M!
I k heb niet kunnen nagaan of ook de compo
nist en de dichter van het Frènse Kerstlied bij
uitstek: "MINUIT CHRETIENS", nl. Adolp
he Adam én Cappeau. "hun" (Franse) Kerst
postzegel gekregen hebben. Zo niet, dan is daar
in 1977 alle reden toe! Immers, op Kerstnacht
1827. straks 150 jaar geleden, werd het Franse
Kerstlied voor het eerst uitgevoerd, gezongen
-ék JR óo.
13
Speciale "wenskaart" voor Sint-Elooi, 1 december, zoals die in het Belgische Doornik nog
altijd gebruikt wordt!
de Verenigde Staten, in Australië, in Canada
en tot in Cuba toe. Maar dè zeer merkwaardige
Cubaanse Kerstzegel verscheen, vanzelfspre
kend vóór Fidel Castro er de baas werd, en de
postzegel was wél voorzien van "het sta-
tus-symbool" der rijke Cubanen van 1955. het
jaar van uitgifte: hij toont namelijk een extra
vètte "Kerstkalkoen"!
"Stille Nacht. Heilige Nacht"
O
neindig veel schoner is de Kerstzegel die in
1959 in Australië gedrukt werd. voorstellend:
de Drie Koningen (of Wijzen) op hun kamelen
die Jeruzalem, de Heilige Stad. naderden na
hun verre tocht "uvt Oostenlanden".
Niet minder schoon, en alleszins véél mer
kwaardiger dan die Australische Kerstzegel of
andere dergelijke uitgaven, is de speciale
Kerstzegel die in 1948 in Oostenrijk gedrukt
werd. Een postzegel van 60 Groschen. gemaakt
ter gelegenheid van het feit. dat het toen precies
130 jaar geleden was. dat pastoor Mohr en or
ganist Franz Gruber het wereldberoemde, nog
altijd unieke Kerstlied schreven in Oberndorf in
Oostenrijk, aan de Salzbach. Op Kerstavónd.
24 dec. 1818. kwam pastoor Josef Mohr bij de
organist Fr. Gruber. mét een "gedichtje" dat
door de beroemde zangeres madame Lauray,
in het kerkje van Roquemaure nabij Avignon.
Het merkwaardige rond dat "Minuit Chretiens"
is. dat niet alleen de compositie van Adam be
kritiseerd en zelfs belachelijk werd gemaakt.
Adolphe Adam. 1803-1856, was immers "de
maker van allerlei lichte, om niet te zeggen
lichtzinnige operamuziek", als die van "De Po
stiljon van Longjumeau", van "Giselle" en van
"Si j'étais Roi", en met "die Cappeau" was het
zo mogelijk nóg érger! De man was wijnhande
laar en dichter in zijn vrije uren, móar het ergste
was, zei en schreef men, "dat die vent totaal
ongelovig was en zelfs een vurige rooie republi
kein! Die nog nooit 'n voet in een kerk had
gezet".
Het werd tóch (terecht) een beroemd Kerstlied,
dat enkele jaren na 1827 in een Kerstnachtmis
reeds in een der grote Parijse kerken werd ge
zongen: door niemand minder dan de be
roemde bariton J.E. Faure.
Van Sint-Elooi tot Felix Timmermans
M
eer en meer begint men b.v. in België
speciale zeer persoonlijke Kerstkaarten te lóten
vervaardigen. Ik druk er een plaatje bij af van
de Kerst- en Nieuwjaarswensen van schrijver
dezes. Het cliché werd vervaardigd van een
prentje uit een kinderboekje van diens groot
vader, Emilianus Josephus Buysse, dat heet:
"Landelijke Taferelen", en dat hij kreeg toen
hij 8 jaar was: in maart 1858.
O
hij had geschreven en hij verzocht de eenvou
dige musicus daar een melodie bij te maken,
"liefst voor 2 stemmen, én met.... gitaarbege
leiding". Immers, het orgeltje van Oberndorf
wès niet meer te bespelen! Kerstnóchtdienst
was er toen niet in het stille, besneeuwde dorp,
maar Franz Gruber schreef, bij kaarslicht in
die Kerstnacht zijn melodie, die de innigheid
en de schoonheid van Kerstmis, verwoord dóór
pastoor Mohr in zijn "dichtje", op schier
volmaakte wijze weergeven. En op Kerstdóg, 's
namiddags, klisterden de dorpelingen ver
baasd en ontroerd naar dat "Stille Nacht, Hei
lige Nacht", gezongen dóór de pastoor en door
de componist, die de baspartij op zich had ge
nomen en die het lied begelgidde met zijn gi
taarmuziek.
En het Franse "Minuit Chrétiens"
De Belgische Kerstpostzegel voor 1972, met
een gekleurde tekening van de Drie Koningen,
door Felix Timmermans, die 25 jaar voordien,
25 januari 1947, overleden was.
MIHIM
R€PUBIIK ÖST€RR€ICH
fPANZ
CIHBf P
i JOStF
MOMP
iro JAHR€
IsMlC NACHT,HCIUCC NACHT
if
ffUJSGRflUtl
verigens doen de originele Vlaamse Kerst
kaarten. met voorstellingen naar schilderijen
van Pieter Breughel tot....Felix Timmermans
toe. het héél goed in Vlaanderen, waar ook de
uit Nederland ingevoerde Kerstkaarten van
Anton Pieck o.a., zeer geliefd zijn geworden.
En op die goede wensen plakt men bij voorkeur
de Belgische Kerstzegel, waarvan het eerste
exemplaar in 1967 pas verscheen, in een oplage
van 9 miljoen stuks. De Kerstzegel is een van
de minstens 75 speciale postzegels die per jaar
Typische Kerstpostzegels.
Boven: die uit Oostenrijk, van 1948, toen het
130 jaar geleden was dat Joseph Mohr en Franz
Gruber het "Stille Nacht. Heilige Nacht"
maakten, in Oberndorf an der Salzbach.
Onder: een zeer mooie Kerstzegel van de Au
stralische posterijen, met de "Wijzen uit het
Oosten".
door de Belgische Posterijen worden uitgege
ven (naast de "gewone" zegel dus, en al of niet
met "toeslag" voor een of ander goed doel)
Maar in 1967 was een zegel van één frank nog
voldoende voor de "Kerstpost"; thans moet ge
de Kerstzegel 1977 vijfmaal zo duur betalen!
JC, n tenslotte: denk niet dat men in België
alléén speciale kóarten voor Kerstmis en/of
Nieuwjaar heeft! De Paaskaarten en die voor
Sinterklaas worden niet zoveel meer gebruikt,
vergeleken bij de tijd rond l920-"25. doch ik
zag onlangs in Doornik, Tournai, dat dóar (en
in vele andere plaatsen van het Walenland),
speciale "wenskaarten" worden verzonden
voor l december, dat is de "patroondag" van
Sint-Elooi of St. Eligius, die speciaal, en nog
altijd "vereerd" wordt, ook in Vlaanderen,
door al wie iets met "metaalbewerking" te
maken heeft, ook door de landbouwers, door
de mannen van het trein- en trampersoneel,
door timmerlieden enz. Het kaartje met "VIVE
ST. ELOI" op een van de illustraties hierbij is
maar een van de vele. Bijzonder mooi is die met
de ploegende boer en op de achtergrond "het
hof', de boerderij tussen de bomen! Dat die St.
Elooi-kaarten vooral "aan geliefden" worden
gezonden, blijkt wel uit de bloemrijke versiering
rond "het portret" van een (onbekende) Belgi
sche treinconducteur. Op het stuk van "volks
kunde" is die serie St. Elooikaarten toch wel
héél interessant, al vind ik sommige Belgische
Kerstpostzegels heel wat mooier, zoals die voor
1972 (Bfr.3.50), met een afbeelding naar Felix
Timmermans' "De Drie Koningen" uit "Het
Kindeke Jezus in Vlaanderen", uitgegeven toen
het 25 jaar geleden was dat de grote schrijver
van zoveel prachtige boeken, o.m. "Boeren -
-psalm", overleed, in januari van 1947.
meer dan ze verwachtte.
t jaar nog
nkopen voor een man
verder verliep.
Twee dagen later kon hij zijn ongeduld niet langer bedwingen
en greep naar de telefoon. De afspraak werd gemaakt voor de
volgende avond.
De ontvangst door Eva en haar moeder was ongedwongen en
hartelijk. In de kamer werd hij begroet door een klein meisje,
dat vrijmoedig zei: "Dag. ik ben Anneloesje. Wie ben jij?"
Verrast en enigszins overrompeld wist Dolf niet zo gauw te
antwoorden en staarde naar het kind in de gebloemde nachtpon.
Eva kwam hem te hulp. "Mijn dochtertje. Anneloes. zeg mijn
heer Dolf welterusten en ga naar boven. Mama komt direct bij
je. Dolf maak het je intussen gemakkelijk". Het meisje huppelde
de kamer uit en Eva volgde haar.
"Anneloes is vijf." zei de oude mevrouw Terhoghe. "Ze was net
twee. toen Jaap dat ongeluk kreeg. Ze mist haar vader dus niet."
De man zei niets. In zijn hoofd maalden de gedachten. Eva had
over haar dochtertje gesproken, maar het was voor hem geen
realiteit geweest. Nu had hij het kind gezien, een levend we
zentje. dat bij Eva hoorde. Sinds hun toevallige ontmoeting was
de vrouw geen ogenblik uit zijn gedachten geweest. Maar met
het kind had hij geen rekening gehouden. Hij had luchtkastelen
gebouwd over Eva en zichzelf, dat wilde hij wel toegeven. Maar
daarin was voor het kind geen ruimte geweest.
Eva kwam weer binnen. "En nu een kop koffie." zei ze opge
wekt. "Anneloes wilde precies weten, wie je was. Ik heb haar
verteld, dat wij samen op school zijn geweest." Het werd een
oppervlakkig gesprek.waarbij ook Eva's moeder betrokken was.
Om een uur of tien zei de oudere vrouw dat ze naar bed ging en
bleven Eva en Dolf samen achter. Er viel een gedwongen stilte.
Toen zei de vrouw opeens heftig: "Dolf. waarom hebben we
elkaar na het eindexamen nooit meer gezien? Je wist wel, dat ik
je al die jaren de aardigste jongen van de klas vond. Maar na dat
fuifje ben je gewoon in de lucht opgelost. Ik liep wel eens langs
je huis. maar ik ontmoette je nooit. Een keer heb ik je moeder
naar je gevraagd, maar ze deed nogal ontwijkend. Waarom?"
"Waarom?", zei hij bitter. "Eva. jij ging studeren na het eind
examen. Ik moest 'n baantje nemen, omdat het geld thuis nodig
was. Wat had ik je te bieden? In de krant las ik later, datje de
hoofdrol speelde in het lustrumstuk van de studentenvereniging.
En nog later, datje meereed in een concours hippique. Ik zat op
een exportkantoor en volgde 's avonds lessen. Van wat ik ver
diende gaf ik het grootste deel thuis af. Toen werd ik uitgezon
den naar Zuid-Amerika. En ook vandaar stuurde ik nog geld
naar huis. Toen vader en moeder overleden waren, was dat niet
meer nodig. Pas toen kon ik aan mijn eigen toekomst gaan
denken. Ik heb de kans gekregen me zelfstandig te maken en nu
heb ik een eigen bedrijf, dat goed loopt. Vaak heb ik aan je
gedacht. Eva. maar je was voor mij onbereikbaar. Een mooie
ster aan de hemel waar ik nooit bij kon komen."
Hij zweeg. "Dat heb ik nooit geweten. Dolf." zei de vrouw zacht.
Hij stond op. "Je weet het nu. Eva. Eigenlijk was ik van plan na
de'kerst meteen weer terug te gaan. Maar nu wil ik nog even
blijven. Wil je me bellen, als je prijs stelt op een volgende
ontmoeting? Om samen te gaan eten. of zo?"
Ze knikte en liet hem zwijgend uit.
Het was koud buiten. In de donkerblauwe lucht schitterden de
sterren. Er kwam een taxi langs, maar hij besloot te lopen. Het
was nu stil in de winkelstraten, maar de etalages met kerstver
siering waren nog volop verlicht. Kerstmis, het feest van het
Kind. dacht de man. Het Kind. dat eeuwen geleden blijdschap
bracht. Maar ook nu kan een kind vreugde brengen. Een
kind...Eva's kind? Een overweldigend gevoel van geluk maakte
zich plotseling van hem meester. Eva en het kind.
"Als Eva wilde...."
Onwillekeurig begon hij te fluiten, hard en schel, zoals in zijn
jongenstijd.
