Erf
en
akker
Kan de ondernemer
invloed uitoefenen
op het inkomen van de
melkveehouderij
11
door ing. A. A. JANS,
C.A.R. - Tilburg.
Het inkomen van de melkveehouders is in de afgelopen
10 jaar achter gebleven bij de inkomensontwikkeling bui
ten de landbouw. De kostprijs van de melk is sterker ge
stegen dan de opbrengstprijs.
De toekomstige ontwikkeling van de melkveebedrijven
zal gekenmerkt zijn door een streven tot verhoging van
de arbeidsproduktiviteit, die noodzakelijk is om een ge
lijk arbeidsinkomen te verkrijgen als buiten de landbouw.
Tengevolge van de stijgende lonen zal het steeds meer
noodzakelijk zijn arbeid te vervangen door machines,
vergroting van de bedrijfsomvang per man door verder
gaande mechanisatie en rationalisatie van de bedrijfs
voering. Deze aanpassing zal noodzakelijk leiden tot an
dere bedrijfssystemen en specialisatie.
Dit is alleen maar rendabel te maken bij goede pro-
duktieve eenheden van voldoende grote omvang.
WELKE FAKTOREN BEPALEN DE RENTABILITEIT
VAN DE RUNDVEEHOUDERIJ
Door ruim 250 melkveehouders in Noo:rd-Brabant
wordt van hun bedrijf een bedrijfsekonomische admini
stratie bijgehouden.
Uit de cijfers van deze rundveehouderij-administratie
blijkt, dat het resultaat afgezien van de opbrengstprijs
van de melk onder meer afhankelijk is van een aan
tal faktoren waarop de ondernemer zelf meer of minder
invloed heeft.
Enkele van die faktoren zijn:
Het aantal melkkoeien per bedrijf.
Het aantal melkkoeien dat per hectare grasland en
voedergewassen wordt gehouden.
De melkproduktie per melkkoe.
Het aantal stuks jongvee dat per melkkoe aanwezig
is.
INVLOED VAN HET AANTAL MELKKOEIEN
PER BEDRIJF
Belangrijk is een zodanig aantal melkkoeien per be
drijf, dat aan deze produktietak de nodige aandacht kan
worden besteed, opdat dit een behoorlijk aandeel levert
in het arbeidsinkomen van het totale bedrijf.
Een behoorlijk aantal melkkoeien is natuurlijk ook no
dig om gebruik te kunnen maken van de moderne tech
nische voorzieningen zoals ligboxenstal, doorloopmelk-
stal, diepkoeling e.d.
Overigens zullen ook maatregelen van de zuivelbedrij
ven invloed uitoefenen op het aantal melkkoeien per be
drijf.
AANTAL MELKKOEIEN PER HECTARE
Naast het aantal melkkoeien per bedrijf of per arbeids
kracht is de veebezetting per hectare zeer belangrijk.
Daar de grond schaars is en duur en de oppervlakte
per bedrijf meestal beperkt, is het belangrijk om te stre
ven naar hoge opbrengsten per hectare. Dikwijls heeft
grond ook nog andere gebruiksmogelijkheden, b.v. sui
kerbieten. Daar een aantal kosten voor grondgebruik
vast zijn (rente, grondlasten e.d.) is een intensief gebruik
wenselijk.
Diverse goede bedrijven in Noord-Brabant zitten met
de veebezetting al rond de 3 stuks grootvee-eenheden
per ha. Dit heeft een gunstig effekt op het saldo per hec
tare. Nog beter wordt dit saldo, als deze veebezetting voor
een groot deel bestaat uit melkkoeien.
Overigens moeten we ook dit weer niet gaan overdrij
ven. Ruwvoer is altijd nog goedkoper als krachtvoer. Als
de veebezetting in sommige streken bij een groot aantal
bedrijven belangrijk hoger komt dan 3 stuks groot vee
per hectare, wordt de konkurrentie om grond en/of ruw
voer (mais) wel erg groot. Daarnaast kunnen ook milieu
technische bezwaren (mestoverschot) een rol gaan spe
len.
DE MELKPRODUKTIE PER KOE
Wat de produktiviteit van de rundveestapel betreft zijn
de gegevens uit bovenstaande administratie de koeien
met een flinke melkproduktie bedrijfsekonomisch veel
beter. Aangezien de opbrengst uit omzet en aanwas dit
jaar lager is dan voorgaande jaren is een hoge melkpro
duktie nog belangrijker.
Grote koppels rundvee in goed verzorgd grasland.
Ook uit andere gegevens komt steeds meer tot uiting
dat bedrijven met gemiddeld de hoogste produktie per
koe financieel het beste uitkomen.
Met een eenvoudig voorbeeld kunnen we dit verduide
lijken. Wat hebt U liever? 40 melkkoeien die samen
220.000 kg melk per jaar produceren of moet U hiervoor
meer dan 50 melkkoeien houden.
Dit is geen extreem voorbeeld. Uit de rundveehouderij
administratie blijkt dat we heel wat bedrijven hebben
met een gemiddelde melkproduktie per koe van 5.500 kg
of meer. Er zijn helaas ook nog een aantal bedrijven met
een gemiddelde van slechts 5.200 kg per koe. In bet twee
de geval moet men dus ruim 10 koeien meer houden om
dezelfde hoeveelheid melk te kunnen leveren. Het is zon
der meer duidelijk dat de kans op een goed inkomen
het grootst is bij melkkoeien met een hoge jaarproduk-
tie. Globaal kunnen we stellen, dat een stijging van 100
kg melk per koe per jaar resulteert in een verhoging van
het arbeidsinkomen van 25,Een verhoging van 1.300
kg melk in bovenstaand voorbeeld geeft bij 40 melk
koeien 13.000,meer arbeidsinkomen.
AANTAL STUKS JONGVEE DAT PER MELKKOE
AANWEZIG IS
We moeten konstateren, dat bij de huidige verhoudin
gen tussen melkprijs en vleesprijzen het aanhouden van
te veel jongvee een ongunstige invloed heeft op het saldo.
Voor het instandhouden van een produktieve melk
veestapel wordt bet noodzakelijk geacht jongvee aan te
houden. De gemiddelde levensduur van de melkkoeien
in ons land is niet erg hoog gezien het feit dat plm. 25
procent van de melkkoeien eerste kalfskoeien zijn. Dit
betekent dat jaarlijks voor elke vier melkkoeien een
vaars beschikbaar moet zijn voor vervanging. Opfok van
jongvee is duurder dan men meestal zelf denkt.
Voor een aantal bedrijven kan het in verband met de
gebouwen, arbeid, oppervlakte en verkaveling aantrek
kelijk zijn om het jongvee op het bedrijf, volledig te ver
vangen door melkkoeien.
Het jongvee kan dan worden opgefokt op een centraal
kalveropfokbedrijf.
VOERKOSTEN
Bij de resultaten van de rundveehouderij spelen ook
de voerkosten een belangrijke rol.
Bezien we deze cijfers over de afgelopen zes jaren dan
blijkt dat de post aangekocht voer is gestegen van 570
tot 992 per melkkoe per jaar. Deze post wordt, behalve
door de jongvee-verhouding ook beïnvloed door de vee
bezetting per hectare. Een gedeelte van de verhoging v§e
De voerkosten stegen de laatste 6 jaar van ƒ570,tot
ca. 1.000,per koe per jaar.
de melkproduktie is te verklaren uit de hogere kracht-
voergiften.
We zullen de voerkosten steeds moeten blijven bezien
in relatie tot de andere bovengenoemde faktoren. Blijft
echter dat het bij de huidige krachtvoerprijzen, belang
rijk is om te streven naar voldoende ruwvoer van goede
kwaliteit.
Samenvattend kunnen we konkluderen:
dat de resultaten per hectare toenemen naarmate er
een dichtere veebezetting is in de vorm van melk
koeien;
dat een hoge melkproduktie per koe bedrijfsekono-
misch aantrekkelijk is;
dat het afgezien van arbeidsbezetting, verkaveling, ge
bouwensituatie e.d. beter is om melkkoeien te houden,
dan veel jongvee;
dat deze vorm van bedrijfsadministratie een belang
rijk hulpmiddel is bij de bedrijfsvoering.
Aan bovenstaande faktoren zal de melkveehouder van
de toekomst bijzonder veel aandacht moeten besteden
wil het inkomen ongeveer mee kunnen met de ontwikke
ling buiten de landbouw.
Dit wordt de achtste keer dat we de kerstdagen en
de jaarwisseling in Kenya doorbrengen. Maar het zal
dit jaar heel wat anders zijn dan voorgaande jaren. Met
de kinderen in Nederland en wij hier zal het niet mee
vallen om in de juiste sfeer te komen. Gelukkig hebben
we aan de kust nog een plaatsje kunnen bemachtigen
in één van de hotels voor de kerstdagen. Daar met een
heleboel mensen om je heen zal wellicht de sfeer nog
wat te proeven zijn. Hier in Hola is nauwelijks iets te
bemerken van het ophanden zijnde feestelijke gebeuren.
In de eerste plaats zijn de meeste mensen moslim en
in de tweede plaats vallen de mussen bijna dood van
het dak door de hitte, en in de derde plaats heeft de
commercie nog geen bezit genomen van het kerstgebeu
ren. Nergens is er een feestelijke verlichting te ontdek
ken; of versierselen. In Malindi aan de kust is dat natuur
lijk heel anders. Daar zitten de hotels vol met blanken
uit Europese landen. De managers van die hotels zijn nog
allen zonder uitzondering Europees, en de kerstboom met
alles er op en er aan is er aanwezig.
Met de jaarwisseing zijn we weer terug in Hola, en
dat zullen we vieren niet het enige andere blanke ge
zin hier. We zullen zorgen dat de drankvoorraad goed
gevuld is. Het weer is altijd goed, en daarom kun je ook
alles buiten doen. We verzamelen wat brandhout voor
een kampvuur, en zo zittend in de tuin omringd door de
kokospalmen zullen we het wel weten uit te zitten.
Alleen de gedachten zullen nog al eens bij de kleine
mannen zijn. Gelukkig maken ze het goed in Nederland,
en we krijgen de indruk dat wij heel wat meer om hen
denken dan zij om ons. Met Sinterklaas zijn we maar
van huis weggegaan. We hebben de kampstoeltjes in de
landrover geladen, de koelbox gevuld met wat lekkere
dingen en naar een plaatsje in de eindeloze bush gere
den. Dan zijn je gedachten afgeleid van het Sinterklaas
gebeuren.
Vooral Corry moet er werkelijk haar tanden inzetten
om er door te komen op zulke dagen. We maakten ons
druk, eerst om brandhout te verzamelen. Dat is niet zo
moeilijk in de bush, want overal liggen wel dode bomen.
Hard taai hout. Ideaal voor een kampvuur, en nog idealer
voor een open haard denken we.
Je moet altijd verdraaid goed oppassen als je dat hout
opraapt.. Want vaak zitten er grote schorpioenen in. Nog
niet zo lang geleden raapte ik een mooi stuk hout op,
en sleepte het naar de landrover, toen er ineens een slang
uit kwam gegleden. Een aardig beest, het gleed over mijn
blote arm, zonder te bijten. Maar met een schreeuw van
schrik liet ik het hout vallen. Soms zitten er vleermuizen
in die oude bomen.
Maar we hadden vrij vlug een flinke stapel hout. jH.et
werd tijd voor een avonddrankje. Nog een half uurtje
en de zon zou onder gaan. Terwijl we daar zaten aan een
Martini on the rocks, kwamen in de verte een groep
Grants gazellen aan. Zebra's en Orijx war ener ook.
Plotseling is het dan of je in een andere wereld bent.
Dat is natuurlijk niet waar, maar je voelt het wel zo, en
daar ging het om op die pakjes-avond.
We zaten in de schaduw van een doornstruikje. Bloed
rood zakte daarna de zon snel achter de horizon. De lucht
kleurde helrood, terwijl de wolken nog werden besche
nen. Ik ging het kampvuurtje aanmaken. Dat is daar niet
alleen voor de gezelligheid, maar ook voor de veiligheid.
Misschien voor sommigen van U wat onvoorstelbaar, maar
waar we zaten strekte zich een vlakte voor ons uit, be
groeid met bomen en struiken van een grote drie keer
die van Nederland, grenzend aan het Tsavo Nationaal
park.
Wilde dieren in het bos is geen sprookjesverhaal. Het
zit er vol van. Om zonder vuur in het bos te gaan zitten
in de nacht zou gekkenwerk zyn. Hyhena's, leeuwen, buf
fels, neushoorns, wilde honden en olifanten zijn er maar
een paar uit de groep van vele soorten. Maar met een
vuur houdt je ze op een afstand.
Het wordt snel donker, vier graden onder de evenaar.
Maar het vuur laaide hoog op in het droge hout. Na een
poosje kun je dan met een schop houtskool opscheppen.
Dat doen we in een blik, daaroverheen een stuk stevig
gaas, en we waren gereed om kaas tosti's te maken.
Corry had op een ander houtskoolvuur water gekookt
en zette koffie. Als jij nou eerst eens een mooi liedje
zingt voor de Sint dan heeft hij misschien wel wat, zei
ik. Ze zong: ,,'t Heerlijk avondje is gekomen". En warem
pel er was een pakje met een leuk presentje. Jij hebt
ook nog niet gezongen zei ze. Ik kan geen wijs houden.
Daar geeft Sint niet om, zei ze. 't Werd: „Eerlijk zullen
we alles delen". Warempel ook een pakje voor pa.
De wind stak plotseling op, de gebruikelijke avond
bries. De vlammen in het hout laaiden hoog op. Het was
tegen achten en we hadden zin in een borrel. Ik had
ook nog een sigaar. Toen hebben we naar radio Neder
land geluisterd, Sinterklaasprogramma. De ontvangst was
uitstekend. Ontelbare sterren aan de hemel. Er viel een
ster. Dan mag je 'n wens doen Co rry. Ja maar niet hard
op, zei ze. Ik weet niet wat ze wenste, maar misschien
wel dat ik ander werk zocht.
P.S. Vanuit Kenya alle lezers een voorspoedig nieuw
jaar toegewenst.
SCHRIJFKOUTER.
