H.H. LANDBOUWERS!
TREKKERBANDEN
20-30 PROCENT
BESPARING
K0LE BANDEN
Koop nu uw
rechtstreeks
Werktuigkeuze en werkorganisatie bij de oogst
van aardappelen <vervoig van pag. n>
16
EN
GRATIS
MONTAGE
ALLE MATEN IN VOORRAAD. OOK
COVERLABOUR.
NU OOK WEER VERKRIJGBAAR DE
RIJSTVELDBANDEN VAN B.F. GOODRICH.
GOODRICH EN VREDESTEIN LANDBOUW-
BANDEN DEALER VOOR ZEEUWS-VLAAN-
DEREN
OOSTBURG
01170 - 2377 b.g.g. 01178 - 1878
TERNEUZEN
01150 - 3981 b.g.g. 01158 - 1950
Tevens is in een enkel geval een vergelijking gemaakt met een tweerijige zelf-
rijdende rooier met naastrijdende wagen. Verder is ook ingegaan op de onder
linge beïnvloeding van genoemde factoren, bijvoorbeeld doorstroomcapaciteit
en doseerbakinhoud. Tenslotte zijn voor een groot aantal combinaties van werk
tuigen in tabelvorm kritische afstanden afstanden, waarbij zo min mogelijk
wachttijden optreden en kosten per ha voor het uitvoeren van het eigenlijke;
werk gegeven. Op deze wijze is een publikatie ontstaan, die beoogt behulpzaam
te zijn bij het nemen van verantwoorde bedrijfsbeslissingen in de veelheid van
keuzemogelijkheden.
ALGEMENE CONCLUSIES
F deze publikatie is de bewerkingsketen aardappeloogst van verschillende
kanten besproken en de te gebruiken uitrustingselementen aan een analyse
onderworpen. Op grond van deze studie, die uiteraard steunt op bepaalde uit
gangspunten en de modelconstructie kunnen een aantal algemene conclusies
worden getrokken.
Bij de keuze van de uitrusting voor de aardappeloogst overheerst de keuze
van de rooimachine. In het algemeen is de tweerijige rooier met naastrijden,-1
de wagen het voordeligst.
Wanneer het aantal beschikbare personen een beperking vormt, kan de voor
keur uitgaan naar een rooimachine met verzamelbak. Een- of tweerijig wordt
bepaald door de te oogsten oppervlakte en de beschikbare seizoenlengte.
De vierrijige zelf rij den de rooimachine met bijbehorende uitrusting heeft het
laagste aantal manuren per ha, ondanks de twee bedieningspersonen voor de
oogstmachine. De hoge kosten per ha zijn bij deze combinaties uitsluitend
het gevolg van de hoge aanschaffingsprijs van de rooimachine.
Het bereiken van de vereiste transportcapaciteit (kritische afstand) kan het
voordeligst geschieden middels een voldoend grote wageninhoud bij de reali
seerbare transportsnelheden. Het streven naar een sterke verkorting van de
lostijden per wagen, door hoge doorstroomcapaciteiten bij de losinrichting, is
in economisch opzicht nadeliger dan grotere wageninhouden.
Ook het verkorten van de lostijden per wagen middels grote doseerbakinhou-
den is in economisch opzicht nadeliger dan grotere wageninhouden. In het
algemeen kan worden gezegd dat de doseerbak als functie heeft de aardappel-
stroom vanaf de kipwagen op te vangen en door te geven naar de transpor-'
teur. Als zodanig is de doseerbak technisch noodzakelijk.
Een hoge doorstroomcapaciteit gepaard gaande met een grote doseerbakin
houd is in economisch opzicht niet zinvol.
Een hogere doorstroomcapaciteit dan de kritische heeft een positief effect op
de kritische afstand, wanneer en voorzover de wageninhoud groter is dan
de doseerbakinhoud.
Een grotere doseerbakinhoud heeft een positief effect op de kritische afstand,
-wanneer en voorzover de vultijd van deze doseerbak korter is dan de verwer
kingstijd van dezelfde hoeveelheid via de transporteur. Het verschil tussen
deze tijden is groter naarmate de doorstroomcapaciteit lager is.
verzamelbak wordt vervangen door een tweerijer met naastrijdende wagen, zal
niet altijd de wageninhoud worden aangepast. Als er nog twee goede 4-tons wa
gens aanwezig zijn, dan heeft men de keus deze te vervangen door bijvoorbeeld
twee 8-tons wagens of er nog één of twee 4-tons wagens bij te kopen. In de prak
tijd zal men vaak terugschrikken voor de investering in nieuwe wagens en kie
zen voor één 4-tons wagen extra. Hierdoor wordt men echter verplicht twee
mensen extra voor de aardappeloogst in te zetten, namelijk een naastrijder die
er voorheen niet was en een extra tussenrijder wegens de verhoogde rooicapa-
citeit. Het is duidelijk dat deze situatie niet bevredigend is, waardoor de volgen
de verandering een vergroting van de wageninhoud zal zijn. In voorbeeld I is
dit probleem cijfermatig uitgewerkt.
VOORBEELD I
We nemen aan dat het bedrijf of de combinatie van bedrijven 20 ha aardappe
len rooit, voorheen met een eenrijige rooier met verzamelbak en 4-tons wagens.
Om een hogere capaciteit te hebben, of beter gezegd dezelfde oppervlakte in
kortere tijd te oogsten, is een tweerijer met naastrijdende wagen gekocht. D&
vraag is wat er nu met de wagens moet gebeuren. De aanwezige wagens en de
loscapaciteit zijn uiteraard aangepast aan de eenrijige rooimachine.
Dat dit tot problemen leidt is duidelijk. In tabel 23 zijn deze situaties met el
kaar vergeleken:
de huidige situatie;
alleen de rooimachine vervangen;
ook de wagens vervangen en de doorstroomcapaciteit aanpassen.
De te rooien percelen liggen gelijkmatig verdeeld tussen 0 en 2 km van de
opslagplaats.
De uitslag is dat de kosten niet zoveel verschillen, hoewel de tweerijer zonder
aangepast transport wel het duurste uitkomt.
TABEL 23 VERGELIJKING VAN ENKELE ALTERNATIEVE SITUATIES
BU VOORBEELD I
Huidige
Rooimachine
Rest ook
Omschrijving
situatie
vervangen
aangepast
Rooimachine
eenrijer met
tweerijer met
tweerijer met
verzamelbak
naastr. wagen
naastr. wagen
Kipwagens: aantal
2
4
2
inhoud
4 ton
4 ton
8 ton
Doseerbakinhoud
4 ton
4 ton
4 ton
Doorstroomcapaciteit
0,5 ton/min.
0,5 ton/min.
1 ton/min.
Aantal personen
2
5
3
Eerste kritische afstarid
2,07 km
negatief
1,42 km
Eerste wagen toevoegen bij
2,59 km
negatief
2,35 km
Tweede kritische afstand
4,93 km
0,31 km
4,29 km
Tweede wagen toevoegen bij
5,81 km
0,90 km
5,49 km
Derde kritische afstand
7,79 km
1,78 km
7,16 km
Derde wagen toevoegen bij
8,93 km
2,48 km
8,57 km
Kosten bij volledige benutting
ƒ345,—
Kosten bij eerste kritische afstand
ƒ495,—
ƒ284,—
Kosten bij tweede kritische afstand
585,—
328,—
ƒ401,—
Kosten bij derde kritische afstand
675,—
372,—
457,—
Gemiddelde kosten voor percelen
Tussen 0 en 2 km
ƒ495,—
359,—
ƒ350,—
Index voor afwijking van
1,30
1,90
1,90
volledige benutting
Gecorrigeerde kosten per ha
ƒ644,—
ƒ683,—
665,—
Het verkorten van de lostijd per wagen door middel van een hogere door
stroomcapaciteit heeft meer effect op de kritische afstand naarmate de wagen
inhoud groter is. Omgekeerd geldt ook dat een grotere wageninhoud meer
effect heeft op de kritische afstand naarmate de doorstroomcapaciteit groter
is. Hieruit volgt dat een gelijktijdige vergroting van de doorstroomcapaciteit
en de wageninhoud zinvol kan zijn.
Wanneer de zuivere werktijd voor het lossen kleiner is dan de zuivere werk
tijd voor het veldwerk, heeft een grotere werksnelheid van de rooimachine
een kleinere kritische afstand tot gevolg. Dit effect is groter naarmate de
wageninhoud groter is.
Door het ontbreken van de (dure) doseerbak hebben de oogstcombinaties
met loswagens doorgaans lagere kosten per ha dan de combinaties met kip
wagens. Hierbij ervan uitgegaan dat de loscapaciteit van de loswagen geen
beperking vormt voor de doorstroomcapaciteit bij de losinrichting.
Wanneer gewerkt wordt bij een perceelsafstand die groter is dan de kritische,
zijn de wachttijden voor een rooimachine met naastrijdende wagen kleiner dan
bij een rooimachine met verzamelbak voor dezelfde overschrijding van de
kritische afstand. Gedurende de wachttijd voor de rooimachine wordt het aan
tal tussenrijders uitgebreid met de naastrijder.
Ook bij grote werkganglengten, waarbij niet meer met stilstaande wagens
kan worden gewerkt, kan een verzamelbak op de rooimachine toch zinvol
zijn. Een uitvoering waarbij de verzamelbak rijdend kan worden gelost heeft
dan de voorkeur.
ENKELE TOEPASSINGEN
DIJ de keuze van landbouwwerktuigen komen verschillende aspecten aan de
orde, die in deze publikatie wel zijn genoemd maar bewust niet in rekening
zijn gebracht.
Merk- en constructieverschillen per type en ook tussen de typen machines,
die leiden tot verschillen in duurzaamheid, kwaliteit van het werk, gevoeligheid
voor werkomstandigheden en het optreden van storingen, zijn niet in overwe
ging genomen. Wel is getracht aan te geven, hoe de capaciteitsafstemming van
de verschillende werktuigen binnen een rooisysteem in zijn werk gaat en welke
kosten hieraan verbonden zijn. Op deze wijze is het mogelijk de organisatorische
en financiële gevolgen van de keuze te kwantificeren.
Op sommige punten, vooral bij de keuze van de wagens, dient ook het inzetten
voor andere bewerkingen in de beschouwing te worden betrokken. Op grond
van deze analyses is bij de aardappeloogst een loswagen in het algemeen voor
deliger dan een kipwagen, omdat geen doseerbak nodig is. Bij de bietenoogst
echter, waar aan de hoop wordt gestort, doet zich het probleem van de koppeling
kipwagen-doseerbak niet voor. Ook ten aanzien van de wageninhoud dient reke
ning te worden gehouden met de eisen die andere aanwendingen binnen het be
drijf stellen.
Een ander, maar zeer belangrijk probleem is, dat bij de keuze van een nieuw1
werktuig meestal rekening moet worden gehouden met de uitgangssituatie. Er
zijn meestal nog niet buiten gebruik gestelde werktuigen aanwezig, waarbij het
nieuw te kopen werktuig aan moet sluiten. Wanneer een eenrijige rooier met
Bij de situatie met niet aangepaste transportcapaciteit zijn vijf mensen nodig
om voor afstanden boven 0,9 km de rooimachine aan het werk te houden. In dit
geval kan met twee personen minder worden volstaan wanneer 8-tons wagens
worden gekocht en een transporteur en boxenvuller met een capaciteit van 1
ton per minuut. Voor de percelen die liggen tussen 1,4 en 2,0 km kan beter een
wachttijd voor de rooier worden geaccepeerd dan de kosten van een derde 8-
tons wagen te maken.
