Nieuwe
dosering
regelsystemen
spuitmachines
A AN de juiste verdeling van de spuitvloeistof over het
veld door spuitmachines wordt de laatste tijd uit eco
nomische en milieu-overwegingen steeds meer aandacht
besteed. Bij het veel toegepaste systeem met constante
druk in de spuitleiding (gelijkblijvende hoeveelheid per
tijdseenheid) treden o.a. in de verdeling fouten op door va
riaties in de rijsnelheid. Door de industrie wordt reeds een
aantal snelheidsafhankelijke regelsystemen aangeboden,
waarbij, onafhankelijk van de rijsnelheid, de dosering van
de spuitvloeistof gelijk blijft. Om te komen tot een volledig
automatisch regelsysteem zal nog het nodige onderzoek
verricht moeten worden. In hoeverre deze systemen in de
naaste toekomst algemeen toegepast zullen worden, zal
van de eenvoud, betrouwbaarheid en prijs afhangen.
In 't kort
EEN KABINET OP DE GOKTOER?
Ing. C. WERKHOVEN,
Instituut voor Mechanisatie,
Arbeid en Gebouwen.
Ontleend aan: Landbouwmechanisatie 26 (1975)
5 (mei)
WAAR LIGGEN DE PROBLEMEN BIJ DE
CONVENTIONELE SPUITMACHINES?
PIJ de conventionele systemen wordit .de ingestelde op
brengst in 1/min. constant gehouden. Om de juiste
dosering in 1/ha daarbij te handhaven, moet de erbij horen
de rijsnelheid zo nauwkeurig mogelijk worden aangehouden
(afb. la). De opbrengst in 1/min. wordt hier bepaald door de
ingestelde druk, de viscositeit van de vloeistof en het aantal
en type van de spuitdoppen. Als een van deze wordt veran
derd klopt de afstelling ook niet meer. De toegepaste meet
instrumenten zijn de manometer waarmee de spuitdruk
wordt afgelezen en de snelheidsmeter van de trekker waar
mee de rijsnelheid wordt gemeten. Manometers kunnen
sterk gaan afwijken als ze aan grote drukschommelingen
worden blootgesteld; ook de nauwkeurigheid van snelheids
meters laat vaak te wensen over. De wielslip, bandenmaat,
bandenprofiel, bandenspanning, grondconditie enz. oefenen
allemaal invloed op de aanwijzing van de snelheidsmeter uit,
waardoor deze grote afwijkingen kan vertonen.
OVERZICHT VAN DE MOGELIJKE DOSEERSYSTEMEN
Bij het tot nu toe meest toegepaste systeem wordt het
spuitmiddel tot een bepaalde concentratie in een hulpvloei
stof, meestal water, gebracht. De spuitdruk wordt door een
drukregelaar op een vaste waarde, onafhankelijk van het
toerental van de pomp, ingesteld. De dosering wordt door
de rijsnelheid bepaald.
Een rij-onafhankelijke regeling wordt verkregen door die
pomp vanaf de wielen aan te drijven (opbrengst evenredig
met de rijsnelheid) (afb. Ito) of een pomp toe te passen met
een regelbare opbrengst waarbij de legeling zo is uitgevoerd
dat de opbrengst evenredig met de rijsnelheid is (afb. lc).
Een ander systeem (afb. ld) werkt met een doorstroomrege-
laar in de retourleiding. Hier is de hoeveelheidsregeling ook
ongeveer evenredig met het toerental van de pomp.
Bij deze systemen wordt geregeld door de druk, bij elke
rijsnelheid toehoort een bepaalde druk. Voor een goede
werking van de spuitdop is het echter noodzakelijk
dat de druk binnen bepaalde grenzen blijft maar om bijv. de
opbrengst te verdubbelen moet de spuitdruk viermaal zo
hoog worden, en het is dus duidelijk dat de snelheidsregeling
maar binnen beperkte grenzen mogelijk is. Verder is het een
bezwaar dat het spuitbeeld van een spuitdop verandert als
de druk wijzigt.
In afb. Ie wordt een afwijkend systeem getoond waarbij
niet de hoeveelheid, maar de concentratie van de spuitvloei
stof wordt geregeld. De spuit is uitgerust met een met water
gevulde grote tank en een kleine tank met sterk geconcen
treerd spuitmiddel. Dit spuitmiddel wordt door een kleine
pomp met een opbrengst evenredig met de rijsnelheid in een
mengkamer gevoerd, waarin het vermengd wordt met water
dat met een constante diruk door de grote pomp wordt ge
leverd. Het systeem werkt dus met een constante druk on
afhankelijk van de rijsnelheid. De dosering van het spuitmid
del blijft evenwel gelijk, alleen de concentratie van de spuit
vloeistof uit de spuitdoppen varieert met de rijsnelheid. Bij
een hogere rijsnelheid wordt het aantal druppeltjes per vier
kante centimeter kleiner, de concentratie wordt evenwel
iioger waardoor de dosering van het spuitmiddel gelijk blijft.
METEN
Voor de doseringsregeling van een spuitmachine zijn een
aantal meetwaarden nodig om de gewenste dosering te kun
nen vergelijken met de werkelijke waarde. Deze meetwaar
den zijn, het aantal verspoten liters spuitvloeistof en de be-
DRukREGEI/)**
la. dosering afhankelijk
van de rijsnelheid.
lb. evenredig met rijsnelheid.
SRUITVlOEISTOf
L
DOORSTROOM
regelrvR
ld. evenredig met rijsnelheid
via doorstroomregelaar
in retourleiding.
SVlurvLOE is Tor
L 1
VEGElRRRE POr1P/
lc. evenredig met rijsnelheid
door regelbare pomp.
ORuHREGEEPRR
STERKGECONCE V TREER D
J-PulT/ilDDEE
n. f^fVSfDlS IV
r-j snel he iv
le. dosering door concentratiereqeling.
Links de codeerschakelaars voor de correctiefactor voor de
hectarenteller, daarnaast de drie lichtgevende cijfers die de
dosering in 1/ha aangeven, daaronder de aan/uit schakelaar,
een drukknop voor controle van de lichtgevende cijfers en
de drukknop voor het op nul zetten van de elektronische
teller. Rechts de tellers die het totale bewerkte oppervlak
aangeven en het totale aantal verbruikte liters.
Het juist doseren van de tegenwoordige spuit-
middelen eist. een spuitmachine, die nauwkeuriger
doseert dan de tot nu toe gebruikte machines. Zelfs
als het gewas niet beschadigd wordt door een over
dosering, is het gebruik van te veel spuitmiddel een
verspillingdie oneconomisch en vaak schadelijk
voor het milieu is.
Door de industrie komt reeds een aantal verbe
terde doseringssystemen aan de markt voor getrok
ken spuitmachines; bij de meeste wordt de hoeveel
heid afhankelijk van de snelheid geregeld (regeling
op druk).
Voor een goede regeling is in eerste instantie een
nauwkeurig en betrouwbaar meetsysteem voor de
hoeveelheid spuitvloeistof en de bewerkte opper
vlakte nodig.
Door het IMAG is daarom een meetsysteem ont
wikkeld waarmee digitaal de dosering tijdens het
spuiten kpn worden gecontroleerd en waarmee te
vens de totaal bewerkte oppervlakte en het totaal
aantal verspoten liters wordt geregistreerd. Dit
systeem is zowel geschikt voor gedragen als getrok
ken spuitmachines. Verder is het meetsysteem
eventueel toe te passen voor bijv. vloeibare kunst
mestgrondontsmettingenz.
Het ontwikkelde doseringsmeetsysteem wordt
gefabriceerd door Cetron B.V., Vloeddyk 5, Nij-
broek, 05784346. De richtprijs van de doserings
meter is f 1000, de prijs van de doorstroommeter zal,
afhankelijk van de capaciteit, op ongeveer f 500 ko
men.
pulsgever, die 100 pulsjes per liter geeft. De vloeistofmeter
heeft tevens het voordeel dat het totale aantal verspoten
liters spuitvloeistof geregistreerd wordt.
BESCHRIJVING IMAG DOSERINGSREGELING (afb. 4)
De doorstroommeter geeft het aantal liters spuitvloeistof
digitaal in de vorm van pulsjes (100 pulsen/1) door aan een
elektronische teller. Door een niet aangedreven wiel wordt
tegelijkertijd bij elke wielomwenteling een puls aan de hec
tareteller doorgegeven. Met behulp van een correctiefactor
wordt deze puls per wielomwenteling omgezet in een puls
per are (100 m2), die aan het besturingsgedeelte wordt door
gegeven. Als de spuitmachine 100 m2 heeft bestreken zorgt
het besturingsgedeelte ervoor dat de stand van de elektro
nische teller op dat ogenblik, aan het geheugen en de uit
lezing wordt doorgegeven. De teller wordt tevens op nul
werkte oppervlakte in ha; de dosering wordt immers in 1/ha
aangegeven. Het aantal verspoten liters is het eenvoudigst
en nauwkeurigst met een doorstroommeter af te lezen. De
hoeveelheid vloeistof is ook te bepalen met behulp van de
op een manometer af te lezen spuitdruk als het type spuit
dop, het aantal spuitdoppen en de viscositeit bekend zijn.
Door het IMAG i9 een meetsysteem voor de dosering ont
wikkeld dat op iedere spuitmachine gemonteerd kan worden.
Op het meetpaneel kan digitaal de dosering van de spuit
vloeistof in 1/ha, de bewerkte oppervlakte en het verspoten
aantal liters worden afgelezen.
De hoeveelheid vloeistof wordt met behulp van een door
stroommeter in de spuitleiding gemeten en doorgegeven aan
de doseringsmeter. De oppervlakte wordt met behulp van
een programmeerbare hectareteller gemeten.
De pulsjes van de doorstroommeter worden tevens door
gegeven via een 100 dieier aan een telwerk zodat ook het
totale aantal liters wordt geregistreerd. Ook het totale op
pervlak in are wordt op een apart telwerk geregistreerd.
Na elke 100 m2 wordt de dosering in 1/ha opnieuw bere
kend, dit komt bij een spuitbreedte van 20 m overeen met
een afgelegde weg van 5 m, d.w.z. bij een rijsnelheid van
7,2 km/h wordt de dosering om de 2,5 sec. berekend.
Voor het meten van de vloeistofstroom is een doorstroom
meter nodig, die het aantal liters aan de doseringsmeter
doorgeeft. Er is hier gekozen voor 'n watermeter (lage prijs)
van het verdringerprincipe, die een nauwkeurigheid heeft
van 1 De meters is voorzien van een elektronische
too
deler
0456
0314
uirifzivs
dosering
jvn-n- too f/l
sturing
i p/urn
neetdv e
r-—
tellev
O
uiaiii
V5TILLIH6
co**ic r i s; r ac to*
D oo*sr troon *g rew
Blokschema van de IMAG doseringsregelaar.
gezet. Het geheugen houdt de laatste tellerstand vast tot de
volgende 100 m2 bereikt is. De uitlezing geeft in werkelijk
heid aan 1
100 i/ha
10.000 m2
100 m2
Met het door het IMAG ontwikkelde doseringsmeetsys-
teem zal in de praktijk nog de nodige ervaring moeten wor
den opgedaan. Een volgende stap zal dan de verdere ont
wikkeling van een automatisch doseringssysteem zijn, waar
bij nog de keuze moet worden gemaakt om, hetzij de snel
heid, of de hoeveelheid (druk), of de concentratie te regelen.
Als een regering zich op een politiek programma heeft
vastgepend, dat nogal wat kostbare veranderingen vergt
en de ekonomische situatie verslechtert intussen zo, dat
de inkomsten verminderen maar de uitgaven juist sterker
stijgen, dan komt ze natuurlijk voor uitermate moeilijke
beslissingen te staan. Eigenlijk zou dan de tering naar de
nering gezet moeten worden, maar dat betekent een aan
zienlijk politiek gezichtsverlies. En politici kijken altijd
in de eerste plaats naar het belang van hun partij. Wat
deze de kiezers heeft beloofd moet zoveel mogelijk wor
den uitgevoerd, anders dreigen moeilijkheden met de
achterban. En dat lijkt zwaarder te tellen dan het natio
naal belang, al belijdt men met de mond dit laatste in de
eerste plaats te dienen. Terwille van het politieke lijfs
behoud gaat men zich dan maar illusies scheppen. De
illusie van: volgend jaar wordt de ekonomische toestand
wel beter, dan zal het aantal werklozen ook wel afnemen,
dan gaat dat minder geld vergen, worden de inkomsten
ook weer beter, zullen we dus alle politieke plannen toch
wel weer kunnen betalen. Het kabiet gaat er in zijn ver
wachtingen o.m. van uit dat:
er een voldoende verbetering van de economie in het
komende jaar zal zijn;
een dan geleidelijk afnemen van de werkloosheid,
hoewel'die steeds meer van strukturele aard blijkt en
dus een durende, niet onbelangrijke omvang zal be
houden;
de inflatie door de regeringsmaatregelen op financieel
gebied niet zal worden opgevoerd, hoewel die er
automatisch door wordt aangewakkerd. En dat de ont
kenning daarvan voor het Nederlandse volk voldoen
de is;
dat ondanks de stijgende kosten (lonen, sociale las
ten, belastingen) het Nederlandse bedrijfsleven toch
goed zal kunnen blijven konkurreren t.o.v. andere lan
den.
Gezien de precaire financiële situatie heeft het kabinet,
op aandrang van de minister van financiën, ertoe moeten
besluiten om zich de uiterste beperking op te leggen bij
de aanpak van nieuwe geldkostende overheidstaken. De
komende vier jaar mogen de totale uitgaven van het rijk,
waaronder ook de sociale lasten, met niet meer stijgen
dan 1 van het nationaal inkomen. En daarvoor zal er
dan toch iets aan de sociale uitkeringen moeten worden
gedaan, d.w.z. afgeremd, want anders redden we het niet
met die 1
Ter bestrijding van de werkloosheid zal het kabinet nu
ook minder het zwaartepunt Jeggen op de overheidsbe
stedingen, maar de partikuliere bestedingen trachten aan
te wakkeren. De direkte belastingen zullen maar weinig
en voor grote kategorieën helemaal niet stijgen. De lasten
voor het bedrijfsleven zullen iets verlicht worden, de ven
nootschapsbelasting gaat met 1 punt terug. Vermeerde
ring van inkomsten zoekt het kabinet vooral in verhoging
van de accijnzen op benzin^, die een dubbeltje per liter
duurder wordt, en op tabak en sigaretten 'n kwartje per
pakje duurder. En de aardgasprijs gaat met 4 cent per
kubieke meter omhoog. Verhoging van de B.T.W. van 16
tot 18 procent wordt uitgesteld tot volgend najaar, omdat
die verhoging weer een rem zou kunnen betekenen op de
partikuliere bestedingen.
