RATTEN
Ruim ze op!
Van slachtkuiken
naar
parelhoen
12
F. EDZERS
Consulentschap voor Varkens en
Pluimveehouderij Zeeland-Brabant te
Tilburg.
Het is bekend, dat ratten vernie
lingen kunnen aanrichten, dat ratten
ziektes kunnen overbrengen en dat
de ratten een gedeelte van onze
winst kunnen opknabbelen. Ratten-
schade komt meer voor dan u denkt
en helaas ook op onze pluimveebe-
drijven. Ratten, heeft u ze weieens
gezien? Of denkt u dat uw bedrijf
„ratvrij" is? Waarschijnlijk zijn er op
uw bedrijf ook ratten. Bestrijdt ze,
dit kan en het kost weinig moeite!
|N de pluimveehouderij kunnen zich allerlei mogelijk
heden en combinaties van mogelijkheden voordoen,
waardoor de financiële resultaten slecht of minder goed zijn.
Er zijn voldoende voorbeelden: slechte kippen, hoge voeder-
prijzen, lage eierprijzen, ziektes enz. Wij proberen hennen
van een goede kwaliteit te kopen, goed en goedkoop voer
aan te kopen en de eieren tegen de hoogste prijs af te zet
ten. Wij doen ons best, maar toch blijven wij mede van ande
re personen en het marktgebeuren afhankelijk. Als pluim
veehouder kunnen wij weinig invloed op genoemde facetten
uitoefenen. Wij kunnen alleen proberen de omstandigheden,
zoals huisvesting, verzorging en organisatie zo optimaal
mogelijk te doen zijn. In onze bedrijfstak kunnen kleine be
dragen van grote betékenis zijn. Het is daarom jammer, dat
vaak grotere bedragen aan ons voorbij gaan, zonder dat dit
door ons wordt opgemerkt. De schade veroorzaakt door de
ratten is daar een voorbeeld van.
IS RATTENSCHADE TE VOORKOMEN?
Vele pluimveehouders (maar niet alleen pluimveehouders!)
zijn van mening, dat op hun bedrijf geen ratten voorkomen.
Dit kan juist zijn, want er zijn in Nederland inderdaad een
aantal bedrijven rat vrij. Maar als door u geen ratten op uw
bedrijf worden waargenomen is daarmee het bewijs nog niet
geleverd, dat er ooit geen ratten zijn! Zodra u de aanwezig
heid van ratten opmerkt kan de schade reeds groot zijn.
Deze schade is zowel van direkte als van indirekte betekenis.
In onze bedrijfstak heerst nog steeds de mening, dat ratten-
schade als een normaal bedrijfsrisico moet worden ingekal-
kuleerd. Er wordt gesteld, dat er geen enkel pluimveebedrijf
ratvrij te krijgen is. In de praktijk is echter gebleken, dat
deze stelling niet juiist is. Daarbij konstateren wij, dat de
bedrijven, waar geen of weinig rommel rond de hokken
wordt aangetroffen, gemakkelijk en sneller ratvrij te krijgen
zijn. Want uit onderzoekingen is komen vast te staan, dat
cp meer dan 90 van de bedrijven ratten in meer of min
dere mate voorkomen.
Om ratten goed te kunnen bestrijden moet men eerst het
levenspatroon van de ratten bestuderen en de gedragingen
van de dieren nagaan. Inmiddels is gebleken, dat door een
juiste hokltenbouw en enkele andere voorzieningen ratten
minder gemakkelijk binnen kunnen komen.
zoveel mogelijk worden bemoeilijkt. Bij de bouw van een
nieuw hok kan hiermee rekening worden gehouden. Als aan
de buitenkant van de fundering op 20 cm diepte een beton
nen plaat van 50 cm breedte wordt aangebracht, zullen de
ratten niet gemakkelijk onder de betonvloer van het hok
kunnen komen. Van ratten is bekend, dat zij zo dicht mo
gelijk langs de gebouwen lopen om vandaar uit binnen te
komen en met zo weinig mogelijk moeite en inspanning
trachten dit doel te bereiken. Zo probeert de rat o.a. langs
de muren omhoog te klauteren; hierbij zijn vooral die hoe
ken van gebouwen bij de rat erg in trek.
De nat probeert onder andere langs de muren omhoog te
klauteren waarbij de hoeken van gebouwen erg in trek
zijn.
Indien er dakgoten aanwezig zijn moet in de regenpijp
een bolrooster worden geplaatst, zodat de rat niet via een
open verbinding door de regenpijp het dak kan bereiken.
Om te voorkomen dat de rat langs de buitenkant van de
regenpijp omhoog klautert, is het aanbrengen van een coni
sche ratweringskraag gewenst. Ook de openingen langs de
dakrand van golfplaten moeten worden afgesloten, evenais
de luchtinlaatopeningen, die van gaas moeten zijn voorzien.
De ventilatieopeningen tussen rechtopstaande gemetselde
stenen mogen niet breder dan 0,5 cm zijn.
WAAR KOMEN RATTEN VOOR?
j^E ratten treft men op plaatsen aan waar voedsel jen
water aanwezig is en zo mogelijk een behagelijke
temperatuur heerst. Deze combinatie van gunstige faktoren
De rattenverdelger geeft aan waar en hoe het vergif moet
worden uitgelegd.
MAAK HET HOK RATDICHT
Als buiten onvoldoende voedsel aanwezig is probeer de
rat de gebouwen binnen te komen. Dit binnenkomen moet
Als op de hoeken uit steeksels worden aangebracht wordt
dit door de rat als een hindernis ondervonden. Wanneer bij
nieuwbouw een spouwconstruktie wordt toegepast is het
van belang de spouw aan de boven- en onderkant dicht te
metselen. De ratten kunnen dan niet via de spouw tussen
de dakbedekking en het dakbeschot komen.
wordt o.m. in onze pluimveehokken aangetroffen. Vooral op
de (bedrijven waar droge mest wordt gewonnen voelt de rat
rich thuis. De moderne deep-pit-hokken zijn voor de rat een
eldorado; maar niet alleen in deep-pit-hokken, ook in andere
pluimveehokken kunnen ratten voorkomen. Het is niet ge
makkelijk in de hokken de omstandigheden voor de ratten
(Vervolg van vorige pag.)
beidsbezetting is hoog. Voor de verzorging van 3000 moe-
derdieren en 1000 hanen zijn 2 personen werkzaam; hier
bij is inbegrepen spermaname (melken) en het toepas
sen van kunstmatige inseminatie. Op dit bedrijf zijn to
taal 7000 vermeerderingsdieren in produktie.
KUNSTMATIGE INSEMINATIE
Het toepassen van kunstmatige inseminatie bij parel
hoenders is zeer gespecialiseerd werk. Zowel de heer als
mevrouw Koetsenruyter, hebben hiervoor in Frankrijk
een goede opleiding genoten.
Men rekent één haan voor 3 hennen. Een keer per
week worden de hanen gemolken en één keer per week
heeft de inseminatie plaats. De gemiddelde zaadproduk-
tie van de haan is 0,03 cm3. Het sperma wordt één op
één met dilavia verdund en moet binnen 20 minuten bij
de hennen zijn geïnsemineerd. De hoeveelheid sperma
per inseminatie is 0,015 cm3.
HET BROEDEN
Tot 1956 waren parelhoenders alleen in de natuurlijke
broedperiode van april tot september verkrijg
baar. Door seizoengebondenheid, was het niet mogelijk
de parelhoenders op een industrieële basis te gaan opzet
ten. Door de toepassing van kunstmatige inseminatie
werd het mogelijk het gehele jaar door parelhoenkuikens
te leveren.
Vanaf 41 gram worden de eieren als broedei gebruikt.
Dit eigewicht is op 35 weken leeftijd bereikt. Over de
gehele legperiode bedraagt het gemiddelde eigewicht 44
gram. Het gewicht van de ééndagskuikens kan op 27
gram worden gesteld. De vóórbroedperiode duurt 24 da
gen. Het totale broedproces bedraagt 26% dag. De broed-
uitkomst is maximaal 85 van de ingelegde eieren. Het
bevruchtingspercentage ligt in het begin van de leg
periode op 90 en aan het einde van de legperiode op
70
Op het bedrijf van de heer Koetsenruyter worden elke
week 800010000 kuikens gebroed. Dit aantal wordt in
het begin van 1975 tot 15000 per week opgevoerd.
