FUSARIUM -
DROOGROT
IN POOTAARDAPPELEN
Geen aanleiding
voor paniek
7
Ir. C. D. VAN LOON
Proefstation v. d. Akkerbouw
Lelystad
J}E aantasting van pootaardappelen door Fusarium-
droogrot is de laatste jaren toegenomen. Vooral in
het voorjaar van 1975 is dit rot in talrijke partijen aange
troffen. Ook op het oog gezonde knollen bleken na poten
in de grond te worden aangetast, hetgeen nogal eens een
holle stand van het gewas tot gevolg had.
De ervaring heeft geleerd, dat na een droge, warme
zomer de kans op aantasting door Fusarium groot is. Ook
dit seizoen moet daarom rekening worden gehouden met
het optreden van deze knolziekte. In dit artikeltje worden
enkele adviezen ter voorkoming van droogrot gegeven.
ZIEKTEBEELD
"nUSARüUMRJOT is uitwendig te herkennen aan een
concentrische verschrompeling van de huid. De rotte
plekken zijn vaak iets ingezonken. Later ontstaan hier
op dikwijls kussentjes van wit schimmelpluis- Besmet
ting van de knollen vindt in het veld plaats. De schim
mel komt vrijwel algemeen in de grond voor, al zijn
lichte gronden als regel zwaarder besmet dan zware. Het
besmettingsniveau van de grond neemt duidelijk toe
door het herhaald poten van aangetaste knollen.
Fusarium is een wondparasiet, die vanuit de aanhan
gende grond de knol binnendringt via wondjes. Deze
wondjes kunnen het gevolg zijn van beschadiging, maar
ook van b.v. het afbreken van kiemen.
HOE AANTASTING VERMINDEREN
J\E vatbaarheid voor Fusariumaantasting verschilt van
ras tot ras. Verder speelt de fysiologische rijpheid
van de knollen 'n duidelijke rol. Bij 't rooien zijn de knol
len als regel volledig onvatbaar. De vatbaarheid neemt
tijdens de bewaring toe en is in het voorjaar het grootst.
Dit proces verloopt parallel aan de fysiologische verou
dering van de knol De ervaringen die dit voorjaar zijn
opgedaan met een pootgoedvoorbehandelingsproef op het
P.A.-proefbedrijf illustreren dit nog eens duidelijk:
bewaren vanaf 20 december bij:
opkomstpercentage:
3° C. (warmtestoot voor poten)
100%
6° C. 01 x afkiemen, 10 dagen
voor poten)
80
10° C. (3 x afkiemen, laatste keer
10 dagen voor poten)
10%
De niet opgekomen knollen bleken in de grond door
Fusarium te zijn aangetast. In het toenemen van de
vatbaarheid naarmate de fysiologische veroudering ver
der is voortgeschreden, ligt een belangrijke mogelijkheid
besloten om de kans op aantasting te verkleinen. Door
een koude bewaring (3 a 4°C.) wordt de fysiologische
veroudering vertraagd, zodat de toename van de vatbaar
heid beperkt blijft.
Een volgend essentieel punt om de kans op aantasting
te verminderen is het voorkómen van beschadiging. Na
het rooien kan als regel nog op een tweetal tijdstippen
beschadigingen optreden: bij het sorteren en bij het poten.
Voorzichtig sorteren van aardappelen, die bovendien vol
doende moeten zijn opgewarmd (tot ca 810° C.), ver
mindert de kans op beschadiging. Daarbij geldt verder,
dat hoe eerder wordt gesorteerd des te beter dit is. Na
het sorteren is het van belang dat de ontstane wondjes
zo vlug mogelijk kunnen helen. Dit gaat het snelst bij
een hoge temperatuur en een hoge relatieve vochtigheid.
Daarom moet de temperatuur van de aardappelen na het
sorteren niet direkt weer tot 3 a 4° C. worden terugge
bracht; beter is hiermee ca. 1 week te wachten. Een be
zwaar hiervan is echter wel, dat de kieming van de aard
appel wordt bevorderd.
ONBESMET UITGANSMATERIAAL OF
ONTSMETTEN
JZWIKONTSMETTING van de pootaardappelen dooc
"een groot deel van de schimmelsporen in de aanhan
gende grond, hetgeen de kans op infectie bij latere be
schadiging beperkt. Hoe vroeger deze ontsmetting plaats
vindt, des te beter.
Pootgoed bestemd voor consumptie- of fabrieksteelt
wordt als regel niet met kwik ontsmet. Het is niet on
denkbaar, dat bepoedering van de aardappelen met een
fungicide tijdens het poten, de aantasting van nog gezon
de knollen met Fusarium zal kunnen beperken. Deze
methode is toegelaten voor de bestrijding van Rihizocto-
nia. Andere mogelijkheden voor een chemische bestrij
ding van Fusarium zijn nog niet aanwezig. Wel zijn er
proeven aan de gang waarbij de aardappelen kort na het
rooien met een fungicide worden behandeld. De resulta
ten van deze proeven zullen uitsluitsel moeten geven
over de toepasbaarheid van deze methode.
Voor het poten moeten aangetaste knollen uit de par
tij worden verwijderd, omdat deze anders gezonde knol
len tijdens het poten kunnen besmetten Voor pootgoed -
telers is verder van belang, dat bij gebruik van besmet
uitgangsmateriaal ook al komen er geen rotte knollen
in voor de kans op aantasting van de nateelt op de
meeste gronden groter is. Als men regelmatig problemen
heeft met Fusarium verdient het daarom aanbeveling
om onbesmet uitgangsmateriaal aan te schaffen.
AANBEVELINGEN:
Tenslotte in het kort de maatregelen die nu nog kunnen
worden genomen om problemen met het in 1975 geteelde
pootgoed zoveel mogelijk te beperken:
te vermijden;
3 4 gr. C, maar wacht hiermee een week;
de temperatuur zo lang mogelijk in de buurt van 3 a 4
gr. C te houden;
voer een kwikontsmetting, vooral bij vatbare rassen,
zo vroeg mogelijk uit.
poot geen aangetaste knollen.
PRODUKTSCHAP VOOR AARDAPPELEN
TN de vergadering van het Produktschap voor Aard
appelen is geconcludeerd dat er geen reden is te
veronderstellen dat er het volgend voorjaar geen con
sumptieaardappelen genoeg zullen zijn. Wel zal gerekend
mogen worden op voor de telers goede prijzen. Dit is dan
wat positiever uitgedrukt dan de wel heel voorzichtig ge
stelde verwachtingen in de mededelingen bij de agenda,
dat een laag prijspeil thans onwaarschijnlijk lijkt.
GOEDE PRIJS HARD NODIG
^AT een goede prijs gunstig is voor de marktvoor-
ziening werd door de direkteur van het Produkt
schap, duidelijk gemaakt. Dit jaar hebben wij in de EEG
een aardappelproduktie (van alle aardappelen) die 7,5
8 miljoen ton lager ligt dan vorig jaar. Daarbij moet dan
wel bedacht worden dat er vorig jaar een overschot be
stond. Maar in Duitsland, een van de landen waar de
produktie het sterkst is teruggelopen, wordt er nog een
oogst van 11 12 miljoen ton verwacht, bij een behoefte
aan consumptieaardappelen van 5,5 miljoen ton. In dat
land zullen er dus toch nog grote hoeveelheden vervoe-
derd moeten worden. Hoge prijzen bevorderen nu dat een
deel van de aardappelen dat anders in de voersektor te
recht zou komen, nu voor consumptie wordt verkocht.
Trouwens ook in ons land zien wij dat goede partijen
fabrieksaardappelen van geschikte rassen, voor verwer
king tot aardappelprodukten worden afgezet.
Verder is te verwachten dat de consumptieve vraag
ook beïnvloed wordt door hoge prijzen. Al met al dus
verschillende invloeden die er aan meewerken, dat er
een evenwicht ontstaat op de markt. Met het oog op een
voldoende produktie op langere termijn, had de voorzit
ter er al eerder op gewezen dat ook daarvoor een goede
prijs hard nodig is. De telersprijs, berekend als een voort
schrijdend gemiddelde in 5 jaar, vertoont voor de klei-
aardappelen een daling van 10% voor de jaren 1970 t/m
1974, ten opzichte van de jaren 1969 t/m 1973. Eenzelfde
tendens zit er in de geldelijke opbrengst per ha in die
perioden, zo blijkt uit de mededelingen. Opmerkelijk is
daarbij voor oogst 1974 het grote verschil tussen bepaal
de gebieden. Zo is van die oogst voor het Zuid-Westen
een opbrengst berekend van 5.500,»per ha, afgezien
van de niet-geoogste oppervlakten, terwijl voor de Zui
derzeepolders een bedrag genoemd wordt van 7.500,
per ha consumptieaardappelen. De oorzaak ligt vooral in
verschillen in kg opbrengsten; voor het Zuid-Westen 41
ton bruto met 27 uitval en voor de polders 50 ton bruto
met 10% uitschot.
EXPORT LOOPT GUNSTIG
A ANLEIDING voor de discussie over de vooruitzich
ten van de voorziening in dit oogstjaar, was eigen
lijk de nogal sterke prijsstijging in de laatste week. Dit
werd vooral toegeschreven aan het besluit in Frankrijk
om de export van aardappelen aan vergunningen te bin
den. Als gevolg daarvan bleven de Fransen van de ex
portmarkt weg en stegen dus de prijzen. Overigens be
staat de verwachting dat de exportvergunningen in
Frankrijk maar mondjesmaat zullen worden afgegeven.
Intussen loopt onze export tot nu toe uitstekend. Tot 1
oktober was er al 123.000 ton geëxporteerd (vorig jaar
71.000), terwijl wordt aangenomen dat de export eind
oktober wel boven de 200.000 ton zal uitkomen. Opval
lend is dat Engeland veruit de eerste plaats inneemt on
der de afnemende landen, terwijl Duitsland tot 1 oktober
althans, ongeveer dezelfde hoeveelheid heeft afgenomen
als vorig jaar.
EEG-REGEUNG
^^EEGEDEELD werd dat het vermoedelijk nog wel
enkele maanden zal duren voordat er een voorstel
komt voor een EEG aardappelenregeling. Van Nederland
se kant is over zo'n regeling steeds gezegd dat daarin
niet de mogelijkheid moet opgenomen worden van een
marktinterventie, een standpunt dat ook door het Bestuur
van het Produktschap is ingenomen. Het is intussen wel
gebleken dat het Nederlandse bedrijfsleven in dit opzicht
alleen staat. In het Bestuur werd echter wel betwijfeld
of de regeringen van de andere EEG-landen allemaal wel
zo'n interventieregeling zouden willen. Met name werd
in dit verband gedacht aan Duitsland, welk land op alle
mogelijke manieren probeert de uitgaven van de EEG te
drukken. Een interventieregeling voor aardappelen kan
in bepaalde jaren grote bedragen vragen. Het is dan ook
niet ondenkbaar dat de Duitse regering t.a.v. interventie
op de aardappelmarkt een ander standpunt zou innemen
dan het Duitse bedrijfsleven.
UITBETALING NAAR KWALITEIT
T}E discussie-nota over een regeling voor uitbetaling
van consumptieaardappelen naar kwaliteit, blijkt
door het overgrote deel van de sektoren van het bedrijfs
leven wel te worden onderschreven. Om ervaring met
een dergelijke regeling op te doen, zal een drietal collec
terende bedrijven deze regeling in dit oogstjaar vast uit
proberen, zonder dat dit invloed heeft op de uitbetaling
aan de telers. Intussen worden verschillende organisato
rische en juridische problemen nader uitgewerkt, maar
voor dit kan worden afgerond zal men toch ook de be
schikking willen hebben over de ervaringen van de col
lecterende bedrijven. Voordat alles in kannen en kruiken
is, zal er dus nog wel enige tijd overheen gaan.
Inmiddels is een werkgroep bezig om een regeling op
te zetten voor de uitbetaling naar kwaliteit tussen de
frites-industrie en de handel. Gehoopt wordt ook deze
regeling binnen niet te lange tijd in de praktijk te kunnen
beproeven.
Tenslotte nam het Bestuur kennis van de brief die aan
de Vaste Commissies voor Financiën en Landbouw van
de Tweede Kamer is gestuurd over de omzetbelasting op
verwerkte aardappelprodukten. Nogmaals is er gepleit
deze produkten onder het lage tarief van de omzetbelas
ting te brengen.
OSKAM.
