitten. Op zichzelf was dit al
een hele opgave omdat prijsverhoging aan producenten
zijde konsekwenties heeft voor de collecterende verzend
handel, maar meer nog voor de verwerkende industrie.
BOODSCHAP MEEGEKREGEN
In het vooroverleg in eigen kring met o.a. vertegen
woordigers van produktenkommissies, regionale telers-
vertegenwoordigers e.d. was reeds duidelijk gebleken
dat men rekende op prensstijgingen van 20 a 25%. Onder
druk van de omstandigheden bleek de industrie bereid
om vanuit een positie van 1315 prijsverhoging mee
te gaan. In grote lijnen zijn partijen overeengekomen om
voor de conser venpeul vruchten de opbrengstprijzen te
verbogen van 1518 en voor tuinbonen met 20%. Als
belangrijkste nevenvoorwaarde geldt dat dit geschiedt
met bevriezing van de andere voorwaarden zoals geen
verhoging van zaaizadenkosten, oogstkosten e.d. Belang
rijk is dat partijen in het overleg in het veld (lees bij de
boer aan tafel) zich aan deze afspraken houden. We ver
nemen in Oost-Brabant dezer dagen al andere geluiden,
het is voor die telers belangrijk zich te herinneren wat
wel afgesproken werd en op die basis kontrakten af te
sluiten.
A.T.V.L.
Het graszadenareaal wat voorheen zo'n 20.000 ha om
vatte, is langzamerhand teruggelopen tot 14.500 ha, mede
onder druk van de uitbre'ding in bijvoorbeeld Zweden.
Men denkt ook aan een herziening van de Algemene
Teeltvoorwaarden. Zo zal ook in de diverse vertrou-
wenskommissies gepraat gaan worden over.de participa
tiesleutel, met andere woorden welk deel is voor de
teler, welk deel voor de afnemer.
AARDAPPELEN DOOR DE ZEEF?
Ten aanzien van de kontraktproduktie bij aardappe
len kan men stellen dat men daar weniig problemen
heeft, alti.ans wat de afname betreft, bij hoge prijzen
is dat geen probleem. Qua maat, wil de zaak nog wel
eens tegenzitten in die zin, dat soms 70 beneden de
kontraktmaat zit. In principe behoeven die soms zelfs
niet uitbetaald te worden. Niettemin blijken deze bij
export danwel binnenlandse consumptie nog een grote
waarde te vertegenwoordigen. Uit de diskussie bleek
dat de aanwezigen het gewenst vinden dat we eens toe
komen aan goede objectieve kwaliteitsnormen met een
goede sluitende monstername en kontrole.
LERING UIT TARRERING
Tijdens de discussie bleek dat t-a.v. de conservenpeul-
vruchten de wijze van tarrering, het tijdstip waarop en
de kontrole, eventueel met medewerking van derden
nog lang niet optimaal is en zich van het gezichts
veld van de teler onttrekt. Op zich is het een beangsti
gende zaak dat de teler voor du:zenden guldens aan
produkten meegeeft en maar af moet wachten wat er
uit de bus komt. In de volgende ronde zullen deze zaken
evenals het plukverlies op de percelen zeker in diskussie
moeten komen, aldus de vergadering.
PERSPEKTIEF
In zijn slotwoord mocht de Voorzitter konstateren dat
deze middag allerlei zaken over produktie, handel en
verwerking aan de orde geweest waren alsmede het
perspektief voor 1977. Over het organisatorisch perspek-
tief wilde de voorzitter nog wel even kwijt dat de drie
gewestelijke landbouworganisaties bezig zijn met een
studie over het optimaal funktioneren van de belangen
behartiging voor alle kontrakttelers in het werkgebied
Gezien de bereikte resultaten van de afgelopen maanden
is wei gebleken dat dan.v. samenwerking, organisatorisch
gezien nog veel bereikt kan worden.
Op slempgevoeiige gronden, en ook in bepaalde jaren
met speciale weersomstandigheden, hebben we te ma
ken met korstvorming van de grond. Wanneer we dan
fijne zaden hebben gezaaid, wil het met de opkomst wel
eens problemen geven. In het blad „De Voor" van Deere
en Company troffen we een interessant artikel aan over
dit onderwerp en de mogelijkheid om die korstvorming
te verminderen of zelfs geheel tegen te gaan.
Het verschil tussen met P VA. behandelde grond (links)
en een onbehandeld vergelijkingsoppervlak is duidelijk
(foto. MAFF, Cambridge).
Spectaculair zijn de resultaten n et, aldus dr. Brain
Davis van de landbouwkundige afdeling in Cambridge
(Groot-Brittannië), toen gevraagd werd naar het effect
van poly vinyl-alcohol (P.V.A.) op de verbetering van
de bodemstructuur „maar het is zeker van betekenis. We
moesten P.V.A- testen in een jaar, waarin de korstvor
ming «van het oppervlakte helemaal geen probleem
vormde. Laboratoriumproeven tonen aan, dat het resul
taat in jaren, waarin het weer ongunstiger is, veel gro
ter zal zijn. Bij veldproeven bleek de opkomst van sla op
een met P.V.A. behandeld, perceel maar 25 procent hoger
te zijn".
Zoals men weet kan korstvorming worden voorkomen
door de grofkorrel'ge structuur van de bodemdeeltjes
te conserveren. Dit nu doet polyvinyl-alcohol, omdat het
de kleine bodemaggregaten met een stabiliserende film
omgeeft. Aan de ene kant is voor het ontkiëmen een zo
goed mogelijk contact tussen grond en zaaizaad vereist,
dit geldt vooral voor de kie ne groentezaden, waarbij de
bodemstructuur dus fijnkorrelig moet zijn, aan de andere
kant echter is er het probleem, dat de zeer fijne grond-
deeltjes al bij een normale neerslag aan elkaar gaan
kleven. Dit heeft tot gevolg dat het water niet snel ge
noeg in de grond verdwijnt. Er vormt zich een verzadig
de bovenlaag, die bij een volgende droogteperiode hard
wordt en de tere kiempjes de weg naar boven afsluit.
De opkomst wordt onregelmatig en de opbrengst dien
tengevolge minder
„Om deze nadelen het hoofd te kunnen bieden, gin
gen we op zoek naar een bodemverbeteraar, die de struk-
tuur van het oppervlak moest conserveren, gemakkelijk
toe te passen zou zijn en niet te veel mocht kosten'..
Polyvinylalcohol is in de vorm van poeder verkrijgbaar.
Tot een concentratie van twee procent is hij goed in wa
ter oplosbaar. Daarboven wordt de oplossing snel dik-
vloeibaar en verliest ze haar bodemstabiliserende wer
king. Bij de proeven in Cambridge bleek de volgende
gebruiksaanwijzing de voordeligste: per hectare ge
bruikt men 250 liter water, waarin 2,5 kg P.V.A. is
opgelost en spuit dit :n 10 cm brede stroken
onder een druk van lkp/cm2. Zelfs in het natte voorjaar
waarin de proeven plaatsvonden, bleek de behandeling
een gunstig effect te hebben op het kiemen en opkomen
van het zaad.
Het middel is onschadelijk voor mens en dier. Langdu
rige proeven ter bepaling van de afbraaksnelheid zijn
nog niet genomen. De prijs was ihet afgelopen jaar on
geveer 5 oer kg.
Polyvinylalcohol kan met succes worden toegepast bij
alle cultuurgewassen die door korstvorming van de bo
venlaag sledht dreigen op te komen, zoals bv uien, sla,
wortelen, kool en in extreme jaren ook suikerbieten.
LANDBOUWPRIJSINDEXCIJFERS SEPTEMBER 1976
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek be
droeg het prijsindexcijfer voor akkerprodukten in sep
tember 222 tegen 165 in de overeenkomstige maand 1975
(basis overeenkomstige maand 1962y"64 100). Nage
noeg alle produkten in deze groep waren aanzienlijk
hoger in prijs.
Het prijsindexcijfer, voor de veehouderijprodukten
steeg in vergelijking met september 1975 met 7 punten
tot 168; kalveren, paarden, schapen en lammeren waren
lager in prijs, alle andere produkten hoger.
De mogelijkheden voor stikstofonderzoek in de akker
bouw worden met ingang van januari 1977 belangrijk uit
gebreid. Behalve graanpercelen komen nu ook aardap
pel- en bietenperecelen in beperkte mate in aanmerking
en kunnen naast kleigronden ook löss en zandgronden
worden bemonsterd. Voor veenkoloniale gronden is het
stikstofonderzoek nog niet vrijgegeven.
SNELLE START
Voorjaar 1975 begon het Bedrijfslaboratorium te Oos
terbeek met het stikstofonderzoek voor granen op klei
gronden. In het eerste seizoen werden daarvoor 597 mon
sters ontvangen uit de praktijk, terwijl vorig seizoen
1341 monsters werden ingezonden. Dit voorjaar wordt
opnieuw een verdubbeling verwacht. Dit laatste houdt
verband met het feit, dat het Consulentschap in algemene
dienst voor Bodemaangelegenheden in de Landbouw te
Wageningen thans voldoende resulaten van proefveldon-
derzoek van Instituten en Proefstations ter beschikking
heeft, om het stikstofonderzoek vanaf 1 januari 1977 vrij
te geven voor meerdere gewassen en meerdere grond
soorten. Behoudens de veenkoloniale gronden, zijn thans
alle grondsoorten in het onderzoekpakket opgenomen.
Wat betreft de gewassen kunnen voor granen onbeperkt
monsters worden ingezonden. Dit geldt in sommige ge
bieden ook voor aardappelen en bieten, terwijl dit on
derzoek elders nog aan beperkingen is gebonden.
BEMONSTERING
Het nemen van een grondmonster voor stikstofonder
zoek vindt plaats met een speciale monsterboor, waar
mee tot op één meter d epte kan worden bemonsterd. Bij
granen wordt in het algemeen tot één meter diepte be
monsterd, tenzij de kwaliteit van de grond zoveel te
wensen overlaat dat de plantenwortels er niet in kun
nen doordringen. In deze gevallen wordt iets ondieper
bemonsterd. Voor bieten en aardappelen wordt in de
meeste gevallen tot 60 cm diepte bemonsterd Niet alleen
de diepte van bemonstering wijkt af van het normale
grondonderzoek op pH, fosfaat en kali, maar ook het
aantal steken. Op graanpercelen wordt per monster op
minimaal acht plaatsen geboord, terwijl bij bieten en
aardappelen op tenminste twaalf plaatsen grond wordt
verzameld. De maximaal te bemonsteren perceelsgrootte
per monster is twee ha.
ONDERZOEKDUUR
Rekening dient te worden gehouden met een onder-
zoekduur van gem ddeld twee weken. In de praktijk kan
dit door diverse omstandigheden (herhalingen bij het
onderzoek, aantal weekenden enz.) variëren van ander
half tot drie weken. De assistent die de monsters neemt,
kan helaas nooit een bepaalde onderzoektermijn garan
deren.
BEMESTINGSADVIES
Met ingang van 1 januari 1977 wordt het bemestings
advies voor granen verstrekt door de computer van het
Bedrijfslaboratorium te Oosterbeek volgens de door de
Comm'ssie Bemesting Bouwland goedgekeurde richt
lijnen. Voor aardappelen, bieten en eventueel andere
gewassen wordt de bemestingsadvisering verricht door
de specialisten bodemaangelegenhheden van de regiona
le consulentschappen voor de akkerbouw, omdat er
nog onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor het
optellen van landelijke richtlijnen. Met de adviesbasis
voor aardappelen en bieten moet nog ervaring worden
opgedaan n de praktijk, vandaar de beperking bij de
inzending.
NOG VEEL STIKSTOF IN DE GROND
Uit de resultaten van diverse onderzoekingen van
proefvelden blijkt dat zich thans in veel gevallen be
hoorlijke voorraden stikstof in de grond bevinden. Be
houdens overmatige regenval in de komende maanden,
zal deze stikstof voor een belangrijk deel binnen het
bere'k van de plantenwortels blijven. Deze situatie bete
kent een extra stimulans om een proef te nemen met
het onderzoek van stikstof op de aangegeven grondsoor
ten en genoemde gewassen.
De kosten bedragen 66,14 (bij abonnement op grond
onderzoek ƒ56,22 er monster) inclusief de BTW. Voor
opgave en andere ihlichtingen kunt u zich rechtstrekes
wenden tot de assistent van het Bedrijfslaboratorium die
normaal de grondgewas- en aaltjesmonsters bij u neemt.
Kent u deze niet stelt u dan rechtstreeks in verbinding
met ..Oosterbeek" (tel. 085334041)
