Aspekten
bij de uitzaai
wintertarwe
van
Behandeling
van aardappelen met
„waterzakken"
7
uit te valleil dan bij een standdichtheid van 200 tarweplan-
ten per m2. Een preciese zaai is belangrijk en zaai liever
wat minder dan 250 tarwekorrels per m2 dan meer.
BIJ (TE) VEEL ZAAIZAAD MOORDENDE CONCURRENTIE
TUSSEN DE TARWEPLANTEN
[TLKE tarweplant wil uitstoelen. Voor een goede uitstoe-
ling en verdere ontwikkeling moet de kiemplant over
voldoende standruimte kunnen beschikken en dit geldt
uiteraard ook ten aanzien van het wortelstelsel. Bij traditio
nele hoeveelheden zaaizaad van 150 tot 200 kg per ha kan
de kiemplant het wegens de te geringe standruimte met als
gevolg een sterke onderlinge concurrentie met buurplanten
gemiddeld niet verder brengen dan tot 1,5 2 aren per plant.
Bij deze concurrentie gaat het niet alleen om bodemvocht
en chemische voedingsstoffen maar vooral ook om zonlicht;
de groeiende tarweplanten staan teveel in eikaars schaduw
en van de ii> de jeugd gevormde spruiten of anders gezegd
zijscheuten sterven er veel af.
De overgebleven spruiten groeien steil en slap omhoog
(te weinig zonlicht: denk maar eens aan stevige lichtsprui-
ten van pootgoed in vergelijking met slappe witte spruiten
van in het donker gekiemde aardappelen).
Van deze slapper opgroeiende halmen haalt een gedeelte
niet de eindstreep en sommige slagen er nog net in een klei
ne aar te produceren. Het is duidelijk dat bij deze moorden
de concurrentie er een zwaar besmet infektiemilieu ontstaat
voor de overblijvende planten. Verder spreekt het' voor zich
dat zo'n slap gewas ook gemakkelijk(er) kan gaan legeren.
Bij een zaaizaadhoeveelheid van rond 100 kg per ha is de
laatste jaren proefondervindelijk vastgesteld dat er ruim
3 volwaardige aren per plant tot ontwikkeling komen. Dit
houdt in dat er dan in vergelijking met traditionele hoeveel
heden zaaizaad van 150 tot 200 kg per ha gemiddeld per
tarweplant bijna twee keer zoveel spruiten uitgroeien tot
een halm met een volwaardige aar. Bij deze grotere stand-
ruimte per plant is de boven omschreven moordende con
currentie tussen de tarweplanten onderling toC redelijke
proporties teruggebracht en zijn de tarwehalmen steviger
en ietsje korter. Bij deze gewasstruktuur kan het tarwege-
was de voor een optimale korrelopbrengst nodige hogere
stikstofbemesting toegediend in een gedeelde stikstofgift
voor zich zonder legeringsrisico ten nutte maken.
SAMENVATTING
Bij een goed uitgevoerde teelttechniek schept de
boer voor zijn gewas met betrekking tot haar kritieke
groeistadia gunstige groeivoorwaarden. Bij het klaar
maken van het zaaibed en het zaaien van wintertarwe
dient vanaf het begin een gunstige gewastruktuur te
worden nagestreefd, welke voor het verkrijgen van
een optimale korrelopbrengst nodig is. Een preciese
zaai is hierbij ondermeer vereist en aan een goede
controle en afstelling van de zaaimachine kan in dit
verband voor de komende uitzaai niet achteloos wor
den voorbijgegaan.
Voetzlekteverschljnselen op de witte stengelbasis; voetziek-
ten doen éénstengelige planten eerder sneuvelen dan meer-
stengelige planten.
Verschil in zaaid lepte veroorzaakt een ongelijkmatige
opkomst.
ZAAIEN, KIEMING EN OPKOMST
yOOR het verkrijgen van een regelmatige opkomst en
gelijkmatig ontwikkelde kiemplanten dient de tarwe-
teler zo mogelijk in niet meer dan één bewerking een
voldoende fijn zaaibed klaar te leggen. Een gelijkmatige
zaaidiepte met een goede verdeling van de graankorrels in
de rij is punt één en daarbij verdient een betrekkelijk opper
vlakkige zaai bij voorkeur niet dieper dan 2 cm
aanbeveling.
Op een regelmatig en voldoende fijn zaaibed kiemen de
tarwekorrels gelijkmatig. Dit laatste geldt ook voor de in
de bouwvoor aanwezige onkruidzaden. Voor het verkrijgen
van het beoogde effekt bij de chemische onkruidbestrijding
van duist en andere hardnekkige onkruiden is dit eveneens
een juist uitgangspunt.
Bij een betrekkelijk oppervlakkige zaai behoeft het kiem
pje van de tarwekorrel in vergelijking met een diepere zaai
„niet zo'n lange weg" af te leggen om zichtbaar te worden.
De kiemplant komt derhalve minder uitgeput boven en het
bladgroen, ook wel chlorophyl genoemd de fabriek die
draait op zonne-energie gaat dan eerder funktioneren.
Een betrekkelijk oppervlakkig gezaaide graankorrel heeft
als kiemplant een kortere witte chlorophylvrije zone aan de
stengelbasis dan een dieper gezaaide graankorrel (zie foto).
Met betrekking tot de witte chlorophyl-vrije stengelbasis
van de graanplant dient te worden opgemerkt dat naarmate
deze witte zone korter is:
a) er zich een betere tarweplant inclusief wortelstelsel, kan
ontwikkelen, waardoor ook minder kiemplanten sneuve
len.
b) verwekkers van voetziekten minder ontwikkelingskan
sen krijgen.
PIJ wintertarwe evenals bij andere gewassen is de op
brengst in belangrijke mate bepalend voor de renta
biliteit. De boer, als plantenteler, dient er in dit verband op
toq te zien dat het opbrengend vermogen van de tarwe, een
verzameling individuele planten, zo goed mogelijk aan haar
trekken komt. Met betrekking tot de kritieke groeistadia,
die de tarweplant bij haar ontwikkeling vanaf het zaaien tot
en met de oogst moet doorlopen, behoort de tarweteler te
te streven naar een goed groeimilieu c.q. het scheppen van
goede groeivoorwaarden. Het tarwegewas kan dan bij wijze
van spreken zonder (al te veel) kleerscheuren de finish
halen. In verband hiermee zal op enkele aspekten van de
tarweteelt nader worden ingegaan.
BASIS VOOR EEN GOEDE GEWASSTRUKTUUR
gIJ goed vrijstaande planten kan het tarwe-gewas zich
gunstig ontwikkelen. Bij het, onderzoek naar de stand
dichtheid is naar gekomen dat niet meer dan 200 tarweplan
ten per m2 wenselijk zijn. Bij een rijenafstand van 20 25
cm komt dit neer op 40 a 50 planten per meter rijlengte en
bij een rijenafstand van 10 121/2 cm kom,' dit, neer op 20
25 planten per meter rijlengte. Het is in dit verband wel
duidelijk dat een halvering van d& rijenafstand van 20 h 25
cm tot 10 h 12 y2 cm, waardoor de afstand tussen de tarwe
planten in de rij twee keer zo groot wordt, zonder meer een
goede zaak is.
Uitgaande van een standdichtheid van 200 planten per m2
en rekening houdend met een veldopkomst van 80 dient
men dan 250 tarwekorrels per m-' uit te zaaien. Noem in dit
verband eens een monster uit het zaaizaad en laat N.A.K.
of zaaizaadleverancier het duizendkorrelgewicht bepalen. Is
het duizendkorrelgewicht 44 gram dan is 110 kg zaaizaad
pef ha voldoende. Mocht na uitvoering van een goede zaai-
techniek op een goed klaargelegd zaaibed blijken dat U min
der dan de geplande zaaizaadhoeveelheid bent kwijtgeraakt
dan is er nog geen reden tot ongerustheid. Bij onderzoek is
immers ook gebleken dat bij een goede verdeling van de
tarweplanten de uiteindelijke korrelopbrengst bij een stand
dichtheid van 125 tot 150 planten per m2 niet lager hoeft
Bij halvering van de rijenafstand zoals hier tot 11 cm krijgt
het tarwegewa% een verzameling individuele planten, betere
mogelijkheden voor haar groei en ontwikkeling.
Ir. J. A. H. HAENEN.
Naarmate dieper gezaaid zwakkere kiemplant met een
mindere goede beworteling. De zwakke kiemplant met haar
relatief lange witte stengelbasis is een gemakkelijk<re) prooi
voor kiem schimmels en verwekkers van voetziekten
Lelystad, Ir. C. D. VAN LOON. P.A.
Wageningen, Ing. C. P. MEYERS. I.B.V.L
Als gevolg van doorwas komen in een aantal consumptie-
aardappelteeltgebieden in sommige partijen sterk glazige
of reeds voze knollen voor. Dergelijke knollen kunnen vooral
tijdens de eerste weken van de bewaarperiode overgaan in
zgn. waterzakken. Vaak kan men deze waterzakken al bij
het rooien aantreffen. Het ontstaan van deze waterzakken
is een gevolg van een volledige onttrekking van zetmeel aan
de knol. Dit kan reeds in de grond hebben plaats gevonden,
door de nieuwe (doorwas) knollen. Echter ook tijdens de
bewaring kan het laatste beetje zetmeel tengevolge van de
ademhaling van de knol verdwijnen. Uiteindelijk blijft alleen
de schil, gevuld met water over. Door de druk van de boven
liggende aardappelen lopen de waterzakken gedeeltelijk
leeg. In het knolvocht komen dikwijls reeds rottingsbacte
riën voor, die de omliggende goede knollen kunnen aantas
ten. Vooral beschadigde of ontvelde knollen kunnen snel tot
rotting overgaan.
Welke maatregelen zijn mogelijk? Teneinde problemen
tengevolge van waterzakken zoveel mogelijk te vermijden,
is het zaak te proberen de aardappelen zo snel mogelijk te
drogen. Als het vocht dat uit de waterzakken loopt door de
ventilatielucht wordt afgevoerd, neemt de kans op rotting
van omliggende knollen sterk af. Snel drogen houdt in, dat
langdurig moet worden geventileerd vanaf het moment dat
de partij in de bewaarplaats komt. Een dergelijke werkwijze
betekent wel, dat men op vrij aanzienlijke gewichtsverliezen
moet rekenen, vooral als veel ontvelde knollen in de partij
voorkomen. Men zal echter uit tweq kwaden de beste moe
ten kiezen en dat lijkt in dit geval het vermijden van rot.
Wanneer ventileren? Het drogend effect van ventileren is
het grootst als de temperatuur van de ingeblazen lucht lager
is dan die van de aardappelen. Verlaging van de tempera
tuur van de knollen is bovendien gunstig om uitbreiding van
rot te beperken. Bovendien neemt de ademhalingsintensiteit
van de knollen af naarmate de temperatuur daalt, waardoor
het ontstaan van nieuwe waterzakken wordt afgeremd. Als
de temperatuur van de ventilatielucht enkele graden hoger
is, dan die van de aardappelen, treedt alleen droging op bij
een lage relatieve vochtigheid van de ingeblazen lucht. In
deze tijd van het jaar zal een relatieve luchtvochtigheid van
ruim onder de 100 vrijwel alleen overdag, bij zonnig weer
voorkomen* Daar de temperatuur van de aardappelen in de
bewaarplaats in het algemeen nog hoog is 15° C) zal
men voorlopig een groot deel van het etmaal (avond, nacht
en vroege ochtend) „drogend" kunnen ventileren. Ventileren
overdag is alleen zinvol bij koud weer of bij helder zonnig
weer. Uiteraard is het zaak om partijen met waterzakken
regelmatig té controleren. Men kan met drogen stoppen zo
dra de grond boven in de cel, op ca. 40 cm diepte, windt-
droog aanvoelt.
Provisorische opslag. Eell probleem apart vormen de pro
visorisch opgeslagen aardappelen, die niet geventileerd kun
nen worden. Als hierin waterzakken voorkomen, kan men
een dergelijke partij het beste snel overbrengen naar een
ruimte waar ventileren met veel lucht mogelijk is. Daar
er dit jaar overal bewaarruimte leeg staat, is er waarschijn
lijk wel ergens een geschikte plaats te vinden.
Om het droogproces te versnellen kan men in zo'n geval
een verwarmingsbron voor de ventilator plaatsen. Het is
niet raadzaam om de buitenlucht meer dan 5° C op te war
men, terwijl de temperatuur van de lucht die door de aard
appelen wordt geblazen niet hoger mag zijn dan 22 23° C.
Ondermeer met hel oog op kieming lijkt het aanbeveling te
verdienen om dergelijke aardappelerl zodra ze droog zijn
af te zetten.
