SPRAK
DE
RECHTER^/
zo
Een betwiste
(landbouw) vrijstelling
De marktsituatie graszaden
X
T^AT het verkopen van een boerderij niet altijd van
een leien dakje gaat zagen we vorige keer bij de
boerderij „De Mars". Ook de vervreemding van de boer
derij Baambrugge in 1967 gaf problemen (HR 17-11-1967;
N7 7968 nr. 42): Een achterneef weet het van zijn bejaar
de tante gedaan te krijgen dat zij haar boerderij voor niks
aan hem overdraagt (schenking). Tante had echter al aan
een derde (de pachter) een koopoptie verleend. Het recht
van koop zou ontstaan na haar overlijden. Na de dood
van tante eist de pachter alsnog overdracht van de boer
derij. Hij stelt dat de neef bij zijn tante op onrechtmatige
wijze kontraktbreuk heeft uitgelokt. Daarnaast eist de
pachter in kort geding dat de neef, hangende de hoofd
procedure, de boerderij niet door mag verkopen. Het Hof
ZIJN we op het moment dat we dit overzicht schrijven
benieuwd wat de officiële reakties zullen zijn en worden
van onze landbouwdeskundigen op hetgeen in de nacht
van vrijdag op zaterdag in Brussel is overeengekomen
ten aanzien van de landbouwprijzen in 1976. Elders in dit
blad zult u er meer over kunnen lezen. We hebben begre
pen dat de landbouwministers het weer niet gemakkelijk
hebben gehad in deze onderhandelingen. Er werd gespro
ken over marathonzittingen en slijtageslagen, maar dat
schijnt er gewoon bij te horen wanneer er een overeen
komst over de prijzen, enz. moet komen.
Er blijkt toch nog genoeg werk te zijn voor onze minis
ter van Landbouw en dat niet alleen om op te treden als
„aangever" in een televisieprogramma, maar ook op an
dere wijze.
Enige tijd geleden konden we in de Volkskrant lezen
dat de collega van minister Van der Stee, minister Gruij-
ters, van mening is dat er best een aantal ministeries op
gedoekt kunen worden en daarbij zou dan, volgens deze
minister die wel meer verlichte ideeën uitdraagt, ook
„Landbouw" kunnen behoren. Minister Gruijters had het
allemaal goed doordacht. De z.g. landschappelijke onder
delen van „Landbouw" zoals Staatsbosbeheer en de Cul
tuur Technische Dienst konden volgens hem het best
*J* OT de winst behoren niet voordelen uit landbouw
bedrijf terzake van waardeveranderingen van
gronden daaronder begrepen de ondergrond van ge
bouwen behoudens voorzover de waardeverandering
in de uitoefening van het bedrijf is ontstaan".
Deze zoaenaamde landbouwvrijstelling uit de Wet op
de Inkomensbelasting 1964 is de laatste jaren nogal eens
onderwerp van geschillen tussen belastingplichtigen en
belastinginspecteurs. Door laatstbedoelden wordt deze
landbouwvrijstelling nogal eens „het boerenprivileae" ge
noemd.
Uif die betiteling mag u wel afleiden, dat, als het aan de
belastinginspecteurs lag, de vrijstelling er niet gekomen
zou zijn. Nu hij er is, past men hem volgens wettelijke re
gels toe.
Wij zullen die wettelijke regels voor u op een rijtje zet
ten, want over die regels gaan de verschillen van inzich-
acht uitlokking van kontraktbreuk niet bewezen. Maar dat
hoeft ook niet. De neef was wèl op de hoogte van de
koopoptie en wist dus ook dat de schenking aan hem wan
prestatie van zijn tante zou opleveren. Daarbij kwam dat
neeflief alle zaken van zijn tante behartigde en daardoor
in staat was zijn tante aanmerkelijk te beïnvloeden. Dit
had hem des te voorzichtiger moeten maken. Door deze
omstandigheid moet het gebruik maken van de wanpres
tatie van zijn tante als onrechtmatig worden veroordeeld.
Het Hof wijst de eis van de pachter toe, d.w.z. de neef
mag de boerderij hangende de hoofdzaak niet door ver
kopen.
jp E neef gaat in cassatie. De Hoge Raad is het met het
Hof eens dat het aanvaarden der schenking on
rechtmatig is. Ook is de Hoge Raad het eens met de eis
van de pachter om de boerderij alsnog aan hem over te
dragen. De Hoge Raad overwoon daarbij dat de dader
van een onrechtmatige daad kan worden veroordeeld om
schadevergoeding te betalen. Maar hij kan ook worden
veroordeeld om een andere prestatie te verrichten, die
eveneens geschikt is om de aangebrachte schade weg te
nemen. In het onderhavige geval is overdracht zo'n an
dere mogelijkheid. Deze beslissing is dan niet in strijd
met de wet.
Uit dit arrest blijkt dat onze maatschappij behoefte
heeft aan bescherming van bejaarden. De Hoge Raad on
dersteunt die stelling door onrechtmatigheid af te leiden
uit de omstandigheden, n.l. de vertrouwenspositie van de
neef en de mogelijkheid van beïnvloeding. Een goede
zaakll
OGGEL
naar het ministerie van Ruimtelijke Ordening en Volks
huisvesting over gaan en het Landbouwonderwijs naar
het ministerie van Onderwijs. De sociaal-economische af
delingen zou minister Gruijters willen zien toegevoegd
aan Economische Zaken en daarmee zou dan een heel
departement zijn opgedoekt.
Zoals gewoonlijk was een Kamerlid er als de kippen bij
om er vragen over te stellen en toen de vorige week mi
nister Van der Stee antwoord gaf bleek dat hij niet onder
ste boven was van de opmerkingen van zijn collega. Het
waren volgens hem gedachten van minister Gruijters
waarvan reeds jaren bekend is dat hij die heeft!
Minister Van der Stee zei verder dat hij van mening is
dat het ministerie van Landbouw eerder in aanmerking
komt om meer taken tot uitvoering te brengen dan om er
af te stoten, laat staan opgeheven te worden. De minister
wees er ook nog eens op dat binnen de organisatie van de
E.E.G. de landbouwministeries van de lidstaten een zeer
belangrijke rol vervullen.
TA7E hadden het in het begin van dit artikel over de rol
van onze landbouwminister als aangever in een
t.v.-programma. We spraken over het „toetje" van de
V.P.R.O. op de marathon-eetshow van enkele weken ge
leden. Over het hoofdgerecht dat enkele weken geleden
in deze show werd vertoond hebben we toen onze waar
dering uitgesproken. Het „toetje" is veel minder goed
overgekomen. We vonden het meer een slecht ingestu
deerde samenspraak voor enkele heren met (Fons) van
der Stee en (Pierre) Lardinois in de hoofdrollen en (Huib)
van der Maas in een goede bijrol.
Het was moeilijk in dit programma de schijn van de
werkelijkheid te onderscheiden en we hoorden de opmer
king dat wanneer de lachmachine van de t.v.-series inge
schakeld was geweest, het beter overgekomen zou zijn
als een comedie-serie,^ met helaas als achtergrond de
voor de landbouw dikwijls bittere werkelijkheid.
TN het betreffende programma kwam opnieuw naar
voren de grote invloed van het Unileverconcern op
onze dagelijkse levensgewoonten. Gelukkig daagt het
voor degenen die zich verzetten tegen het steunen van
een multinational door b.v. het eten van margarine en hal
ten tussen belastinginspecteurs en belastingplichtigen
veelal.
WAT IS EEN LANDBOUWBEDRIJF?
T}E landbouwvrijstelling geldt alleen voor landbouw-
bedrijven. Daarover kan weinig meningsverschil
bestaan denkt u misschien. Het is alleen maar de vraag,
wat onder een landbouwbedrijf wordt verstaan. Wanneer
u een bedrijf hebt met 60 fokzeugen en 35 melkkoeien op
15 ha land, dan twijfelt u er niet aan, dat dit een landbouw
bedrijf is. De belastinginspecteur is het er, zeker voor wat
de varkenshouderij betreft, niet mee eens. Veehouderij
kan volgens hem alleen als landbouwbedrijf worden aan
gemerkt als hoofdzakelijk voortbrengselen van eigen
landbouwbedrijf worden verbruikt.
De inspecteur volgt daarbij een reeds jaren geldende
opvatting, die ook door de rechtspraak steeds is beves
tigd. Het betekent dat de intensieve veehouderij waarin
niet hoofdzakelijk produkten van het eigen landbouwbe
drijf worden verbruikt, niet onder het begrip landbouwbe
drijf gebracht kan worden.
Gaat het om gemengde bedrijven, met een normale op
pervlakte land, waarop naast rundvee ook varkens en kip
pen in belangrijke mate worden gehouden, dan mag voor
de toepassing van de landbouwvrijstelling een splitsing
worden aangebracht in meer bedrijven. Het rundveehou
derijbedrijf valt dan wel onder de landbouwvrijstelling. De
pluimvee- en varkenshouderij niet, omdat ten aanzien
pluimvee- en varkenshouderij niet, omdat ten aanzien
daarvan geen sprake is van een landbouwbedrijf.
In „Zaadteeltberidht" van februari 1976 geeft Cebeco-
Handelsraad een overzicht van de voorlopige Deense
areaalgegevens graszaadteelt oogst 1976. het belangrijk
ste graszaadproduktieland in de EE.G.! De grote teelt-
uitbreiding aldaar in 1974 en 1975 is er in belangrijke
mate de oorzaak van geweest, dat de prijzen van gras
zaden op een zeer laag niveau terecht gekomen zijn. In
verband daarmee werd in het Zaadteeltbericht van de
cember dan ook de verwachting uitgesproken dat de
graszaadproduktie binnen de RE.G- in 1976 aanzienlijk
kleiner zou zijn dan de laatste jaren het geval was. Voor
Denemarken blijkt dit uit te komen, zoals uit de schat
ting (in het voorjaar) blijkt; maar ook in Nederland,
Engeland en West-Duitsland is het areaal in 1976 in ver
gelijking met 1975 behoorlijk teruggelopen. Zowel voor
de telers als voor de teeltfirma's/coöperatie geen ge
makkelijke zaak, die echter wei noodzakelijk was om tot
enigszins normale marktomstandigheden terug te keren.
De markt heeft dan ook, aldus Cebeco-Handelsraad, op
de Deense areaalcijfers 1976 direkt gereageerd. De Deen
se rassen witte klaver, beemdlangbloem. veldbeemd en
ruwbeemd, ook Italiaans raaigras en in mindere mate
Engels raaigras zijn vaster gestemd. Ook voor sommige
Neder andse graszaadrassen, zoals Delft Veldbeemd
neemt de belangstelling toe. De eerste tekenen van her
stel dienen zicih derhalve duidelijk aan en internationaal
gezien worden er, na een periode van stilstand, weer
zaken gedaan. Een ontwikkeling waarvan de graszaad
telers met vo doening kennis zullen nemen. Alhoewel
één zwaluw nog geen zomer maakt, zijn er toch faktoren
aanwezig die een verwachting naar enig herstel van de
graszaadmarkt rechtvaardigen. Gezien het belang van de
graszaadteelt voor de Nederlandse akkerbouw een gun
stig bericht!
varine. Binnenkort komt er z.g. halfboter in de winkels te
koop. Dit wordt een produkt met 40 melkvet en een
vochtgehalte van op zijn minst 47 Gewone boter heeft
82 vet.
Deze halfboter die aan de markt komt zal even vet zijn
als halvarine. Dus de zeer velen die, al dan niet terecht
menen dat ze wat aan hun lijn moeten doen, hebben dan
een uitwijkmogelijkheid.
In halfboter mag evenals in gewone boter, geen ander
vet zitten dan melkvet. Het zijn drie coöperatieve zuivel
ondernemingen welke samen een produktiebedrijf hebben
opgericht dat deze halfboter op de markt gaat brengen
onder de naam „Zuivelland". De boter komt in een kuipje,
een boterverpakking welke blijkens onderzoekingen, het
goed doet bij de huisvrouw. De houdbaarheid van de half
boter moet groot zijn en ze is direct van uit de koelkast
komend, te smeren. Evenals halvarine kan de halfboter
alleen gebruikt worden om te smeren, niet om te bakken
en te braden.
TATE eindigen deze week met een prettig bericht uit
Den Haag. Blijkens een brief van minister Duisen-
berg aan de Tweede Kamer zal de regering dit jaar 900
miljoen overhouden van de begroting 1975! Er is 100 mil
joen meer aan belasting ontvangen dan was geraamd en
verder blijkt de regering gewoon niet alles uit te kunnen
geven wat was begroot. Er wordt veel gesproken over de
noodzaak tot bezuinigen. En als er dan zonder dat er wat
bijzonders gebeurt 900 miljoen gulden zomaar over kan
blijven, dan kan dat misschien een belangrijk groter be
drag worden wanneer een heleboel zaken nog eens kri
tisch worden bekeken alvorens er geld voor uit te geven.
En hopelijk kan dan ook de overheid eens pas op de plaats
maken met het steeds verder verhogen van belastingen,
die op velerlei wijzen moeten worden afgedragen! Want
volgens de officiële cijfers heeft het Rijk in 1975 ruim 57,1
miljard gulden aan belastingopbrengsten ontvangen; een
opbrengststijging t.o.v. 1974 van maar liefst 6,8 miljard
gulden ofwel 13,5 En het leeuwendeel, n.l. 4,3 miljard
gulden, kwam van de meeropbrengst aan loon-, inkom
sten- en vennootschapsbelasting. Het is rrraar een weet
als u uw aangiftebiljet Inkomstenbelasting enz. 1975 gaat
invullen!
VRIJSTELLING ALLEEN VOOR GRONDEN!
DIJ de Wet op de Inkomstenbelasting 1964 werd de
landbouwvrijstelling alleen van toepassing ver
klaard voor waardeveranderingen van landbouwgrond,
daaronder begrepen de ondergrond van gebouwen. Op
zichzelf behoeft dit nog niet te leiden tot verschillen van
inzicht tussen tussen belastinginspecteur en belasting
plichtige. Wel komen verschillen tot uiting als het gaat om
een splitsing van de verkoopprijs over grond en gebou
wen in het geval een boerderij met land- en opstallen voor
één totaal bedrag is verkocht. De verkoper zal er naar
streven om een zo groot mogelijk deel van de totale prijs
toe te rekenen aan de grond en een zo klein mogelijk deel
aan de gebouwen.
De inspecteur zal die splitsing critisch bekijken. Temeer
omdat de koper straks bij hem aankomt met een andere
splitsing. Voor de koper is het immers in verband met de
afschrijving voordeliger om zoveel mogelijk van de koop
prijs toe te rekenen aan de gebouwen.
DIENSTBAAR AAN UITOEFENING EIGEN BEDRIJF
F\E vrijstelling geldt alleen voor landbouwgrond, die
dienstbaar is aan de feitelijke uitoefening van het
eigen lartWbouwbedrijf. Deze afbakening van de land
bouwvrijstelling moet men wel zeer goed in de gaten hou
den bij het verhuren van land aan derden. Door het verhu
ren kan namelijk de band met de eigen bedrijfsuitoefening
verloren gaan.
(Zie verder pagina 5).
4
