KOMT DE BOER AAN ZIJN TREKKEN?
WIE OF WAT IS ER FOUT?
f
8
RAPPORT, SAMENGESTELD OP INITIATIEF VAN DE VERENIGING
VOOR BEDRIJFSVOORLICHTING IN OOST ZUID-BEVELAND
BEREKEND EN UITGEWERKT DOOR EEN COMMISSIE,
ONDER VOORZITTERSCHAP VAN K. VAN NIEUWENHUYSEN
De commissie, aldus het rapport, heeft haar taak als volgt opgevat:
een prognose te geven voor 1975 van de „kale kostprijs" per kg produkt!
van enkele belangrijke akkerbouwgewassen in Oost Zuid-Beveland;
daarbij alle elementen te betrekken die kostprijsbepalend zijn, ook als deze
in de officiële LEI-berekeningen niet of anders worden gewaardeerd;
de verschillende kostenfaktoren duidelijk van elkaar te scheiden;
de boer in de berekeningen met zijn persoonlijke inbreng aan arbeid centraar
te stellen
UITGANGSPUNTEN
7 Een akkerbouiwbedrijf op Oost Zuid-Beveland, zonder beperking van gewassen-
keuze (dus, met een grondkwaliteit waarop in de praktijk veel uitzonderingen
mogelijk zijn).
■5j(r. De verkaveling van het bedrijf is gunstig en ligt voor verschillende gebieden, boven
het gemiddelde.
■Sjé De boer heeft een eenvoudige maar doelmatige en moderne basisinventaris, waar
mee hij de algemene grondbewerkingen en transportwerkzaamheden, met inacht-
name van een goede arbeidsbenutting, kan uitvoeren,
r Zaai-, verpleeg-, en oogstwerkzaamheden worden in loonwerk uitgevoerd en tegen
loonwerktarief aan de gewassen toegerekend.
Afschrijving van de werktuigeninventaris en de langlopende investeringen ge
schiedt, voor zover van toepassing, op basis van vervangingswaarde met inflatie
correctie.
De rentekosten worden volledig doorberekend zonder onderscheid tussen eigen en
vreemd vermogen.
De oppervlakte van het bedrijf n.l. 40 ha is afhankelijk gesteld van de optimale
benutting van de arbeid van de boer, die als enige vaste werkkracht 1200 uur per
jaar aan direkte veldwerkzaamheden kan besteden. Dit komt tot uitdrukking in
de opgestelde arbeidsbegroting.
Het volgende bouwplan is gehanteerd: 10 ha suikerbieten
10 ha aardappelen
15 ha wintertarwe
5 ha zaaiuien
zfc Door gebruik te maken van de diensten van de loonrwerker en een goede benutti
ging van de technische hulpmiddelen, besteedt de boer minder velduren per ha
dan in de praktijk gebruikelijk is. Om toch tot een optimale arbeidsbenutting te
komen is het bedrijf opgevoerd tot een oppervlakte die niet representatief is en als
éénmansbedrijf zeker niet algemeen wordt aanvaard.
Als voor een andere opizet, waarbij men zou uitgaan van een volledige mechani
satie in samenwerking met i.s.m. collega's, was gekozen, dan zouden de velduren
van loonwerker en boer uit dit rapport opgeteld moeten worden om het aantal
velduren van de boer in deze andere opzet vast te kunnen stellen. Hierbij zou blij
ken dat het arbeidsaanbod van velduren van de boer dusdanig wordt overschreden,
dat de bedrijfsoppervlakte teruggebracht moet worden tot 30 ha.
r De kg-opbrengsten per ha zijn gebaseerd op de gemiddelden van de streek, die
kunnen worden behaald onder normaal goede omstandigheden op basis van meer
jarige praktij kei jf er s met inbegrip van een trendmatige verhoging als daar, aan
sluitend bij de praktijk, reden voor is.
De kostprijzen zijn berekend op prijsbasis, maart 1975; hierna optredende prijs
stijgingen kunnen de kostprijs nog beïnvloeden.
Alle gewassen wordien verkocht en afgeleverd bij de oogst, franco geleverd aan
het bedrijf van de handelaar, uitgezonderd stro, dat verkocht wordt „te velde met
alle kosten voor koper".
De bestede uren aan veldwerkzaamheden, totaal Ii200 uur per jaar, worden aan
de hand van een arbeidsbegroting aan de betreffende gewassen toegerekend. Hier
bij wordt per uur in rekening gebracht, de loonkosten per „effectief werkuur" van
een vaste vakarbeider in loondienst.
Voor de boer wordt een netto privé te besteden inkomen uit arbeid berekend, dat
gelijk is aan het netto privé te besteden arbeidsloon van een vaste vakarbeider,
onder gelijke arbeidsvoorwaarden en met gelijkwaardige sociale voorzieningen
(inclusief vakantietoeslag en kinderbijslag voor 2 kinderen).
Het aantal van de loonkosten per jaar van een vaste vakarbeider in loondienst dat
niet op bovenvernoemde wijze aan de gewassen kan wtjrden toegerekend, wordt
als arbeidskosten! in rekening gebracht bij de niet toegerekende vaste kosten.
(r Het verschil tussen de jaarkosten van een vaste vakarbeider in loondienst en de
jaarkosten van de boer om het zelfde netto privé te besteden inkomen uit arbeid
te behalen, wordt als „ondernemerskosten" in rekening gebracht bij de niet toe
gerekende vaste kosten.
De commissie heeft voldoende gronden gevonden om ook de post „bedrijfsrisico"
als kostenfactor aan te voeren. Bij de aan de afzonderlijke gewassen toe te rekenen
variabele kosten is geen rekening gehouden met voorkomende extra kosten voor
her-inzaai, kosten bij plotseling optredende plagen of ziekten, mislukken van ge
wasbeschermingsmaatregelen, of extra oogstkosten.
Bij de opbrengsten is ook geen rekening gehouden met voorkomende lagere op
brengsten of misoogsten als gevolg van slechte zaai- of oogstomstandögheden, op
tredende plagen of ziekten, mislukken of niet tijdig kunnen uitvoeren van gewas
beschermingsmaatregelen enz.
De commissie heeft ervan afgezien deze kostenfactoren in geld uit te drukken,
omdat men sterk van mening kan verschillen over de exakte waarde die men daar
aan moet of mag, toekennen. Wel zal bij de uitkomsten van de kostprijsberekenin
gen deze post als „PM." worden opgevoerde om geen twijfel te doen ontstaan
omtrent het geclaimde recht op bijberekening van de post „bedrijfsrisico" in de
kostprijzen.
DE KOSTPRIJSBEREKENING
70ALS u't voorgaande blijkt is de opzet van het door de commissie
samengestelde rapport anders dan bijv. het rapport „Harde Akkerbouw-
cijfers" dat op initiatief van de kring Noord-Beveland werd uitgebracht. Van
daar dat een overzichtelijke indeling ervan moeilijker samen te stellen was. Wij
hebben getracht dit zo goed mogelijk te bereiken door eerst de kerngegevens
van de toegerekende en niet toegerekende kosten per gewas samen te vatten(
met de daaruit voortvloeiende kostprijsberekening per gewas en daarna de toe
lichting op de calculaties van de verschillende posten.
SAMENVATTING NIET TOEGEREKENDE VASTE KOSTEN
BEDRIJFSGROOTTE 40 HA
per bedrijf
1.
GROND
ƒ31688
II.
GEBOUWEN
5200
III.
WERKTUIGEN
14430
IV.
BRANDSTOF
2000
V.
ARBEIDSKOSTEN
12123
VI.
ONDERNEMERSKOSTEN
6570
VII.
ALGEMENE KOSTEN
5730
77741
SAMENVATTING TOEGEREKENDE VARIABELE KOSTEN
Wintertarwe Suikerbieten Aardappelen
zaad/pootgoed
bemesting
bestrijdingsmiddelen enz.
div. (verz. weekl. rente e.d.)
loonwerk
arbeid eigen bewerkingen
Totaal toegerekende
variabele kosten
128,—
170,
138,
125,
477,50
238,—
122,40
372,—
491,—
i f 259,—
1.025,—
765,—
900,-
558,—
493,—
185,—
1.290,—
578,—
per ha
792,20
130,—
360,75
50,—
303,08
164,25
143,25
f 1943,53
Zaaiuien
295,—
453,—
727,—
136,—
1.030,—
782,-—
ƒ1.276,50 ƒ3.034,40 ƒ4.004,— ƒ3.423,—
N.B. In het rapport wordt een nauwkeurige specificatie van deze onkosten
posten gegeven.
WAT ZOUDEN DE PRIJZEN PER GEWAS MOETEN ZIJN!
KOSTPRIJSBEREKENING:
WINTERTARWE: kg-opbrengst per ha 5300 kg
Niet toegerekende vaste kosten 1.943,53
toegerekende variabele kosten 1.276,50
totale kosten per ha
opbrengst bijprodukt
3.220,03
50,
Blijft kostprijs per ha ƒ3.170,03
KOSTPRIJS PER KG TARWE OP PRIJSBASIS 1 MAART 1975 60 ct PJVt
(P.M. voor bedrijfsrisico)
SUIKERBIETEN: kg-opbrengst per ha 47.000 kg met 16 gehalte
niet toegerekende vaste kosten 1.943,53
toegerekende variabele kosten 3.034,40
Kostprijs per ha 4.977,93
KOSTPRIJS PER 1000 KG BIETEN OP PRIJSBASIS 1 MAART 1975 105,9! PJVt
(P.M. voor bedrijfsrisico)
AARDAPPELEN: kg-opbrengst per ha 40.000 kg
niet toegerekende vaste kosten 1.943,53
toegerekende variabele kosten „4.004,
Kostprijs per ha 5.947,53
KOSTPRIJS PER 100 KG AARDAPPELEN, PRIJSBASIS 1 MAART 1975 VERKOOP
EN AFLEVERING BIJ DE OOGST 14,87 P.M.
(PJVt voor bedrijfsrisico)
ZAAIUIEN: kg-opbrengst per ha 35.000 kg
niet toegerekende vaste kosten 1.943,53
toegerekende variabele kosten „3.423,
Kostprijs per ha 5.366,53
KOSTPRDS PER 100 KG UIEN, PRIJSBASIS 1 MAART 1975 VERKOOP EN AFLE
VERING BIJ DE OOGST 15,33 P.M.
(P.M. voor bedrijfsrisico)
De Commissie wijst er in dit verband op dat op dit moment in feite de volgende
prijzen gelden:
TARWE: gegarandeerde interventieprijs 41 ct
SUIKERBIETEN: contractprijs f 100
AARDAPPELEN: vrije marktprijs 10 12
UIEN vrije marktprijs 10 15
Op basis van de bovengenoemde garantieprijzen en het gemiddelde van de vermelde
vrije marktprijzen komt de Commissie tot de volgende calculatie waarin op dit bedrijf
van 40 ha een VERLIESSALDO VAN ƒ38.167,50 becijferd kan worden n.L
TOTAAL VASTE KOSTEN en variabele kosten
TOTAAL OPBRENGSTEN van de produkt en
TOTAAL VERLIES
184.387,50
146.220,—
38.167,50
