■HHHhi
W,
Rampjaar voor veel fruittelers
Droogteschade in de
groenvoorzieningssektor
gedeeltelijk gekompenseerd
Het weer is de koopman
Een ruime voorsprong met het oogsten
H
15
Op de veilingen te Goes en Kapelle is er een enorm aanbod van
kleine maten. Daar is weinig vraag naar, zodat een groot deel
van de toch al gereduceerde oogst tegen zeer lage prijzen wordt
verkocht. Er is veel doordraai en de kleine peertjes blijven zelfs
vaak ongeplukt.
Als je dan hoort en leest dat de droogte in andere delen van ons
land meestal weinig schade aan het fruit heeft berokkend, komt
dat eigenlijk nog extra pijnlijk over. In Noord-Holland praat
men over een zeer goede oogst en vruchten die goed uitgroeien.
In de IJsselmeerpolders is veel vorstschade, maar de oogst gaat
er toch nog wat meevallen en van droogte is geen sprake. In de
Betuwe en Utrecht klaagt men dat het water geven zoveel tijd
kost, maar de moeite wordt goed beloond. Zelfs in onze pro
vincie zijn de verschillen groot. Als men Zuid-Beveland neemt,
dan zit het in het gedeelte Rilland-Krabbendijke-Waarde goed.
maar verder zit het op 't eiland niet best. En als men zoals te
Rilland Krabbendijke geen last van droogte heeft, was het een
ideale zomer. Dankzij de vele zonuren groeiden de vruchten
goed uit, er was geen hagel, geen wind, weinig te maaien en veëi
werkbare uren. Het kon nauwelijks beter. Des te schrijnender is
het als 10-20 kilometer verder de bomen verdrogen - bruin of
slap hangend blad, soms peertjes die taai aan de bomen hangen,
enz. Voor tientallen fruittelers op Zuid-Beveland is het een
rampjaar.
Op Zuid-Beveland kwam er een einde aan de lange, hete, droge
zomer. Er vielen enkele fikse regenbuien en de temperatuur
werd normaal voor de tijd van het jaar. We hebben nu weer het
gewone Nederlandse weer.
Maar vóór de weersverandering haalde de zon eerst nog eens
welhaast vernietigend uit. Omstreeks 25 augustus was het
bloedheet, met nacht en dag een uitdrogende wind. Voor veel
fruitbomen betekende dit de genadeslag, 't Vocht was op en je
zag de bomen als het ware elk uur achteruit gaan in stand. Bij de
peren werd het blad vaak bruin en de diktegroei van de vruchten
kwam tot stilstand. Er was al veel droogteschade, maar eind
augustus werd toch wel een dieptepunt bereikt. Het was om
moedeloos van te worden. De regen heeft tot nu toe nauwelijks
de wortels bereikt, maar de verdamping is in elk geval veel
minder geworden. Misschien dat er nog wat herstel optreedt,
hoewel er ook nogal wat percelen zijn waar niets meer te redden
valt.
Steeds duidelijker wordt dat de fruitteelt in Zeeland veel ern
stiger door dan de droogte getroffen elders in ons land
Wellicht is de schade zelfs het grootst van heel Europa. In het
grootste deel van de provincie was de neerslag abnormaal laag,
lager dan waar ook in ons land. En bovendien is er in Zeeland
bijna seen moselijkheid om zoettwater te geven. De Oos-
tórscheldeJsji^steeds^out^g^xAC. q* Ko\qw>
De droogte heeft de groenvoorzieningssektor voor grote pro
blemen geplaatst, doordat veel schade aan het plantmateriaal is
toegebracht. Met name in de nieuwe aanleg hebben de extreme
weersomstandigheden geleid tot grote sterfte onder bomen,
heesters en planten. In het komende najaar zal derhalve veel
dood en niet voldoende levensvatbaar plantmateriaal moeten
worden ingeboet vervangen).
Het is in de groensektor gebruikelijk dat het inboeten voor
verrekening met de opdrachtgever in aanmerking komt.
Aangezien nu van force majeure sprake is, hebben de Kring
Hoveniers van de Vereniging "De Nederlandse Bloemisterij" en
de Nederlandse Organisatie van Groenvoorzieners (N.Ö.G.)
zich beraden over de uit deze situatie voortvloeiende gevolgen.
Overeen is gekomen dat de bij genoemde organisaties aan
gesloten bedrijven een gedeelte van de schadepost voor hun
rekening nemen. Maximaal vijftien procent van de totale post
voor geleverd en aangebracht plantmateriaal voor objekten,
waarvoor de algemene bepalingen van de Bond van Ne
derlandse Tuinarchitecten niet gelden, zal voor rekening van de
hoveniers- c.q. groenvoorzieningsbedrijven komen. Het inboe
ten komt vanaf vijftien procent voor rekening van de aannemer
wanneer deze ook direkt het onderhoudswerk toegewezen heeft
gekregen.
Het uiteindelijk percentage dient - binnen het raam van het
vorenvermelde - al naar de aard van het projekt en het effekt
van de extreme droogte ter plaatse in goed overleg te worden
vastgesteld. Aldus bericht van de Vereniging "De Nederlandse
Bloemisterij" - Kring Hoveniers.
Pe maand september is begonnen met een 20-25 mm. neerslag,
sinds 18 juni is er in grote delen van Schouwen-Duiveland met
uitzondering van rond Zierikzee geen regen van betekenis
binnen 24 uur gevallen. Veel werkers in de land- en tuinbouw
hebben verlangend naar deze druppels uitgezien.
Voor verschillende gewassen die nog niet al te veel van de
droogte hebben geleden, kan dit nog een gunstige invloed heb
ben op de opbrengst. Voor veel percelen echter is de warmte-
periode van eind augustus bijzonder hard aangekomen. Dit
geldt vooral voor de droogte gevoelige gebieden rond Oos-
terland, Zonnemaire en in de Westhoek. Witlof is op sommige
plaatsen afgestorven; knolselderij is 6 weken achter, prei en
winterbloemkool is mislukt, en de lijst zou zo uitgebreid kunnen
worden tot een volledig klaaglied, waarbij alleen de verwach
ting dat van enkele producten de prijs iets goed kan maken, dit
leed verzacht.
Ook dit jaar bewijst weer even duidelijk als het natte jaar van '74
dat planning in de land- en tuinbouw met grote onzekere fak-
toren te maken heeft. Mensen die het leven op het platteland
niet van nabij kennen, begrijpen vaak niet waarom of er bij een
„overproduktie doordraai moet plaatsvinden om in jaren met een
geringe produktie nog voldoende voedsel te kunnen produce
ren.
Het verwijt van: "iullie doen te weinie aan markt .onderzoek en
planning wordt dan al vlug gehoord. Tendele is dit verwijt wel
juist, maar een oud gezegde "het weer is de boer", wordt dikwijls
te weinig begrepen.
Toen in de fruitteelt enkele weken geleden de eerste appelen en
peren werden geplukt was de maat niet zo best, door velen werd
gehoopt dat de latere rassen beter te voorschijn zouden komen.
Maar door de aanhoudende droogte is die hoop een heel stuk
vervlogen en alleen voor die rassen die eind september - begin
oktober geplukt worden kan de regen enige verbetering bren
gen.
Steeds duidelijker wordt echter dat de schade in de fruitteelt
ernstige vormen aanneemt, op verschillende bedrijven komen
gedeelten voor die het plukken niet meer waard zijn. en waar
men zich nu zorgen maakt of de bomen voor volgend jaar wel in
staat zijn om voldoende bloemknoppen te vormen.
Al met al maakt dat er in deze bedrijfstak opnieuw zorgen over
de bedrijfsresultaten zijn. Want bij 25% minder kilogrammen en
een hoog percentage kleine maten zullen de grote maten een erg
hoge prijs op moeten brengen wil het saldo per ha. op een
lonend niveau komen. Intussen staat de pluk en het opslaan in
het koelhuis weer voor de deur. Ieder voor zich zal moeten
beslissen of het wel zin heeft de kleinste maten hier in op te
slaan, want alleen bij een grote vraag zullen de gemaakte kosten
hiervoor worden terug betaald.
Inzonderheid in onze THOOLSE CONTREIEN, zijn alle
ondernemers, bijna een maand vóór, met de verschillende oog
sten van hun produkten. De aardappelaanvoeren op de veilin
gen laten zien, dat de meeste leden door hun produkt heen zijn.
Het aanbod dat er momenteel is, komt van buiten af en van de
grotere landbouwbedrijven die nu ook alvast een graantje mee
pikken van de nog allezins bevredigende prijzen. Gelukkig
heeft, niettegenstaande de lagere produktie de teelt toch nog tot
een goed resultaat geleid. Vanzelfsprekend krabben de telers
toch wel even achter hun oren, wanneer ze horen van de bij
zonder hoge pootgoedprijzen die ze zullen moeten betalen voor
de teelt in 1977. Het hakt er dan ook wel flink in, wanneer er
vermoedelijk tussen 3.500,- tot 5.000,- per ha. aan poot-
goed in besteed moet worden bij het telen van de vroege soorten.
Daar waar in ons Thoolse distrikt de teelt van zaaiuien wordt
beoefend, zitten we met de tegenvaller dat we met het oogsten,
nog steeds tot een lagere schatting van de opbrengst moeten
komen. Dachten wij, dat het aanvankelijk nog wel tot een oogst
van 50% van de laatste jaren zou zijn, nu met het binnen halen
van het produkt, mag men beslist niet hoger gaan dan 40%. Net
zoals bij elk ander gewas zijn hier ook onderling grote verschil
len te konstateren, maar er zijn er méér met een opbrengst van
25% dan van 60%!
De prijs van de zaaiuien is, na een aanvankelijke daling vorige
week weer gestegen, tot ruim 60,— per 100 kg. Wanneer echter
na opslaan in koelcel of opslagruimte, de kostprijs ook weer
gestegen is, zal er bij een latere afzet toch niet minder gemaakt
moeten worden dan 0,70 of 0,75 per kg. Omdat er geen grote
partijen opgeslagen konden worden door de droogteschade, zal
er vermoedelijk maar mondjesmaat afgeleverd worden, en
de verwachting is dan ook, dat de prijzen nog wel wat aan zullen
trekken. Door de algemeen lagere produktie, zitten de telers,
maar ook de veilingen, met minder werkgelegenheid, en een
overschot van dikwijls dure opslagruimte. Zo zal het aanwezige
vaste veilingpersoneel niet altijd hun uren rendabel kunnen
maken in het verdere afzetseizoen. Het blijft voor iedere afze
torganisatie wel altijd een puzzle, om alles zo economisch mo
gelijk te regelen, zodat het bedrijf rendabel blijft. Indien het
nodig blijkt, dat door de steeds verdergaande mechanisatie, een
man uitgespaard kan worden, zal dit ook noodwendig moeten
gebeuren, ofschoon dit dikwijls zijn pijnlijke kanten heeft.
Niemand kan ook óóit van te voren met zekerheid ramen tot
welke hoogte de jaarproduktie zal zijn, omdat nu eenmaal de
teelten aan de natuur onderhevig zijn, en niet fabrieksmatig
worden geproduceerd. Wij kunnen ons als Thoolse telers, nog
gelukkig prijzen, in de grote waarde van het veiling afzetsysteem
inzonderheid voor vroege aardappelen en uien. Wij hopen, dat
van dit systeem, nog vele jaren gebruik kan worden gemaakt.
Wanneer alle belanghebbenden achter hun bestuur en organi
satie blijven staan "zal het waarachtig wel gaan!"
In Zeeland zal de fruitoogst op veel bedrijven zeer snel geplukt,
en het geld snel geteld zijn.
ind vorige week heeft de regering dan de maatregelen bekend
gemaakt welke zij w illen treffen om degenen te helpen welke door
de droogte van de laatste maanden in financiële moeilijkheden
zijn gekomen.
Het staat vast dat elders in dit blad voldoende kommentaar op
deze regeringsbeslissing zal worden gegeven, zodat wij ons ont
slagen achten van de noodzaak hierop in te gaan. Wel nemen wij
aan dat de bekend gemaakte maatregelen ook van toepassing
zullen zijn voor de tuinbouwsektor en dat bij de uitwerking de
nodige soepelheid in acht genomen zal worden. Bij de presentatie
was minister van der Stee bijzonder welwillend. We hopen nu
maar dat het in de praktijk ook zo zal gaan. Op korte termijn zal
met de uitvoering van de hulp worden begonnen en nu reeds
willen we met nadruk wijzen op het recht tot hulp dat een ieder
heeft welke een levensvatbaar bedrijf heeft maar door de droogte
in financiële moeilijkheden is gekomen.
De droogte is overigens niet alleen een Nederlandse zaak, maar
treft heel Wést Europa. Deze week, donderdag, hebben de
E.E.G.-ministers van Landbouw een speciale vergadering ge
houden om te spreken over de gevolgen van de droogte voor de
landbouw. Het zou bij dit gesprek in öe eerste plaats gaan over
het waarborgen van de voedselvoorziening tegen redelijke prij
zen, zowel voor producent als voor konsument. Verder over de
handhaving van de vrije handel in landbouwprodukten binnen de
E.E.G. en in de derde plaats over het coördineren van de
maatregelen die reeds zijn genomen of zijn aangekondigd door de
verschillende landen om de door de droogte getroffen agrarische
ondernemers te helpen.
Frankrijk en West-Duitsland maakten reeds eerder een
steunprogramma bekend voor degenen die financiële schade lij
den door de droogte.
In ons land blijven zich "deskundig" noemende buitenstaanders
aanhouden met het doen van uitspraken over hoe het zou moeten
om prijsstijgingen van land- en tuinbouwprodukten tegen te
gaan. Nadat reeds eerder de bekende heer Groeneveld via de
televisie had verkondigd dat het toch wel zwaar fout zit bij dc
boeren die hun aardappelen vroeg rooien om de produktie klein
te houden en zo de prijs hoog, kwam vorige week weer een
voedingsvakbond in het nieuws die de regering heeft gevraagd
maatregelen te nemen om te voorkomen dat groente exporteurs
voorraden aanleggen met het doel hierop straks winst te maken
en thans schaarste te scheppen en hierdoor hoge prijzen te
handhaven. Dat er dergelijke onzin wordt verteld vinden we nog
niet zo erg, veel erger is dat dit zoveel publiciteit krijgt. Wanneer
men als ondernemer in de tuinbouw dit hoort en leest en men
levert dan b.v. op hetzelfde ogenblik zijn produkten af voor be
langrijk minder dan de kostprijs, zoals o.m. de peretelers de
laatste weken hebben moeten doen, terwij men daarover geen
woord tegenkomt in de krant dan zet dat kwaad bloed.
ten ottlcieuze cijfers bekend zijn over de verkoop buitenom de
veilingen. In dit verband werden de glasaardbeien genoemd
waarvan een cijfer wordt gehanteerd dat kan oplopen tot 30% van
de totale produktie.
e zijn benieuwd welk antwoord minister van der Stee zal
geven op de vragen van het Tweede Kamerlid van D'66 de heer
Beekmans. Deze heeft namelijk aan de minister gevraagd of hij
aan kan geven welke percentages groenten en fruit buitenom de
veilingen worden verkocht, zulks naar aanleiding van een artikel
dat enkele weken geleden verscheen in de N.R.C. onder de kop
"Natuurlijk ontlopen groentetelers de fiskus" en dat ging over
het buitenom de veilingen verkopen om hierdoor minder belas
ting te moefen betalen.
Dit artikel heeft nogal de aandacht getrokken, kennelijk dus ook
van onze volksvertegenwoordiging. We lazen in een kommentaar
van het A.G.F. magazine, een vakblad voor de handel in aardap
pelen, groenten en fruit, dat de verkoop buiten de daarvoor
funktionerende handelskanalen een reeds lang bestaand kwaad is
waarover doorgaans fluisterend wordt gesproken maar dat soms
ineens weer boven komt drijven.
In ditzelfde kommentaar lazen we ook dat van bepaalde produk-
et vraagstuk van de verkoop buitenom de veilingen heeft de
aandacht van de volksvertegenwoordiging getrokken in verband
met de fiscale konsekwenties. Voor de veilingen op zich is het
geen nieuw probleem. Zij worden er reeds geruime tijd bij bepaald
en het beraad binnen deze kring over de gevolgen van het verko
pen buitenom de veiling is in volle gang. Met name speelt daarbij
een rol dat er een groep van tuinders is welke de veiling alleen
wenst te gebruiken voor de afzet van de produkten die ze zelf niet
kwijt kunnen. Een deel van hun produktie brengen ze op eigen
gelegenheid bij de handel maar het kwade van deze situatie is dat
ze bij hun prijsvaststelling uitgaan van de prijs op de veiling. Dat
in sommiges gevallen deze prijongunstig beïnvloed kan worden
omdat een deel van het aanbod niet via deze officiële kanalen
wordt verhandeld en een deel van de vraag dus niet terecht komt
op deze gekoncentreerde plaats, dringt kennelijk niet door tot
deze mensen.
Het buitenland is jaloers op het Nederlandse veilingsysteem dat
de tuinder door alle tijden heen de hoogst mogelijke prijs voor
zijn produkten liet besommen. Wanneer, om welke reden dan
ook, een toenemend aantal ondernemers denkt het zelf te kunnen
runnen, zal dat zonder twijfel ten koste gaan van de totale prijs
vorming van de te verkopen produkten. Studies vanwege het
Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen hebben immers
duidelijk laten zien dat de veilingen nog steeds het beste prijs
vormingsinstituut zijn.
Parasiteren op deze afzetorganisatie door de prijzen welke er
worden besteed te gebruiken als leidraad voor eigen individuele
verkopen brengt schade aan de gehele tuinbouw. Dat is geen
nieuw verhaal, maar het leek ons toch nuttig het deze week nog
eens naar voren te halen en overigens: met veel belangstelling
kijken we uit naar de bevindingen van minister van der Stee naar
aanleiding van de eerder genoemde vraag van de heer Beekmans.
