Schoffelwerktuigen -
Nuttig en nodig
Wel doelmatig gebruiken
Gewestelijke
Raad voor Zeeland
vergaderde
13
Er bestaat een hernieuwde belangstelling voor schoffel
machines. Dit komt o.a. doordat verschillende onkruiden en
opslag van aardappelen moeilijk of niet chemisch zijn te
bestrijden, door laat tot ontwikkeling komende onkruiden
en door een streven naar het gebruik van minder chemische
middelen (rijenbespuiting) en kostenbesparing. Aldus ing. J.
T. Andringa van het Consulentschap voor Werktuigen en
Arbeid in „Landbouwmechanisatie" van april j.l.
ONKRUIDBESTRIJD1NG EN GROND BEWERKEN
Het sortiment chemische middelen voor de onkruidbe-
strijding is groot. In vrijwel alle gewassen kan het onkruid
daarmee bestreden wordea In sommige „gevoelige" gewas
sen lukt het echter niet steeds. Bepaalde wortelonkruiden
zijn berucht o.a. in bieten.
Kweekgras en aardappelopslag komen vaak op uitgebreide
schaal voor. Als teler van akkerbouwgewassen zal men veel
al een schoffelmachine ter beschikking moeten hebben of
kunnen krijgen (loonbedrijven) om alle mogelijkheden te
kunnen benutten.
De bewerking schoffelen heeft tot doel om onkruid te be
strijden en/of de grond tussen de rijen los te maken. Soms
kan op schoon land een bewerking zinvol zijn, bijvoorbeeld
nadat de grond verslempt of erg dichtgeslagen is. In een
dergelijke situatie kan de luchttoetreding in het gedrang
komen. Oppervlakkig losmaken is dan veelal nuttig. Deze
omstandigheden kunnen vooral voorkomen tijdens de begin-
ontwikkeling van gewassen die op relatief grote rijafstanden
worden geteeld zoals bieten en mais.
NIET VAKER SCHOFFELEN DAN NODIG
Als alle of nagenoeg alle onkruiden met chemische midde
len zijn verwijderd, komt de vraag of schoffelen wel nodig
en nuttig is. In verschillende gevallen, waarbij dan sprake
is van een goede structuur, wordt terecht getwijfeld aan het
nut van schoffelen.
In die situatie betekent het in feite alleen bewerken van
grond. En daarmee wordt dikwijls meer kwaad dan goed
gedaan .Na een volveldsbehandeling met een bodiemherbicide
wordt de toplaag verbroken en vermengd waardoor spoedig
nieuwe onkruiden tot ontwikkeling kunnen komen.
Ook als geen chemisch middel is toegepast zal een 'bewer
king een nieuw kiembed voor onkruidzaden kunnen beteke
nen. Bovendien wordt door schoffelen dikwijls wortelbescha
diging veroorzaakt. Over het algemeen moet men het schof
felen niet overdrijven, niet in aantal keren en ook niet in de
breedte en de diepte.
UITVOERING
Goed schoffelen betekent ondiep werken. Daarvoor zijn
scherpe messen nodig. Schoffelmachines stammen uit de
tijd toen alle onkruid dat bleef staan in handwerk verwij
derd moest worden. Het streven was er op gericht om zoveel
mogelijk met de machines te doen.
Dit betekende o.m. zo breed mogelijk en dus zo dicht mo
gelijk langs de rijen werken. Tegenwoordig wordt machinaal
schoffelen meer gezien als een aanvulling op de chemische
onkruidbestrijding.
In een gewas suikerbieten is het bijv na volvelds- en/of
rijenbespuiting ongewenst en vaak onnodig om dicht langs
de rijen te werken. Zowel aan de apparatuur als aan de
(nauwkeurige) 'besturing worden dan minder hoge eisen ge
steld. Bovendien is het tijdstip van uitvoering later waar
door minder of geen behoefte bestaat aan bladbeschermers
en/of speciaal gevormde schoffelmessen. Vaak zal kunnen
worden volstaan met ganzevoetmessen; één of meer naast
elkaar en afgestemd op de breedte van de te bewerken
strook. Voor lachte, droge (zand) gronden is vaak een meer
spitse schoffel nodig dan op kleigrond om schuiven te voor
komen. Maar altijd: scherpe schoffels! Op lichte gronden
wordt die laatste schoffelbewerking in bieten wel gecom
bineerd met licht aanaarden. De laat gekiemde, kleine on
kruiden in de rij worden daardoor bestreden.
SCHOFFELEN EN RUENBESPUITING COMBINEREN?
De vraag of schoffelen en rijenbespuiting in één werkgang
kan worden uitgevoerd is wat moeilijk te beantwoorden. Uit
technisch oogpunt zijn er geen problemen. De moeilijkheid
ligt vooral bij het tijdstip van uitvoering. Een combinatie
van rijenspuiten en schoffelen is alleen zinvol indien het
tijdstip voor beide behandelingen geschikt is. In de praktijk
is dat vaak niet het geval; men kan het beste een keuze
maken.
Voorop de trekker gebouwde schoffelbalk met sporenwissers
achter de wieden; eenmansmethode.
Hier is een twaalfrijig garnituur voorop een (vrij zware)
trekker gebouwd. Het schoffelen wordt gecombineerd met
rijenspuiten.
Indien genoemde bewerkingen wel tegelijkertijd worden
uitgevoerd, zal het te bespuiten onkruid vooral niet door
grond bedekt moeten worden. Dit betekent dat de spuit-
doppen voor de schoffels of tussen bladbeschermers gemon
teerd moeten worden. Bij langzaam rijden en nauwkeurig
afgestelde bladbeschermers en/of zijmessen met een op
staande kant, kan de spuitdop desgewenst achter de schof
fels werken. Omdat het gunstige tijdstip van schoffelen en
spuiten echter meestal niet gelijk ligt zullen de bewerkingen
vaak afzonderlijk worden uitgevoerd.
SCHOFFELMACHINES
Voor het schoffelen worden algemeen garnituren aan een
trekker gebruikt In principe kunnen deze op drie plaatsen
worden bevestigd n.l. voor, achter of onder een trekker of
werktuigtrekker. Het streven naar eenmansbediemng met
behoud van redelijk zicht op het werk heeft geleid tot ver
schillende constructies voorop de trekker.
Uiteraard is aanbouw aan de hef inrichting uiterst gemak
kelijk maar het maakt een tweemansbedtiening nodig. Op
hellende terreinen is dit echter 90ms de enige mogelijkheid
om goed te schoffelen. Op vlak land verdient de voorop ge
bouwde schoffelbalk veelal de voorkeur. Dit geldt vooral
voor de meest gangbare werkbreedte van ca. 3 m. Achter de
wielen worden dan sporenwissers gemonteerd. Als de werk
breedte toeneemt, wordt ook het gewicht groter en de op
bouw voorop de trekker moeilijker, zeker bij lichte trekkers.
Met bepaalde trekkermodellen (o.a. met vier evengrote,
aangedreven wielen) zijn meer mogelijkheden. Datzelfde
geldt soms indien ook aan de voorzijde een hef inrichting
aanwezig is of een hulpstuk voor bevestiging van diverse
werktuigen (o.a. Multifrontlift van Schmotzer).
Een andere uitvoering is die van v. d. Zwaan te Nieuw
Vennep die een 6 m schoffelgarnituur achter de trekker
monteert en dan, met behulp vani afstandsbediening, met de
trekker achterwaarts rijdt. Nu er steeds meer bieten twaalf
rijig worden gezaaid is het uiteraard goed mogelijk om een
zelfde aantal rijen per werkgang te schoffelen. Voor grote
loonbedrijven kan dit zeker interessant zijn.
Een aanbouwschoffelmachine betekent meestal een twee
mansmethode. Op hellende terreinen kan dit nodig zijn.
Bij het systeem v. d. Zwaan is de twaalfrijige schoffelmachi
ne achter de trekker bevestigd en wordt (met een aparte
besturing) met de trekker achterwaarts gereden.
Het Steketee schoffelgarnituur is voorzien van een soort
kooirol waardoor de losgemaakte grond verkruimeld en min
of meer van het mes wordt verwijderd. Het nut en het effect
zal mede afhankelijk zijn van grond, gewas en onkruid. De
voorop gebouwde garnituren worden thans meestal met een
hydraulische cylinder in en aiit het werk gesteld; de sporen
wissers kunnen aan de hefmrichting worden bevestigd.
Schoffelmachines kunnen nodig en nuttig zijn, maar moe
ten steeds doelmatig worden gebruikt In het kader van de
onkruidbestrijding dienen ze vaak als aanvulling op de wer
king en beperking van chemische middelen. Ook bij de af
wezigheid van onkruid kan een bewerking tussen de rijen
gewenst zijn. Gewasbeschadiging (wortels) moet worden ver
meden. Goed werk is pas mogelijk na een goede, ondiepe,
afstelling en indien de schoffels scherp zijn. Op onkruidvrije
percelen met een goede structuurtoestand kan schoffelen
dikwijls zonder bezwaar achterwege blijven.
COMPARTIMENTERING OOSTERSCHELDE
BEHEERSOVEREENKOMSTEN
RELATIENOTA LANDBOUW - NATUUR - EN
LANDSCHAPSBEHOUD
JN de op maandag 12 mei j.l. gehouden vergadering van
de Gewestelijke Raad voor Zeeland van het Land
bouwschap onder voorzitterschap van ir. D. Luteijn behan
delde de raad de varianten behorende bij de nota comparti
mentering Oosterschelde en sprak als zijn mening uit, dat
voor de landbouw slechts aanvaardbaar is de voorgestelde
oplossing middels verbreding van het kanaal door Zuid-
Beveland.
Deze oplossing is naar het oordeel van de raad niet alleen
uit landbouwoogpunt de meest gewenste, maar is ook plano
logisch aantrekkelijk en houdt in hoge mate rekening met
de belangen van de visserij en het milieu. De varianten waar
bij Oost Zuid-Beveland door een nieuw kanaal wordt door
sneden werden, als zijnde volledig in strijd met de belangen
van de landbouw, afgewezen. Het standpunt van de raad zal
ter kennis worden gebracht van de Provinciale Staten van
Zeeland.
Uiteraard blijft de landbouw van mening, dat de Ooster
schelde, uit het oogpunt van veiligheid, moet worden afge
sloten binnen de in de Deltawet genoemde termijn.
BEHEERSOVEREENKOMSTEN
^E raad gaf zijn goedkeuring aan de ontwerp-beheers
overeenkomsten voor het heggelandschap en het gan-
zengebied in de Goese Poel. Invoering van deze overeenkom
sten heeft tot doel de nadelen voor de betrokken landbou
wers, verbonden aan het instandhouden van de betreffende
gebieden, op te heffen, middels financiële tegemoetkomingen
van de zijde van de overheid.
Bij de BEHEERSVERGOEDING HEGGENLANDSCHAP
van de Poel betreft dit o.m. vergoeding voor gepleegd onder
houd aan de hebben, voor opbrengstderving zowel het zgn.
landverlies als rand schade en de slechtere bewerkbaarheid
van de percelen door de aanwezigheid van heggen. Op basis
van bepaalde uitgangspunten en uiteenlopende situaties zijn
gemiddelden voor de te vergoeden kosten berekend. Een
vertrouwenscommissie past de richtlijnen toe. De vergoe
ding zal door indexering jaarlijks worden aangepast aan de
wijziging van de koopkracht van de gulden Ln de „beheers
overeenkomst" worden de rechten en plichten van de par
tijen (in dit geval Staatsbosbeheer en eigenaar-gebruiker
vastgelegd.
In de BEHEERSVERGOEDING GANZENGEBIED in de
Poel is het uitgangspunt dat de boer in dit gebied een ar
beidsinkomen moet behouden dat vergelijkbaar is met dat
vain zijn buurman in de verkavelde Poel. De toe te keimen
vergoeding wordt gebaseerd op „meer"- en minderheden in
het ganzengebied t.o.v. daarbuiten. Meerkosten zijn bijv. de
noodzakelijke extra aankoop van veevoeder ter kompensatie
van de verminderde ruwvoederprodukten als gevolg van de
hogere grondwaterstand. Minderkosten zijn bijv. kosten die
niet gemaakt behoeven te worden om het hogere graslandop-
brengstniveau te verkrijgen bijv. drainagekosten, lagere be-
mestings- en oogstkosten. Ook deze vergoeding wordt ge
ïndexeerd en de rechten en plichten in een overeenkomst
vastgelegd.
Zodra de overeenkomsten ook door het Ministerie van
Landbouw zijn goedgekeurd zullen de betrokken belangheb
benden worden uitgenodigd voor een voorlichtingsvergade
ring teneinde volledig geïnformeerd te worden over de mo
gelijkheden. Ook zal in het Landbouwblad dan nader -aan
een en ander o.m. aan de hoogte van de vergoedingen aan
dacht worden besteed.
RELATIENOTA EN NOTA'S NATIONALE PARKEN
EN LANDSCHAPSPARKEN
De betreffende nota's werden uitvoerig besproken en na
der toegelicht door enkele deskundigen van het Landbouw
schap. De raad stelde zidh op het standpunt dat enkel de
relatienota voor Zeeland van belang moet worden geacht,
daar deze nota mogelijkheden biedt om in voorkomende ge
vallen tot een bevredigende oplossing te geraken in de pro
blematiek natuurbescherming-land bouw. Aan landschaps
parken heeft onze provincie, naar de mening van de raad,
geen enkele behoefte!
