ft4w
Ontwikkelingen bij de mechanisatie
van de vlasoogst in Nederland
15
Ir. A. BQUMAN,
Instituut voor
Mechanisatie,
Arbeid en
Gebouwen
te Wageningen
Wil de vlasteelt, die een belangrijke funktie kan hebben in
het bouwplan, een kans maken, dan zal deze volledig moe
ten worden gemechaniseerd. Voor gedauwroot vlas is dit
bereikt, maar voor groenvlas zal dit ook moeten gebeuren.
Voor het afleveren van gedauwroot vlas zijn de omstandig
heden in Nederland minder geschikt.
De haagmethode biedt zeker perspectief, doch dan zal het
oogstrisico moeten worden verkleind en een geschikte pers
voor los vlas worden gerealiseerd. Aan deze eisen wordt
momenteel zeer veel aandacht besteed door de stevigheid
van de haag te vergroten en de persen te perfectioneren.
Naast deze mechanisatie zal aandacht moeten worden be
steed aan vlasrassen met een goede stevigheid, aan de hoe
veelheid zaaizaad per ha en de bemesting.
DE oogst van groenvlas heeft twee ar-
beidspieken, n.l. de veldwerkzaam-
heden tot en met het in de schelf zetten
en daarna het transporteren van de bos
sen vlas. Deze arbeidspieken, die ontstaan
door het vele handwerk, kunnen op vele
akkerbouwbedrijven met de bestaande ar
de tegenwoordige landbouwers en loon
werkers past. Het vlas is namelijk een ge
was dat goed zal passen in het huidige
zeer nauwe patroon, dat met allerlei kunst
grepen in stand moet worden gehouden.
Een faktor, die eveneens een gunstige
invloed op het telen van vlas kan hebben,
volgende zal nader worden ingegaan op
de werking van deze totale mechanisatie
die is gebaseerd op het mechanisch ha
gen van vlas.
DE OOGSTMETHODE
DIJ deze methode wordt het vlas in
volgorde geplukt, gehaagd en verza
meld. Het plukken wordt met een drie me
ter brede plukker uitgevoerd, die het vlas
op een zwad legt. Om de vlaszwaden twee
aan twee in een haag te zetten is het een
voorwaarde dat deze zwaden met het wor
teleind naar elkaar toe liggen. Het is dus
noodzakelijk dat met de plukker op en
neer wordt gereden. Deze voorwaarde is
gemaakt om de opraaphaagmachine een
voudig van constructie te houden.
Dit systeem van plukken vraagt een ge
was dat niet is gelegerd en kan worden
verkregen door een ras met een grote ste
vigheid te zaaien, de zaaihoeveelheid niet
groter dap 120 kg/ha te nemen en bij de
bemesting hiermee rekening te houden.
Met betrekking tot dit laatste punt kan
worden gewezen op de goede resultaten,
die in de Flevopolder zijn verkregen door
het bepalen van de stikstofbalans van de
grond.
Het hagen wordt uitgevoerd met de op
raaphaagmachine, nadat het vlas is opge
stijfd. De tijd tussen het plukken en het
hagen is afhankelijk van het tijdstip van
plukken. Naarmate in een rijper stadium
wordt geplukt, kan gauwer worden ge
haagd. De opraaphaagmachine is geba
seerd op het principe van een keerma-
chine.
den weggevoerd en als zwaden op het land
gelegd. De vouwpers neemt een zwad op,
waarna het vlas op de machine wordt,ge
voerd en daarna door twee stampers in
het perskanaal wordt gebracht. De twee
stampers zijn met elkaar verbonden en
werken afwisselend. De onderste stamper
vouwt het zwad naar boven en de boven
ste naar beneden. Op deze manier ontstaat
een pak, waarin het zwad zig-zag wordt
opgevouwen. De pakken wegen ongeveer
200 kg en hebben afmetingen van 125 x
80 x 125 cm.
De Howard Bigbaler is een pers, die ont
wikkeld is voor hooi en stro .Het materiaal
wordt door een tandenopraper opgenomen
en door een stuwmechanisme in de pers
kamer gebracht. De werking van het op
rapen en vullen kan worden vergeleken
met een opraapwagen. Wanneer de druk
van de te vormen baal tegen de achter
wand van de perskamer een bepaalde
waarde heeft bereikt, wordt er gestopt en
worden de knopers in werking gebracht.
De druk wordt afgelezen op een manome
ter.
De pressingsgraad kan dus worden ge
regeld. De baal wordt met drie touwen ge
bonden. De afmetingen van de balen in
standaarduitvoering zijn 245 x 150 x 150
en het gewicht is ongeveer 400 kg. Deze
pers kan zowel bossen vlas als los vlas
verwerken.
De Vermeer oprolpers is eveneens ont
wikkeld voor hooi en stro. Een tandenop
raper neemt het materiaal op en voert het
tussen twee persrollen. Vanuit deze rollen
komt het in de perskamer, waar het mate
riaal wordt opgerold. Het oprollen gebeurt
door bodemrollen, die het materiaal naar
achteren voeren tegen npgen riemen, die
naar voren lopen en het produkt mee wil
len voeren. Door dit systeem ontstaat een
rol, waarvan de diameter maximaal 180
De opraaphaagmachine.
z-
ölËN
Detail van de opraaphaagmachine.
beidsbezetting niet meer worden opge
vangen. Deze bedrijven zijn ingesteld op
het telen van gewassen, die een totale me
chanisatie mogelijk maken. Het aantrek
ken van los personeel is in de meeste ak-
kerbouwstreken van Nederland een grote
moeilijkheid en alleen mogelijk door het
maken van hoge kosten.
Het telen van vlas kan dus aantrekkelijk
worden gemaakt door het nivelleren van
de arbeidspieken en een mechanisatie
door te voeren, die in het denkpatroon van
is de grotere vraag naar linnen. Dit pro
dukt levert, in combinatie met kunstvezels,
weefsels met zeer goede eigenschappen.
In Nederland, als ook in België en Frank
rijk, zijn er verschillende ontwikkelingen
gaande, waarbij er naar wordt gestreefd
een of beide arbeidspieken te verkleinen.
In Zeeuws-Vlaanderen is door particulier
initiatief het transportprobleem aangepakt,
terwijl door het I.M.A.G. te Wageningen
wordt gewerkt aan een totale mechanisa
tie, die uiteindelijk wordt verlangd. In het
De vlaszwaden worden door een opra-
per opgenomen en door een transportband
met geleide stangen weggevoerd. Tijdens
dit transport worden de twee zwaden zo
gekeerd, dat de koppen tegen elkaar gaan
rusten, zodat een haag wordt verkregen.
Het verzamelen van het vlas tot grote
eenheden verkeert momenteel nog in een
proefstadium. Van de beschikbare persen
bieden de vouwpers van de fa. Depoortere,
de Howard Bigbaler en de oprolpers de
meeste perspectieven. Om met deze per
sen te kunnen werken is een onthaagma-
chine ontwikkeld, die de haag teruglegt
in de twee oorspronkelijke zwaden. Bij
deze machine schuift een torpedo door de
opening in de haag, waarna beide kanten
van de haag ieder door twee riemen wor-
cm kan worden. De lengte van de baal in
standaarduitvoering is 150 cm, maar voor
de vlasproeven is deze teruggebracht tot
125 cm. Het gewicht van de vlasbalen bij
een diameter van 130 cm is ongeveer 230
kg.
Naast deze ontwikkeling zijn er in
Zeeuws-Vlaanderen persen ontwikkeld om
de vlasbossen tot grote pakketten te bun
delen om het transport te vergemakkelij
ken. In België en Frankrijk is eveneens
veel aandacht besteedt aan het ontwikke
len van vlaspersen voor bossen vlas. Een
pers, die daar veel succes oogst en in klei
ne serie wordt gebouwd, is de zelfrijden-
de pers van de fa. Depoortere, die geschikt
is voor het persen van bossen vlas tot pak
ken van ongeveer 200 kg.
