15
Geïsoleerde drukvaste panelen op bedrijf J. van Driel te Kats (1973). Afm. platen
122 x 366 cm, ca. 40,per m2 incl. B.T.W. snel te plaatsen tegen houten
balken.
DE LUCHTAFVOER
DE DEUREN
Er moet worden gezorgd voor voldoende
luchtafvoer uit de bewaarplaats. De afmetin
gen van de afvoeropeningen moeten ll/2 x
de berekende inlaat zijn en verdeeld over
het plafond of de zolder van de bewaar
plaats.
Bij dakisolatie komen de afvoeropeningen
in de eindgevels als jaloezieroosters even
tueel met een afzuigventilator. Al deze ope
ningen moeten kunnen worden afgesloten
met een geïsoleerd luik.
Voor bewaarplaatsen verdienen draaideu
ren de voorkeur boven schuifdeuren (tocht).
Draaideuren zijn meestal 4 meter hoog en
4 meter breed, schuifdeuren kunnen grotere
afmetingen hebben meestal 4 meter hoog
en 5 meter breed. In de sponningen steeds
de nodige tochtstrippen aanbrengen. De
dieuren worden bij voorkeur gemaakt van
vochtbestendig materiaal (plywood) en ge-
isoleerd met bijvoorbeeld tempex-platen.
Achter elke deur wordt een uitneembare
DE BEWAARTEMPERATUUR
Consumptieaardappelen worden meestal
bewaard bij een temperatuur van 46° C.
Aardappelen, bestemd voor verwerking tot
frites en chips, moeten een hogere bewaar-
temperatuur hebben (frites 57° C en chips
710° C). Bij deze „warme" bewaring pro
duceren de aardappelen aanzienlijk meer
warmte en vocht. Een deel van de warmte
en vochtproduktie wordt door ventilatie met
koudere buitenlucht weggewerkt. Maar bij
lagere buitentemperaturen kan ook een deel
van het vocht condenseren op of in de wan
den, plafonds en dakvlakken. Deze worden
daardoor meer of minder vochtig en dalen
sterk in isolerende waarde. Ook worden
houtachtige materialen door schimmels aan
getast. Dit kan zowel aan de oppervlakte
als binnen in de wandconstructie plaatsvin
den. Als de aardappelen zijn opgeruimd is
het noodzakelijk de bewaarplaats langdurig
te drogen.
Bij nieuwbouw is het zaak direct rekening
te houden met de warme bewaring en alle
daarvoor in aanmerking komende bouwma
terialen vooraf te laten conserveren. Tijdens
het bewaren moet geregeld wordien geven
tileerd om de aardappelen en de bewaar
plaats zo droog mogelijk te houden.
THERMOSTATEN
WOOR de regeling van de ventilator
heeft men de volgende mogelijkheden:
1. Een thermostaat voor vorstbeveiliging.
Deze thermostaat bevindt zich buiten in
een weerhuisje en is afgesteld op 1° C.
Zodra de buitentemperatuur beneden 1°
C daalt, slaat die ingeschakelde ventilator
af. Hij begint pas weer te draaien wan
neer de buitentemperatuur boven 1° C
komt. Dit systeem geeft dus alleen be
veiliging tegen vorstschade. Het in- en
uitschakelen van de ventilator moet voor
en na het ventileren steeds met de hand
gebeuren.
2. Eén thermostaat voor vorstbeveiliging en
één als regelthermostaat (halfautoma-
tisch systeem).
Zowel de vorst- als de regelthermostaat
bevinden zich in het weerhuisje. Beide
thermostaten zijn met een knop in te
stellen. De regelthermostaat staat meesal
2° C lager afgesteld dan de temperatuur
van de aardappelen. Zodra de buitentem
peratuur beneden de ingestelde tempe
ratuur daalt, start de ventilator. Deze
stopt .weer, zodra de buitentemperatuur
boven* de ingestelde waarde komt. De
HET OPWARMEN VAN
AARDAPPELEN
Het is bekend, dat koude aardappelen na
transport of na sorteren gemakkelijk
„b'.auw" worden. Het is dan ook noodzake
lijk om aardappelen vóór het verwerken op
te warmen. Hiervoor komen electrise^-,
olie- of gaskachels in aanmerking. Electri-
che gebruiken geen zuurstof, maar electri-
sche energie is duur en bovendien is op veel
bedrijven de aansluitwaarde beperkt.
Electrische luchtverhitters worden in de
interne ventilatiekoker of boven op de aard
appelen geplaatst. Tijdens het opwarmen
wordt de bewaarruimte afgesloten en intern
geventileerd.
Om in 2 a 3 dagen een partij aardappelen
10° C op te warmen is per 5 ton aardappe
len een capaciteit van 1 Kwh nodig 860
Kcal.).
De olie- en gaskachels kunnen worden
verdeeld in twee typen: indirecte verwar
ming (met schoorsteenafvoer) en directe
verwarming (verbrandingsgassen komen met
die warme lucht mee).
Bij interne ventilatie alleen indirect ge
stookte kachels toepassen, omdat anders
teveel zuurstof zou worden verbruikt en de
aardappelen zwarte harten kunnen vertonen.
Bij direct gestookte kachels deze alleen
gebruiken voor het opwarmen van de bui
tenlucht, die na door de aardappelen te zijn
geblazen, via de uitlaatluiken moet verdwij
nen (dus niet intern ventileren).
Het heeft geen zin om de lucht veel meer
op te warmen dan de temperatuur die men
wil bereiken. De onderste aardappelen mo
gen niet warmer worden dan circa 22° C.
Om een partij aardappelen in enkele da
gen 10° C op te warmen moet een indirect
gestookte kachels een capaciteit hebben van
circa 500 Kcal/ton/uur en een direct ge
stookte kachel circa 650 Kcal/ton/uur.
Weinig blauwgevoelige partijen opwarmen
tot min. 12° C
Matig blauwgevoelige partijen opwarmen tot
min. 15° C.
Erg blauwgevoelige partijen opwarmen tot
min. 18° C.
MECHANISCHE KOELING
Mehanische koeling heeft voordelen, maar
is duur en vraagt veel vermogen. Volgens
een rapport van de Stichting Proefboerde-
rijen in de IJsselmeerpolders (november
1974) voor 270 ton aardappelen of 200 ton
uien:
3. Een thermostaat voor vorstbeveiliging en
een differentiaal-thermostaat (volauto
matisch).
De differentiaalthermostaat heeft een
voeler in het weerhuisje en één in de
aardappelhoop. Hij behoeft slechts een
maal te worden ingesteld en werkt zo
danig, dat de ventilator wordt ingescha
keld, zodra de temperatuur buiten lager
wordt dan de temperatuur in de aardap
pelen. Het is gewenst op enkele graden
verschil tussen binnen- en buitenvoeler
in te stellen om voortdurend in- en uit
schakelen van de ventilator te voorko
men. De vorstthermostaat zorgt weer
voor uitschakeling van de ventilator bij
temperaturen lager dan 1° C. Alles is
dus geautomatiseerd, behalve het openen
en sluiten van de luiken.
Bij nieuwbouw worden de grote deuren
meestal in de eindgevel(s) geplaatst. Hier
door is het mogelijk om de zijwandhoogte
eventueel tot 3l/2 meter te beperken en dat
bouwt goedkoper.
wand geplaatst en opgebouwd met hout ter
dikte van min. 5 cm.
De onderste 5 balken vallen in hun spon
ningen vóór de andere balken. De sponnin
gen voor deze losklep maken met aangepas
te stalen U-profielen. Buitendeuren beteke
nen, dat trekker, wagen en stortbak tijdens
het vullen van de bewaarplaats buiten kun
nen blijven staan.
Snelle koeling Ondersteunende koeling
pootaardappelen uien cons.aardappelen uien
Benodigd vermogen I8V2 pk
Totale investering 27.840,
Investering per ton 103,
Totale jaarlijkse kosten per kg 2,9 ct
wezigheid van een regelthermostaat
houdt niet in dat de vorstthermostaat kan
worden gemist. De laatste is immers no
dig voor het uitschakelen bij vorst.
Voorbeeld): Stel dat de temperatuur in de
aardappelen 12° C is. De thermostaat
wordt bijvoorbeeld tegen de avond 2° C
lager ingesteld, dus op 10° C. Zodra de
buitenlucht deze temperatuur bereikt,
begint de ventilator te draaien. Hoe lager
men de thermostaat t.o.v. de aardappel-
temperatuur instelt, des te langer duurt
het eer de buitenlucht deze temperatuur
bereikt en des te korter is de ventilatie-
periode. Vooral langs de kust is het denk.
baar, dat men in het begin de thermo
staat liever 1° C dan 2° C beneden de
aardappeltemperatuur instelt. Via de
weerberichten kan men vernemen, welke
temperaturen er worden verwacht. Als
de ventilator niet meer draait moet men
de luiken sluiten om te voorkomen dat er
te warme of te koude lucht binnenkomt.
Nieuwe bewaarplaats bedrijf S. v. Lange raad te Kamperland (1974) wanden met
gewapende holle bouwstenen spouw met tempex buitenblad baksteen in
houd 1100 ton aardappelen.
Nieuwe bewaarplaats „Bathpolders" te Rilland (1974) houten wanden met multi
plex platen tempex buitenblad 14 cm gasbeton (Durox) tussen stalen spanten
let op koppelbalk en trekstangen voor de houten wand.
18>/2 pk 12.8 pk 12.8 pk
29.000,— 17.400,— 18.560,—
145,— 64,— 93,—
4,7 ct 2,1 ct 3,2 ct
Prijzen inclusief B.T.W. en 4.000,voor
verzwaring van trafo en kabel exclusief
extra kosten voor de gebouwen en even
tueel drogen van het produkt.
WAT KOST EEN
BEWAARPLAATS?
Uitgevoerd door een aannemer bedragen
de kosten voor een bewaarplaats in een be
staand gebouw circa 16 cent per kg aard
appelen en bij volledige nieuwbouw circa 24
cent per kg aardappelen. Deze prijzen per
januari 1975 inclusief electriciteit en B.T.W.
en sterk afhankelijk van de grootte van de
bewaarplaats en de uitvoering.
