Uitslag prijsvraag
„BESTRIJDING AARDAPPELOPSLAG'
A ARDA(?PELOPSLAG, spontane ongewenste nateelt van in of op de grond
achtergebleven aardappelknollen, is op vele akkerbouwbedrijven één van
de ergste en moeilijkst te bestrijden onkruiden geworden!
Deze opslag is niet alleen hinderlijk in na aardappelen geteelde gewassen,
maar verstoren ook het effekt van de maatregelen om de grond vrij te houden
van gevaarlijke ziekten, zoals aardappelmoeheid. De oorzaak van de onkruid-
aardappelopslag moet vooral worden gezocht in de moderne oogstmethoden.
Het probleem komt met name naar voren door de zachte winters.
Ondanks veelzijdig onderzoek was er tot dusver geen direct effektieve be-
strijdingsmethode voor de praktijk voorhanden. Op initiatief van de Nederlandse
Aardappelassociatie heeft het bedrijfsleven uit de aardappelsektor in 1974
50.000,beschikbaar gesteld voor een Prijsvraag Bestrijding Aardappelopslag.
Bedoeld werd ideeën te verzamelen voor een pasklare oplossing van het vraag
stuk of suggesties die daartoe in belangrijke mate zouden kunnen leiden. Een
beroep dus op de inventiviteit van geïnteresseerden om tot een goed bestrijdings-
systeem van aardappelopslag te komen.
Toen deze prijsvraag voorjaar 1974 werd uitgeschreven was het drama van
de wateroverlast waarmee vele aardappeltelers in het Zuid-Westen herfst en
winter 1974 en zelfs voorjaar 1975 mee te kampen hebben gehad nog niet te voor
zien. Het probleem van de onkruid-aardappelopslag is er nog aktueler door ge
worden!
QP 27 maart 1974 werd de Commissie Prijsvraag Bestrijding Aardappelopslag ge
vormd uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de bij het vraagstuk
nauw betrokken Instituten. Het secretariaat van de jury en de publikatie van een en
ander werd verzorgd door ing. L. M. Luimkes. Met name is grote aandacht besteed
aan het geheim houden van de naam van de inzenders en de inhoud van de inzendin
gen. Uitsluitend van de met een prijs bekroonde inzendingen is de naam bekend ge
maakt en deze kregen daarvan tijdig bericht. De niet bekroonde inzendingen werden
aan de opgegeven correspondentieadressen teruggezonden zodat de feitelijke inzen
ders daarvan ook bij de jury niet bekend zijn.
OP 1 mei is in het Internationaal Agrarisch Centrum te Wageningen het resultaat
van de prijsvraag 'bekend gemaakt. Nadat ing. (L. H. Lumkes, secretaris van de
(Prijsvraagcommissie de stand van zaken in het onderzoek om opslag te bestrijden had
geschetst, maakte voorzitter dir. D. E. van der Zaag het resultaat van de prijsvraag
bekend.
In totaal werden 44 inzendingen ontvangen. Het niveau van de inzendingen viel
tegen. In enkele gevallen bleef de voorgestelde oplossing beperkt tot aanbevelingen,
bijv. het gebruik van „Verderf-poeder" of het weer met de hand rooien van aardappe
len. Versheidene inzendingen bevatten slechts suggesties voor onderzoek dan wel
toepassing die of niet bruikbaar bleken of in het verleden al waren getoetst.
De conclusie van de jury is dat onder de inzendingen er geen voorkomt die het op
slagprobleem oplost voor alle omstandigheden en voor alle akkerbouwgebieden.
De commissie deelde de inzendingen in een drietal groepen ini n.1.:
Groep 1. Methoden, 20 inzendingen van uiteenlopende aard, waarvan één inzending
tevens in de groep middelen en waarbij naast enkele niet of minder bruik
bare suggesties andere reedis min1 of meer 'bekende methoden of effekten
worden voorgesteld.
Groep 2. Techniek, 18 inzendingen, waarvan 2 stuks tevens in groep 3, middelen.
Acht inzendingen uit de groep „Techniek" hadden betrekking op wijzigin
gen aan de aardappelrooimachine. Eveneens acht inzendingen betroffen
ideeën voor het verzamelen en vernietigen van op het veld achtergebleven
knollem Twee inzendingen gaven technische oplossingen voor de toediening
van chemische bestrijdingsmiddelen. Uit deze groep is een viertal inzendin
gen met eer* prijs bekroond.
Groep 3. Middelen (chemisch), 9 inzendingen. Deels betroffen ze bekende chemische
middelen, waarvan ook uit het onderzoek bekend is dat soms op aardappeL-
opslag enig dodend effect wordt verkregen. Andere inzendingen haddien een
minder praktisch karakter. Daarnaast werden mogelijkheden genoemd, die
reeds bij de werkgroep in onderzoek waren.
GROEP 1. METHODEN
|T EN aardappel gaat in een omgeving zonder of bijna zonder zuurstof spoedig
tot rotting over. Een aantal inzendingen heeft direct of indirect betrekking op
dit verschijnsel. Na enige deskundigen te hebben geraadpleegd, meende de jury deze
inzendingen niet te moeten bekronen, omdat het toepassen van verstikken in het veld
öf niet bedrijfszeker is öf een ongunstig effect op de grond kan hebben. Bovendien is
Over dit verschijnsel reeds vaak gesproken en is het hier en daar ook in publikaties
genoemd-
Enkele inzendingen wijzen op de 'betekenis van herhaaldelijk oultivateren, om daar
mede te bereiken dat voor iedere vorstperiode weer gave knollen bovenop de grond
komen te liggen. Onder bepaalde omstandigheden kan dit systeem succes hebben.
Hoewel deze methode! reeds enige (jaren bekend is, wordt zij mogelijk nog in de prak
tijk te weinig toegepast.
Enige andere inzendingen zien vooral voordeel in diep ploegen in het voorjaar, zo
dat de opslag pas laat in het voorjaar bovenkomt. Volgens deskundigen komt het niet
vaak voor dat door in het voorjaar diep te ploegen, de op9lag zo laat bovenkomt, dat
maar weinig last ervan wordt ondervonden.
Voorstellen om zeer nauwkeurig de teelt en de oogst uit te voeren en voorstellen
om graszaad of kunstweida ais nagewassen te kiezen, bevatten geen nieuwe elemen
ten.
Een aantal inzenders wil de natuurlijke vijanden van de aardappelplant zoals Phy-
tophthora infestans en de Coloradokever inschakelen. Hierover is in de werkgroep
„Bestrijding Aardappelopslag" reeds enige malen gesproken, maar mogelijkheden voor
een bedrijfszekere toepassing worden niet aanwezig geacht.
Verder waren er nog enige minder volledige inzendingen.
In deze groep kwamen volgens de jury geen inzendingen voor met een nieuw idee
met aantoonbare perspectieven.
GROEP 2. TECHNIEK
Acht inzendingen hadden betrekking op wijzigingen aan de aardappelroodmachine.
De meeste hiervan 'bevatten ideeën om de uitgezeefde kleine aardappelen op te van
gen en te kneuzen. De andere gingen in de richting van het opvangen en meenemen
van het kriel. Eveneens acht inzendingen bevatten ideeën om de na het rooien achter
gebleven aardappelen te verzamelen of te vernietigen. Tenslotte waren er nog twee
inzendingen die technische oplossingen voor de toepassing van chemische bestrijdings
middelen gaven.
GROEP 3. MIDDELEN
Drie inzendingen hadden betrekking op middelen, dde normaal in bieten of granen
kunnen worden toegepast en waarvan zowel uit de praktijk als ook uit proeven be
kend is dat de aardappel opslag in het betreffende gewas hierdoor in het algemeen niet
wordt gedood. Wel is het mogelijk dat onder extreem gunstige omstandigheden door
de inzenders een zodanig bestrijdingseffect werd verkregen dat zij het nuttig oordeel
den hun waarneming aan de jury bekend te maken.
Twee inzendingen hadden betrekking op de onkruiddodende werking van kalkstik-
stof. Hoewel met name op lichte, zure gronden aardappelen bij een voor opkomst-toe
passing van kalkstikstof beschadigd kunnen worden, wordt dit middel voor de opslag-
bestrijding niet betrouwbaar geacht.
Twee inzendingen hadden betrekking op het bespuiten van achtergebleven knollen
bij of ddrekt na het rooien, met het doel de knollen zodanig te 'beschadigen dat ze ge
durende de winter zouden verrotten. Vooral ook gezien de aard van de genoemde mid
delen werd hiervan onvoldoende resultaat verwacht.
(De overige twee inzendingen hebben betrekking op activiteiten, die reeds bij één
of meer leden van de Werkgroep Aardappelopslagbestrijding in onderzoek zijn. Mede
om deze reden komen deze inzendingen niet voor een prijs iin aanmerking, hoewel de
jury hiervan wel goede verwachtingen heeft.
Ook in de groep Middelen kwamen volgens de jury geen inzendingen voor imet een
nieuw idee met aantoonbare perspectieven.
BEKROONDE INZENDINGEN
De prijsvraagcommissie heeft zich unaniem kunnen verenigen met de door de jury
toegekende prijzen en de hoogte daarvan.
f?ooi MACHINE QHQc)
6ebr K d
?üid Lai-vd,
Verbeterde aardappelrooier ter bestrijding van aardappelopslag. (Code K 202)
Inzenders: S. en A. L. van der Meer, Zuidland (Voorne-OPutten)
Rooimachine met krielkneuzer met kneus roller». (Code V 74 11 29)
Inzender: Machinefabriek J. de Jonge B.V., 's-Heerenhoek (Z.).
Deze inzendingen zijn vrijwel identiek. Ze betreffen een zodanige wijziging van een
tweerijige aardappelrooimachine dat alle aardappelen die door de zeef organen van de
machine vallen, worden opgevangen en tussen twee stalen rollen worden gekneusd
Het mag worden aangenomen dat de aldus gekneusde aardappelen in het algemeen
spoedig zullen verrotten of verdrogen. Door de resten voldoende diep onder te ploe
gen, zal opslag vrijwel geheel kunnen worden voorkomen.
Op zichzelf is het idee om het kriel te kneuzien niet nieuw. Reeds vele jaren geleden
is op initiatief van de heer B. Zinkweg te Numansdiorp een aardappelrooier voorzien
van een krielkneuzer. Hierbij bleven echter de aardappelen die met de grond door de
zeefketting vielen, buiten schot. Ook bij een latere ontwikkeling, aangebracht aan een
zelfrijdende aardappelrooier, werd de doorval niet volledig opgevangen.
De Ontwerpen K 202 en V 74 1L 29 bieden de mogelijkheid om 'het in ons land veel
gebruikte type tweerijige getrokken aardappelrooier met zeefketting, loofrollen en
wagentransporteur zodanig in te richten dat de kleine aardappelen die door de zeef-
organen vallen praktisch geen) opslag meer kunnen veroorzaken.
Belangrijk is verder dat de zeefcapaciteit van de rooimachine door de opvang- en
kneusinrichting niet wordt verminderd en dat kan worden aangenomen dat natte
grond en stenen geen storingen zullen veroorzaken.
De prijs van een aardappelrooimachine met kneusinrichting zal ongeveer 30 hoger
bggen dan die van een vergelijkbare machine zonder kneuzer omdat de kneusinrich
ting een zeer ingrijpende ombouw van 'bestaande machines of de aanschaffing van
nieuwe, duurdere machines met zich brengt. Alhoewel het ontwerp geen oplossing
biedt voor de opslagaardappelen die zich in de grond bevinden, is de jury van mening
dat de inzendingen een praktische oplossing bieden otm verdere besmetting van de
grond met verliesaardappelen te voorkomen. Op grond daarvan beloont de jury bedde
inzendingen met een prijs van 10.000,
Verzamelprikapparaat. (Code Poprika)
Inzender: P. van Nieuwenhuyzen, Oude Tonge.
De inzending bestaat uit een schaalmodel 1 10, een tekening en een beschrijving.
Inzender stelt voor om de na het rooien op het land achtergebleven aardappelen te
verzamelen met een voorop een trekker bevestigde prikrol. De aardappelen worden
aan de stalen pennen geprikt en zo opgenomen. Afstrijkers duwen ze weer van de
pennen af, waarbij ze op een dwarstransporteur worden opgevangen. Een tweede
transporteur brengt ze dan in een achterop de trekker bevestigde kipbak.
Prikrollen voor het verzamelen van op het land achtergebleven aardappelen zijn
reeds lang bekend. Ze werdenl oa. in de Veenkoloniën! voor dit doel wel gebruikt. Het
ging daarbij vooral om grote aardappelen.
Volgens het ontwerp van inzender worden de pennen op onderlinge afstanden van
2 cm op de rol aangebracht, zodat ook kleine aardappelen zouden worden opgeprikt.
De jury 'kan niet met zekerheid zeggen of met een dergelijke prikrol een behoorlijk
percentage van de verliesaardappelen kan worden verzameld. Zij heeft echter het idee
dat met enkele bewerkingen met de prikrol, eventueel voorafgegaan door bewerkingen
met een triltandcultivator, de meeste achtergebleven aardappelen kunnen worden ver
zameld. De inzending Poprika bevat een goed doordacht en technisch zeker uitvoer
baar ontwerp voor een machine om verliesaardappelen na het rooien te verzamelen.
De jury acht het gewenst dat dit ontwerp op zijn mogelijkheden wordt onderzocht en
kent de inzender een prijs van 5000,toe.
Triltandcultivartor met staaldraad. (Code E.JjP.)
Inzender: E. F. Reriken, Dronten.
Deze inzending bevat een idee om de verliesaardappelen, als deze in het voorjaar
zijn gaan kiemen, boven de grond te halen en daar te laten verdrogen. Inzender ge
bruikt hiervoor een triltandcultivator, waarbij de achterste rij tanden door een staal
draad is verbonden. De voorste rijen tanden van de cultivator maken de grond los,
zodat de aardappelen los in de grond komen te liggen. Ze worden dan door de staal
draad aan de stengel naar boven getrokken.
Door deze bewerking met tussenpozen enige malen te herhalen, worden veel aard
appelen bovengehaald en naar de kopakkers gesleept.
Op deze wijze zullen niet alle verliesaardappelen worden verwijderd. Bovendien is
d|e methode in de eerste plaats toepasbaar bij gewassen die ilaat gezaaid of geplant
worden, omdat de aardappelen eerst stengels moeten kunnen vormen. Het is echter
ook denkbaar om de afstand van de tanden aan de rijenafstand aan te passen en de
tanden twee aan twee doof een draad itJe verbinden, zodat er tussen de rijen kan wor
den gewerkt. In ieder geval kan de methode door liedereen met weinig kosten worden
toegepast. Naar de mening van de jury een idee dat wellicht een bijdrage kan leveren
om het aantal opslagplanten te verminderen. De verdienste van de inzending ligt voor
al in de simpelheid van het idee en de geringe kosten die de toepassing ervan met zich
brengt. De jury bekroont deze inzending met een prijs van 5.000,
DANK VOOR MEDEWERKING
De Prijsvraag-oommissie dankt allen die door htm inzending blijk hébben gegeven
een bijdrage te willen leveren tot de oplossing van het probleem van de aardappelop
slag en voorts al diegenen die hebben meegewerkt aan het totstandkomen van de op
zet en de uitvoering van de prijsvraag!
tl
