M
DE TEELT VAN
WITLOFWORTELEN
17
F. VADER,
Cansudentschap voor de Tuinbouw,
Goes.
Bij jde teelt van witlofwortels is de opkomst meestal bet
kritieke punt. JVfen moet daarom de uiterste zorg besteden aan
de grondbewerking. Dit moet liefst minstens 3 weken voor bet
zaaien gebeuren.
Om zo weinig mogelijk 4e moeten (dunnen, wondt er dun ge
zaaid. Hiervoor gebruikt men dan een precislezaaimachinB. Het
opkomstrisico kan men verkleinen door het gebadk van plas
ticfolie. Bij het steile (oplopen (van de zaadprijzen wordt dit
steeds meer aantrekkelijk.
Met het telen van wtiftofwortels, veelal op contract hetzij per
ton of per ha, kan men op een akkertouwbedriJT het treari
rooi vruchten verhogen. Het saldo ligt op f 4,000,/ha. Men
moet echter beschikken over Uchte, goed doorlatende grond
om in november nog te hunnen jrooiea
EDE onder invloed van de goede prijzen van witlof is er een toenemende vraag
naar witlofwortelen geteeld voor tuinders In Holland, die over te weinig grond beschik
ken om dit zelf te doen. Er komen daardoor nogal wat vragen over deze teelt. Het lijkt
ons daarom nuttig om hier enkele problemen bij de teelt van witlofwortelen te bespre
ken.
GRONDSOORT
^^TTLOFWORTELS kunnen in principe
op alle grondsoorten geteeld worden.
In verhand met de mogelijkheden om machi
naal te rooien is de teelt echter beperkt tot
de lichte, goed ontwaterde gronden. Het
grootste deel van de witlofwortels wordt nJ.
pas in november gerooid.
De wortels mogen niet te weelderig op
groeien. Daardoor wordt ni. de kwaliteit
van het lof nadelig beïnvloed. De grond
mag dus niet te rijk aan stikstof zijn. Er
wordt daarom meestal geen of weinig stik
stof gestrooid. In het algemeen stek men,
dat graan de beste voorvrucht is.
De behoefte aan fosfaat is niet groot, ni.
80 100 kg P2O5 per ha. Wtel is het gewas
dankbaar voor kaK, n.1. bij een goede kadi
toestand van de grond 200 kg KsO.
TEELT OP RUGGEN OF OP VLAKVELD
D1 volgende vraag is, of men op het
(vlakke veld moet (zaaien met b.v. een
rijafstand van 37,5 en of op ruggen (rijaf
stand 75 cm). Beide systemen hebben voor
en nadelen
De voordelen van telen op het vlakke veld
rijn:
1. dikwijls betere opkomst van het zaad.
Witiofzaad kan meer zeer ondiep ge
zaaid worden, ni. lAcm diep. Het
bovenste laagje van de grond is in de
tijd van het zaaien (mei) gauw droog.
Op ruggen zal dit echter eerder plaats
vinden dan op vlakveld.
2. hogere opbrengst per ha. Bij gelijke aan
tallen planten per ha, kan de opbrengst
aan wortels 3 4 ton per ha hoger zijn.
Dit komt door de (betere 'benutting van
de grond.
De voordelen van ruggenteelt zijn:
1. de wortel is langer en gladder, zonder
zijtakken. Dit is zonder meer een voor
deel bij het opzetten van de wortels in
de kuil.
2. het blad staat meer opgericht, zodat het
beter machinaal afgeslagen kan worden.
(De reden dat men dikwijls voor ruggen-
teelt kiest, is dat men dan kan rooien met
een aardappelrooier. Deze machines zijn
overal aanwezig. Voor het rooien op vlak
veld heeft men een speciale machine nodig.
Deze zijn alleen aanwezig in streken waar
voldoende wortels geteeld worden om een
dergelijke machine rendabel te maken.
GRONDBEWERKING
2JOAiLS hierboven al gesteld is, in de
opkomst van het witlofzaad dikwijls
een kritiek punt. Dit volgt eensdeels uit de
aard van het zaad, dat niet diep gezaaid kan
worden. Anderzijds is het in de tijd van
zaaien, in de maand mei, dikwijls droog en
schraal weer. Daardoor droogt het boven-
laagje van de grond gauw uit.
De grondbewerking moet er op gericht
zijn, dat de grond tot boven aan vochthou-
dend is. Het is daarom een vereiste, dat de
grond minstens drie weken voor het zaaien
klaar gelegd wordt en daarna dicht gesleept
of gerold wordt. De voohtopstijging uit de
ondergrond kan zach dan weer herstellen,
vooral als het in de tussentijd nog wat re
gent. Het zaad moet dus op een vochthou-
dende laag gezaaid kunnen worden.
|flET vroegtijdig klaar leggen van de
grond is van extra groot belang als
men op ruggen wil zaaien. Voor het maker»
van de ruggen moet men een diepe grond
bewerking toepassen. AHe grond die men
los maakt kan uitdrogen. Als men goed ma
chinaal wil rooien moet men dezelfde grond
bewerking toepassen als voor aardappelen,
om een rug zonder kluiten te kunnen ma
ken.
2. door het aandrukken wordt sterke uit
droging van de grond voorkomen.
3. de koppen van de ruggen moeten onder
ling op dezelfde hoogte komen te Liggen
om later eventueel met meerrijige machi
nes te kunnen werken. Het is daarom
aan te bevelen om een vrij brede rol te
gebruiken, bJv. van 3 m breed.
De zwaarte van de rol moet men aan de
grond aanpassen. Als hij te zwaar is, wordt
de grond weer gelijk gemaakt. Als hij te
licht is, is het effect te gering.
Een goede rug moet na het aandrukken
ongeveer 20 cm hoog zijn en de bovenkant
moet 20 cm breed zijn. Als men niet de
kans heeft om de ruggen voldoende vroeg
van te voren te maken, zoals in 1975, is het
het beste om het maken van de ruggen vlak
voor het zaaien uit te voeren.
ZAAIEN
|TEN goede stand van witiofworteien
heeft men, ais er 200.000 planten
per ha regelmatig verdeeld staan. Als ze
dunner staan, worden de wortels te grof, als
ze dikker staan krijgt men teveel onbruik
baar kiedn spul. Dit betekent, dat men bij
een rijafstand van 37,5 an 7 planten per
meter moet hébben. Bij ruggen op 75 cm
moet men 15 planten per meter rug heb
ben.
De planten staan vooral in het laatste ge
val dicht op elkaar. Dit ondervangt men
meestal door per rug twee rijtjes te zaaien,
op een afstand van 10 k 12 cm.
Als er teveel planten opkomen, zal men
moeten dunnen. Dit is behoorlijk tijdrovend,
vooral als er ook nog gewied moet worden.
Men tracht dus zo te zaaien, dat er weinig
gedund moet worden. Bij de opkomst spelen
Element voor het leggen van leen smalle baan plasticfolie. Dit kan achter de zaai-
ntachtoe gekoppeld worden of in een laparte werkgang 'gebruikt worden
Predstematcn van witlof op ruggen
Brede (rol lom ruggen vlak te maken
Direkt na het maken van de ruggen moe
ten deze vlak gerold worden. Het doel hier
van is:
1. de grond weer wat aandrukken, zodat
men er met de zaadmachine overheen
kan.
echter verschillende factoren een rol, dde
men niet alile in de hand heeft.
1. de zaadhoeveelheid
2. de fijnheid van het zaad.
3. de kiemkracht van het zaad.
4. de veldopkomst (afhankelijk van de
weersomstandigheden)
De zaadhoeveelheid heeft men in de loop
van de tijd steeds meer teruggebracht. Om
de vrij kleine hoeveelheden, die men nu ge
bruikt goed te kunnen verdeden, maakt men
gebruik van precisdezaaimachines. Een be
zwaar is echter, dat witlofzaad' niet gemak
kelijk verzaaibaar is. Het is langwerpig en
ruw van oppervlak. Men heeft dit opgevan
gen, door het zaad in te hullen. Dit is ech
ter vrij duur geworden.
Een andere oplossing om de verzaadbaar-
heid te verbeteren, is het zaad zeven op een
bepaalde maat (oaiLliibreren). Afhankelijk van
de grofheid van de partij wordt dit gedaan
op de maat 1,251,50 mm of 1,501,75
mm. Hoewel de verdeling iets minder goed
is dan met ingehuld zaad, kan men met het
gebruiken van gecallibreerd zaad ook goede
resultaten bereiken. Het nadeel van inge
huld zaad is, dat het wat gauwer last van
droog liggen heeft dan neet ingehuld zaad.
Om de kosten van het zaaizaad te druk
ken, gebruikt men ook wel ongeszeefd zaad
in een precdsdezaaimachine. Men zal hierbij
echter veel dubbelvullingen krijgen, zodat er
dikwijls nog veel gedund moet worden
Om uit deze mogelijkheden tie kunnen
kiezen, moet men de kosten kunnen over
zien. Om 200.000 planten per ha te kunnen
verkrijgen, moet men onder goede omstan
digheden 400.000 zaden weg leggen Men
rekent dan met een veldopkomst van 50
De kosten aan zaad zijn dan als volgt:
1. ingehuld zaad: prijs .1,90 per 1000 pil
len (vc~r selecties zander dekgrand
2,50/1000). Totaal 400 x 1,90
760,Jim.
2. gecailiibrcerd zaad: prijs 480,/kg. Het
1000 korrelgewioht is 2 gram. Van
400.000 raadjes is het gewicht dus 0,8
kg. De prijs hiervan is 374,
3. gewoon handelszaad. De prijs hiervan is
240,/kg. Per ha heeft men 1 kg
nodig. Het bedrag per ha is dus 240,
Vanwege de hoge kosten neemt het ge
bruik van ingehuld zaad sterk af. De keus
tussen gecallibreerd zaad en gewoon zaad
hangt af van de beschikbare tijd om te dun
nen.
VERBETEREN VELDOPKOMST
BOVENSTAANDE 'berekening ging uit
van een veldopkomst van 50 Dit
kan echter in de praktijk zeer variëren. On
der goede omstandigheden kan ddt 80 zijn,
zodat men toch nog veel moet dunnen. Als
het echter tegen zit heeft men te weinig
planten. De opkomst is dus een zeer onzeke
re factor.
Men heeft daarom naar wegen gezocht
om meer zekerheid bij de opkomst te ver
krijgen. Dit heeft men gevonden in het ge
bruik van plasticfolie. De voordelen van
plastic zijn:
1. betere vochtvoorzierang van het zaad.
Het uit de grond verdampende vocht con
denseert tegen het plastic. Hierdoor
wordt ook droge grond na enkele dagen
voldoende vochtiioudend voor de kie
ming.
2. iets verhoging van de tenperatuur. Hier
door verdoopt de kieming sneller.
3. na veel regenval wordt de vorming van
een korst voorkomen. Door vorming van
een korst is al dikwijls een zaaisel mis
lukt.
Door deze fakrtoren is de opkomst van het
zaadi voor 80 zeker. Men kan hierdoor dus
op „eindafstand" zaaien. De gebruikte hoe
veelheid zaad kan men dan terugbrengen tot
240.000 pillen of zaadjes per ha. Dit be
tekent een besparing aan zaad van 160.000
pillen f 300,— of 160.000 zaadjes bij
gecallibreerd zaad 0,3 kg 150,
Daartegenover staat het gebruik van plas
tic en het werk dat gevraagd voor het leg
gen en afhalen. Om de kosten van plastic
te beperken is men van het gebruik van v®4-
velds plastic overgestapt op het toepassen
van smalle stroken van 15 k 20 cm breed,
die de rijen net bedekken. Om dit te leggen
is speciale apparatuur ontwikkeld.
Een element om een smalle baan piastic
te leggen 'kost 900,Ze worden ge
leverd door Gebeco te Oude Tonge.
De kosten van het smalle plastic zijn
ƒ200,/ha. Daarbij komen de kosten
van de apparatuur, en het werk voor het
afhalen. Hier tegenover staat de besparing
aan zaad en de arbeidsbesparing, omdat vrij*
wel niet gedund (hoeft te worden.
Door het sterk oplopen van de .prijzen van
het zaad wordt bet gebruik van plastic
steeds meer aantrekkelijk. Dit is nog moer
het geval bij de selecties voor trek zonder
dekgrond' omdat daarvan het zaad aanzien
lijk duurder is.
ONKRUTDBESTRLJDING
Het meest gebruikte onkruidbestrijdings
middel is Kerb (3 kg per ha). Dit is
een bodemherbicide, dat geen verbrandende
werking heeft. Het onkruid dat reeds boven
staat voordat men gaat zaaien kan men ver
branden met Gramoxone of Reglone. Dit
kan met Kerb gemengd worden.
Omdat Kerb een vrij duur middel is
ƒ90,/kg) wordt het ook wel in rijen-
bespuiting toegepast. Men kan het ook ge
bruiken, voordat er plasticfolie aangebracht
wordt. 'De werking is nogal eens wisselvallig,
omdat het voor een bodemherbicide dikwijls
in mei te droog is.
