Welk roostertype in
kraamopfokhokken r
Verslag vergadering Prov.
Raad voor de Bedrijfsont
wikkeling in Noord-Brabant
ïar
M. JASPERS.
C.V.P. - Tilburg,
De belangstelling voor het toepassen van roosters in
de fokvarkensstallen neemt toe. Waar voor de guste en
drachtige zeugen het gebruik al vrij algemeen is, wordt
de behoefte om ook in stallen met zogende zeugen op
roosters over te gaan steeds groter. Arbeid en de hoge
strokosten zijn hiervan de oorzaak. Daar echter bij roos-
tervloeren weinig of geen strooisel kan worden gebruikt
moet meer aandacht worden besteed aan de klimaatbe
heersing.
KLIMAAT
IJ ET klimaat is een belangrijk onderdeel in het welsla
gen van roosteruitvoering in kraamhokken. Een goe
de konstante ruimtetemperatuur van 20° C is noodzake
lijk. Niet alleen voor de biggen, maar ook om de mest en
roosters sneller op te laten drogen. Hierdoor wordt de mest
door zeug en biggen beter door de roosters getrapt. Dit in
tegenstelling tot die systemen waar extra voorzieningen
voor de, biggen (soort biggenkist) worden gemaakt om met
lagere ruimtetemperaturen te kunnen volstaan. De lucht
vochtigheid is in dit soort stallen duidelijk hoger, waardoor
te veel mest op de roosters blijft liggen. Een tochtvrije nest
verwarming is voor pasgeboren biggen ook belangrijk. Bij
gebruik van c.v. ruimteverwarming en gedeeltelijk rooster-
vloer kan op eenvoudige manier een warmwatervloerver
warming worden toegepast. Dit systeem is in het gebruik
het goedkoopst in vergelijking met de electrische nestver-
warmingssystemen. Het vraagt weinig of geen onderhoud
en de praktijk heeft zeer goede resultaten met dit systeem.
Wel wordt aangeraden om de eerste dagen na de geboorte
van de biggen een lamp te gebruiken om de biggen het nest
dat verwarmd is te leren kennen.
ROOSTERTYPEN
IN de praktijk zijn verschillende typen roosters in ge
bruik. Dit feit alleen al geeft voor de varkensfokker
geen duidelijk beeld, aan welk type rooster hij de voorkeur
moet geven. Vandaar dat we in het volgende eerst de
verschillende typen roosters omschrijven en de gebruiks
mogelijkheid ervan aangeven.
1. Betonroosters, balkbreedte 10 cm, spleetbreedte 12 mm.
Bij dit type rooster behoeft tijdens de geboorte van de
biggen geen voorziening te worden getroffen t.a.v. het dicht-
leggen van de spleten. De mest wordt echter niet geheel
door de roosters getrapt en moet de eerste 14 dagen in meer
of mindere mate worden weggehaald. Vaak heeft men hier
voor een zgn. „brievenbus" op het eind van een rij hokken,
of om de 2 a 3 hokken, om de mest hierin te deponeren.
Om de mest van de roosters te verwijderen, zonder dat men
in de hokken behoeft te komen verdient een extra controle-
werkgang aanbeveling.
Het gevolg is wel dat de investering per zeug hierdoor
hoger wordt. Zou men de biggen na het spenen hierop laten
liggen dan is dit roostertype hiervoor ongeschikt. Er blijft
te veel mest op de roosters liggen.
2. Betonroosters, balkbreedte 10 cm, spleetbreedte 20 mm.
Bij dit roostertype moet tijdens de geboorte en de eerste
levensdagen van de biggen een werprooster worden ge
bruikt. Een werprooster bestaat uit een aantal staven glad
betonijzer, rond 1012 mm, die op de juiste, afstand wor
den gehouden door middel van een aangelaste platte strip.
Dit werprooster wordt in twee delen over de gehele hok-
breedte gelegd. Legt men alleen een rooster onder de zeug,
dan kunnen de pasgeboren biggen met hun pootjes nog in
de spleet zakken, wat been-beschadiging zou kunnen geven.
Bij een goed betonrooster past het werprooster in de spleet.
Wanneer de maatvoering van de rooster niet konstant is
worden vaak losse staven betonijzer in dé spleet gelegd1 of
rubbermatten of plaatrooster gebruikt. Hierbij zij aange
tekend dat in deze gevallen de maatvoering en kwaliteit
van de rooster onvoldoende is. Na verwijdering van deze
hulpmiddelen kan dit voor de biggen nog zeer nadelige kon-
sekwenties hebben.
Afhankelijk van vitaliteit van de biggen wordt het werp
rooster binnen 4 dagen na het werpen verwijderd. Alleen
in die periode moet een beperkt gedeelte van de mest wor
den opgeruimd. Hierna wordt de mest zeer goed door de
roosters getrapt. Uit hygiënische overwegingen moet na elke
ronde het werprooster worden gereinigd en ontsmet.
Metalen roosters - de toekomst.
3. Metalen roosters.
Dit is een nog vrij nieuwe produkt in de varkensfokkerij
en vindt steeds meer toepassing in kraamhokken. Verschil
lende soorten zijn meer of minder in de praktijk in gebruik.
Voor een voldoende lange levensduur moeten alle metalen
roosters een dikte hebben van minimaal 3 mm.
a. Gegalvaniseerde metalen roosters.
Het profiel is 20 cm breed, hoogte 3 a 4 cm, met vlakke
ovale ponsgaten van 10 x 20 mm. Om beschadigingen
aan zeug en biggen te voorkomen moeten de randen van
de ponsgaten iets worden afgerond. Een vrije overspan
ning van max. 1,50 m is toelaatbaar. De roosters moeten
thermisch verzinkt zijn en worden op een platte ijzeren
strip gelegd. Met deze metalen roosters is de meeste
ervaring.
b. Aluminium roosters.
Ook hier is het profiel 20 cm breed, hoogte 5 cm met
vlakke ovale ponsgaten van 10 x 20 mm, waarvan de
randen iets zijn afgerond. Tevens zijn fijnere strippen
aan de oppervlakte aangebracht om uitglijden van zeug
en biggen te voorkomen. De vrije overspanning is max.
2 m. Aluminium is een samenstelling van verschillende
metalen. Het produkt is gevoelig voor bijtende reinigings-
en ontsmettingsmiddelen. De aanwijzingen van de fabri
kant hieromtrent moeten goed worden opgevolgd. Meta
len roosters voldoen zeer goed in de praktijk. Uit een
oogpunt van hygiëne moet alleen tijdens de geboorte
wat mest worden verwijderd. Daarna wordt de mest
goed door de roosters getrapt.
VOLDOEN AAN HOGE EISEN
/\AN betonroosters in kraamhokken moeten hoge eisen
worden gesteld zowel wat betreft balkbreedte als
spleetbreedte en afwerking. Het blijkt in de praktijk dat er
zeer weinig betonfabrikanten ziin die kwaliteits-roosters
leveren voor gebruik in kraamhokken. Beenbeschadiging en
uitval aan biggen kunnen de gevolgen zijn van minder goe
de betonroosters. Het goed funktioneren van de kraamhok
ken hangt voor een zeer groot gedeelte van de kwaliteit
van de betonrooster af.
Bij de metalen roosters heeft men de zekerheid dat pro
fiel en ponsgaten exakt zijn. Daarnaast hebben deze roos
ters een mestdoorlaatopening, van 35 Bij betonroos
ters met een spleetbreedte van 20 mm is deze 17 en
bij een spleetbreedte van 12 mm 11
Goed betonrooster met werprooster.
De metalen roosters hebben de grootste mestdoorlaat
opening, vragen de minste arbeid en geven de beste hygië
ne. Dit in tegenstelling tot betonroosters. Steeds meer fok
kers. streven naar een optimale hygiëne. Een nadeel kan
o.a. zijn de hogere investering en de levensduur. De inves
tering bedraagt bij gegalvaniseerde roosters 85,per
m- incl. B.T.W. en bij aluminium 115,per m2 incl.
B.T.W.
Bij gebruik van gedeeltelijk roostervloer, waarbij beton
roosters in 10 jaar worden afgeschreven en de metalen roos
ters in 5 jaar, is de extra investering in die 10 jaar mini
maal 275,en de extra exploitatiekosten (afschrijving
rente) f 6,75 per jaar per kraamhok.
De kostprijs stijgt hierdoor met f 0,85 per big. De er
varing met metalen roosters is te kort om te stellen dat de
huidige roosters langer mee gaan dan 5 jaar. Dit is even
eens het geval met het gedrag van zeug en biggen. Niette
min komt het in de praktijk op dit moment gunstig over.
Samenvattend moet bij het toepassen van roostervloeren
in kraamopfokhokken uit het oogpunt van hygiëne en arbeid
de voorkeur worden gegeven aan metalen roosters. De extra
exploitatiekosten van 0,85 per big zouden hiermee moe
ten worden opgevangen. iOf dit mogelijk is zal van verschil
lende faktoren afhangen n.1. bedrijfstype, gezondheidstoe
stand op het bedrijf en of men preventief wil werken.
Betonnen roosters met een spleetbreedte van 20 mm ge
ven een goede mestdoorlaat. De praktijk blijkt wel bezwaar
te hebben met het werprooster, vooral het inlegger* en weg
halen rvan het rooster.
Roosters met een spleetbreedte van 12 mm vragen meer,
en over een langere periode, arbeid om de mest te verwij
deren.
Aan de kwaliteit van betonroosters moeten hoge eisen
worden gesteld. De betonfabrikant zou U deze zekerheid
wel moeten kunnen geven.
DROOGTEPROBLEMATIEK
De droogte heeft enorm toegeslagen en de schade
wordt geraamd op vele miljoenen. Inmiddels komt de
financiële hulpverlening op gang via de aangepaste R. Z.-
regeling (voor abnormale weerstomstandigheden 1976).
Om zo snel mogelijk hulp te biedeh zal met een verkorte
rapportering worden gewerkt. Het bezoek van Hare Ma
jesteit de Koningin aan Brabant was een volkomen ver
rassing Deze belangstelling is in de omgeving zeer ge
waardeerd, vooral omdat de Koningin zelf met de men
sen wou praten, de informatie over de droogteproblema-
tiek van de boer zelf wou vernemen en bijzonder geïn
teresseerd was in de dingen van alle dag, de aard van
het bedrijf, de omvang, gezinssamenstelling e.d.
De rundveehouderij. Besproken werd de samenvatting
van de enquête droogteschade in Noord-Brabant en Lim
burg. De schade in de rundveehouderij in Brabant wordt
geschat op 280 miljoen. Per bedrijf is dat gemiddeld
22.000,—.
De akkerbouw. Ook de akkerbouw is door de droogte
getroffen, meer op de zandgronden en in mindere mate
in de Biesbosch en Altena. Op de minder vochthoudende
zandgronden en droogtegevoelige kleigronden was de
schade in de plantaardige produktie het grootst. De be
tere meer vochthoudende en goed doorwortelbare klei
gronden staken in dit opzicht gunstig af. De neerslag
verdeling was nogal grillig. In het Brabants zandgebied
is ongeveer 59.000 ha bouwland met akkerbouwgewas
sen, 11.220 ha tuinbouw open grond waarvan ongeveer
5 500 ha konservengewassen. De schade wordt geschat
op ongeveer 1.000, per ha. Het suikergehalte van de
suikerbieten is wat hoger dan verleden jaar, doch de
opbrengst per ha is geringer. In de aardappelen is veel
doorwas. Ten aanzien van de stoppelknollen is men nog
wat optimistisch. De knollen zijn echter als deze te vroeg
worden gerooid minder bruikbaar voor de koeien we
gens het hoog nitraatgehalte (moet 2 mg zijn). Toe
voegen van voer met meer struktuur verlaagt het ni-
traalgehalte.
De tuinbouw. De schade in geldopbrengst is moeilijk
uit te drukken, omdat deels de prijzen voor diverse pro-
dukten stegen. Door onvoldoende bereginingskapaciteit
in de boomteelt is veel schade geleden met onderstam
men, koniferen,rozen e.d. In de fruitteelt heeft men ook
te weinig beregening en de kwaliteit van de vruchten is
minder. Duidelijk waren de voordelen op de bedrijven
met vaste ondergrondse beregeningsinstallatie. De op
brengst van augurken, bonen en groenten onder glas
was lager, doch dit werd voor een groot deel weer goed
gemaakt door een goede prijsvorming. Veel schare is
toegebracht aan het gewas prei door het gebruik van
Camparol als onkruidbestrijdingsmiddel Omdat dit mid
del gevaar kan opleveren voor de volksgezondheid zijn
voorzorgsmaatregelen getroffen. Een onderzoek naar de
residuen s gaande.
OVERZICHT AKTIVITEITEN LAATSTE MAANDEN
Er is een werkgroep droogteproblematiek geformeerd,
waarin alle partijen zitting hebben. Gestart werd met
wekelijkse bijeenkomsten waarin de partijen elkaar
goed hebben gevonden en veel informatie wederzijds
werd verkregen. Het kontakt met de pers was goed.
Thans is de werkgroep overgegaan tot maandelijkse
bijeenkomsten om beleidszaken te bespreken.
Een koördinatiecentrum werd opgericht, dat inmid
dels goed heeft gewerkt. Het uitgebreid overleg met
de boeren heeft rust en vertrouwen gegeven, dat er
voor hen wat werd ondernomen. De inzet van de B.B.,
de militairen en de verdeling van ruwvoedervoor-
ziening zijn resultaten van goed overleg.
De watervoorziening is een zeer belangrijke zaak. De
beregening heeft een enorme aanslag gedaan op het
grondwater. De vraag is hoe lang en tot welke hoe
veelheden dit mogelijk zal zijn. Over deze voorzie
ningen zal de landbouw zich nader moeten bezinnen
In het westen zitten we al met toenemend zoutpro-
bleem. Bij 2.000 mg NaCl is het water al niet meer
geschikt voor beregening. Vermoedelijk zullen dan
ook beperkingen worden opgelegd voor het gebruik
van zoetwater. Landbouw zal het belang van goed
zoetwater sterk onder de aandacht moeten brengen.
DE (AANGEPASTE) R.Z.-REGELING
Voor de aangepaste R.Z.-regeling worden in Brabant
ruim 4.000 aanvragen verwacht. Om de uitvoering van
de regeling waaraan door alle medewerkers de hoogste
prioriteit moet worden gegeven zo vlot mogelijk te doen
verlopen is besloten de rapporteurs centraal op te stel
len. Verder zijn afspraken gemaakt met C.R.M t.a.v.:
indeling van de rayons; de plaatsen en data van
vergaderen; de doorstroming van de rapporten. In een
ingestelde provinciale begeleidingskommissie zullen de
problemen de knelpunten worden besproken.
DE RAAD NAM KENNIS VAN DE VOLGENDE MEDE
DELINGEN
dat voorlichtingsmiddagen worden gehouden over de
„Veehouderij en Hinderwet";
dat Nestlé aan de aardappeltelers op kontrakt een fi
nanciële tegemoetkoming in het uitzicht heeft gesteld
in de geleden schade als gevolg van de droogte. Aan
de toekenning ervan zijn enkele voorwaarden verbon
den;
dat voor O. en S. regeling „Beëindiging op termijn" maar
weinig animo bestaat;
dat aan de komputermatige verwerking van melkpro-
dukt'e-ge^evens in Brabant 600 veehouders meedoen;
dat door gebiedsenting de varkenspest is bedwongen,
doch dat erg attent zijn en blijven geboden is.
