En dat smeert
u op uw brood.
Sociale
bewogenheid
doet 't
B'
Even bijpraten
4
INGEZONDEN
LJART- en vaatziekten zijn momenteel volksvijand
nummer één. Ze veroorzaken niet minder dan 30
van het totaal aantal sterfgevallen. In verband met deze
ziekte zijn de laatste tijd de dierlijke vetten en met name
de roomboter in een wat kwade reuk komen te staan.
Het is vrij eenvoudig aan te tonen dat dit ten onrechte
is gebeurd:
1 Rond 1900 lag het percentage sterfgevallen door hart-
en vaatziekten op 3 „Toch werd er", en ik citeer
de heer Van Heusden in het Nederlands Tijdschrift
vooraGeneeskunde, „in het algemeen in alle lagen
van de bevolking massief gegeten. Boter werd rijke
lijk op het brood gesmeerd, er was veel volvette boe
renkaas, had en een ongelimiteerd aantal eieren. Soe
pen waren niet waterig uit pakjes, maar werden van
mergpijpen of vleespoelet, altijd met veel gehaktbal
len. De porties vlees waren rijkelijk en vaak vet, de
jus eveneens en als men een trage eter was, stolde
deze op het bord Het toetje bestond vaak uit droge
gekookte rijst met gesmolten boter (als lava in een
vulkaan) en veel suiker. Of uit havermout met dito
toevoeging. Er werd, ook door volwassenen, bij de
broodmaaltijd flink veel melk gedronken. De zoge
naamde „mindere man" at veel spek met spekvet.
Wannéér men geen roomboter kon betalen, werd reu
zel gemengd met stroop op dikke boterhammen ge
smeerd".
K/Ten kan in het algemeen wel zeggen: de mensen
verzadigden zich in ruime mate aan verzadigde vet
ten. Dit alles moet toch wel als een nachtmerrie klin
ken in de oren van de wanhopig trimmende becel-
smeerder. Margarine was in 1900 nog amper op de
markt. Van 1900 tot nu daalde de roomboterkonsump-
tie zeer sterk, nam de margarinekonsumptie zeer sterk
toe en de hartdood steeg van 3 tot 30
In Nederland bedraagt de roomboterkonsumptie min
der dan 3 kilo per hoofd van de bevolking per jaar,
in Amerika nog minder. Onder de geïndustrialiseerde
landen staan deze twee wat dat betreft op eenzame
diepte en ze kampen beide met zeer hoge percen
tages hartdood. In Nieuw-Zeeland ligt de boterkon-
sumptie op 18 kilo en het aantal hartinfarkten is er
het laagste van de geïndustrialiseerde wereldl
Cholesterol komt voor in dierlijke vetten. Het is een
onmisbare bouwsteen in de cel- en vaatwanden van
alle dierlijke organismen. In de plantenwereld komt het
niet voor en dus ook niet in plantaardige vetten. Als
we er te weinig van binnen krijgen, maakt het lichaam
het zelf. Als ons cholesterolgehalte tot nul zou dalen,
zouden we tot een drabbig hoopje in elkaar zakken.
Bepaalde margarineproducenten hebben zich in vak
kringen nogal belachelijk gemaakt door uitgerekend
tegen cholesterol te gaan ageren. De betreffende
sterreklamespot U weet wel, dat duiveltje dat een
bloedvat dichtmetselt met cholesterol dan ook
schielijk teruggetrokken.
A Margarine is een chemisch produkt. De plantaardige
oliën worden met ether geëxtraheerd .ontslijmd, be
handeld met soda, bleekaarde, sterk zuur, gehydro-
geneerd met nikkelkatalisator en waterstofgas en ten
slotte worden nog emulgeermiddelen, kleurstoffen,
aroma's, conserveermiddelen, antioxdantia en bacte-
riciden toegevoegd. En dat smeert U op Uw brood!
Gevaarlijk is dit smeersel waarschijnlijk niet, maar ook
niet lekker en zeker niet natuurlijk. Hoe natuurlijk
roomboter is, weet ieder boer U te vertellen.
r
TN een tijd dat we er ons toenemend van bewust
worden dat we eigenlijk wat meer naar de natuur
zouden terug moeten en men zou verwachten dat de
konsumptie van natuurprodukten als melk en roomboter,
waar wettelijk geen chemikalie aan te pas mag komen,
sprongen zou toenemen, is het verbazingwekkend te
konstateren dat het geleuter over meervoudig onverza
digde vetzuren kennelijk in staat is die zuivelproduk-
ten een ongezondheidsaspekt op te dringen. Een simpele
reklame op de TV, mits iedere dag herhaald, vermag dat
kennelijk. Geen van ons zal toegeven gevoelig te zijn
voor reklame, maar ondertussen loopt een groot deel
van de artsen en diëtisten braaf mee aan het meervou
dig onverzadigbare handje van de margarine-industrie.
Het wordt echter hoe langer hoe duidelijker dat hart- en
vaatziekten niet ontstaan door bepaalde voedingsmidde
len en dat ze zeker niet door éndere voorkómen kunnen
worden. Een Engelse regeringskommissie heeft zich kort
geleden in haar advies in deze zin uitgelaten na zeer
veel feitenmateriaal te hebben bestudeerd. Hoogstens,
zegt deze kommissie, kan de hoevéélheid vet van invloed
zijn.
Eet U gerust Uw kuipje kunstsmeer boter kunnen
we per slot van rekening niet betalen zonder echter
de illusie te hebben dat dit U zou vrijwaren van hart -en
vaatziekten. Ik wens U smakelijk eten!
Veghel. Dr. P. TEPPEMA.
Drs. J. DIJKGRAAF.
L C C. - Goes.
^IJ enig nadenken blijkt de term sociale bewogen
heid toch maar een wat vaag en onduidelijk omlijnd
begrip te zijn. Dat komt omdat vooral het woord bewo
genheid uit het gevoelsmatige voort komt. Het heeft niet
in de eerste plaats met de ratio, de rede, het verstande
lijke van doen maar wel met het emotionele. Nu vinden
wij calvinistisch volkje als we zijn, dat we wel gevoelens,
emoties mogen hebben, maar laten ze alstublieft niet de
boventoon voeren. Nee, het rustige, het weloverwogene,
het nuchtere en het verstandelijke staan veel hoger ge
noteerd. Stel je voor, dat een mens zich louter en alleen
op z'n gevoelens liet drijven. Toch blijven we sterk emo
tioneel gebonden en liggen verstand en gevoel voortdu
rend met elkaar overhoop. Maar we blijven zeggen: een
mens moet z'n verstand gebruiken. Dat zeggen zij, hoe
kan het anders, in feite ook. Hoewel we mensen met emo
ties heel goed kunnen plaatsen en in veel gevallen we
ten te waarderen.
ZAKELIJKHEID
I-IET woord sociaal ligt iets duidelijker in de markt. We
zijn sociale wezens, hebben behoefte aan sociaal
kontakt en dit betekent omgaan met andere mensen. Men
sen die het moeilijk hebben, hebben onze speciale be
langstelling. Ze roepen de al eerder aangehaalde sociale
bewogenheid bij ons op. Daar willen we wat voor doen,
ons voor inzetten om ze uit de puree te halen. Sociale
bewogenheid doet het en gelukkig maar vinden wij. In
ons korte bestaan kan niet alles rationeel zijn en hard
zakelijk. Desondanks schrijdt de commercialisatie, de
verzakelijking voort. De strijd is hard en moet ter wille
van de continuïteit ook hard zijn. Het rendement moet
tot en met bewaakt worden, zowel voor het bestaan nu
als in de toekomst. Dus in zaken niet te sociaal bewo
gen zijn. Daar is niemand mee gebaat, zelfs de zwakke
ren niet, want dan kan er helemaal niet meer geholpen
worden. Laat sociale bewogenheid maar een privé hobby
zijn en daarmee buiten onze zaken staan.
GEWETENSCONFLICT
(-)NZE coöperaties komen vooral voort uit een stuk
sociale bewogenheid. De bedoeling was en is nog
altijd de zwakke sociale en economische positie van boe
ren en tuinders te versterken. Dit gebeurt met behulp van
bedrijven en ondernemingen, die echter in vaak felle con
currentie zich steeds zakelijker moeten opstellen. Neem
nu eens de Rabobanken. Het worden steeds meer ban
ken voor iedereen en voor alles en gecombineerd met
de verstedelijking vermindert de invloed van boeren en
tuinders, zowel wat de leden als wat de besturen en
raden van toezicht betreft. Dat brengt met name de be
stuurders wel eens in gewetensconflicten. Ze zijn be
stuurders van een plaatselijke coöperatie gekozen uit en
door de leden, waarvan ze de belangen in het bijzonder
moeten behartigen. Vroeger waren die leden bijna alle
maal boeren en tuinders en nu zijn het al naar gelang de
plaatselijke situatie soms al minderheden en bij sommige
stadsbanken zelfs al zeer kleine minderheden. Het leden
bestand wordt anders van samenstelling, waardoor het
geworteld zijn in land- en tuinbouw verzwakt. En de
nieuwe leden kijken anders tegen hun Rabobank (even
als jonge boeren en tuinders trouwens) aan. Zakelijker
en minder sociaal bewogen en met niet al te veel ge
meenschapsbesef. Toch zijn Rabobanken echt banken
van en voor de gemeenschap of ze nu veel of weinig
of geen boeren- en tuinders-leden hebben. Leden met
inspraakmogelijkheden speciaal via de jaarlijkse leden
vergadering. Dan funktioneert er een stukje plaatselijke
democratie.
PLAATSELIJK SOCIAAL
DOVENDIEN wordt bewust gestreefd naar het levend
u houden van de boeren- en tuinders-afkomst. Rij
zen de vragen: hoe groot is het ledenbestand van de
Rabobanken, hoeveel boeren en tuinders zijn daaronder,
hoe ligt dit nationaal en per afzonderlijke bank en met
dezelfde vragen ten aanzien van bestuurders en leden
van de raden van toezicht. En dat allemaal met het doel
om te weten door wie de besturen nu eigenlijk gekozen
worden en voor wiens belangen ze werken. Dat zou zeker
ook per afzonderlijke bank een stuk duidelijkheid bren
gen. Tenzij leden ook niet meer belangrijk gevonden wor
den. Dit schrijven we misschien wel een beetje hard,
maar daar is ook wel enige aanleiding toe. De spaarders
worden steeds rentebewuster (en ook gemaakt), het bank-
rendement komt steeds meer op de tocht te staan en de
ledenkredieten worden duurder. In zo'n klimaat wordt het
er voor bestuursleden niet eenvoudiger op om de sociale
agrarische inslag in praktijk te brengen. Zelfs niet met
toepassing van de het hemd is nader dan de rok theorie
.en de persoonlijke, gemoedelijke, gezellige benadering
van leden, spaarders, en cliënten.
En toch blijven wij van mening, dat iedere bankbestuur-
der een zwakke plek moet houden voor de belangen van
hun boeren en tuinders en voor de gemeenschap waar
in de bank werkt. Laat dan de Rabocentrale maar verder
verzakelijken maar laten de plaatselijke Rabobank bestu
ren en leden van de raden van toezicht met een groot
stuk sociale bewogenheid hun belangrijke werk blijven
doen. Om daarbij onze boeren- tuinders geenszins te ver
geten.
VAN HET LANDBOUWSCHAP
Tijdens een protestbijeenkomst van boeren en tuinders
begin september, raakte een collega van ons in gesprek met
een akkerbouwer die klaagde over de hoge heffingen van
het Landbouwschap. Hij zou het afgelopen jaar zo'n dikke
twintigduizend gulden betaald hebben. Dat is onmogelijk,
denk je meteen. Immers, in 1973 bedroeg de hectare-heffing
voor bouwland 6,waar dan nog 9,7 opcenten als be
stemmingsheffing bijgeteld moeten worden. Je moet wel
een supergroot landbouwbedrijf hebben om dan twintig
mille heffingsgeld te moeten betalen.
In de loop van het gesprek bleek evenwel dat deze akker
bouwer veel pootaardappelenteelt. En daarmee was het
probleem opgelost. De Nederlandse pootaardappeltelers heb
ben in 1973 150,per ha betaald voor de garantieregeling
en de exportbevordering van pootaardappelen. Met deze
gelden wordt de „pot" van de STOPA (Stichting Overname
Pootaardappelen) gevuld. En wat de STOPA voor de poot-
aardappeltelers betekent, behoeven wij hen toch niet meer
te zeggen. Het is een zaak van zelf een bodem in de markt
leggen waar de hele sector baat bij heeft.
Met dit geld bijvoorbeeld zijn ook de telers geholpen die
gedupeerd waren door de Phcxma, een hardnekkige aard
appelziekte, die tot voor kort in ons land niet voorkwam.
Misschien zijn er nog lezers die zich het hoe en waarom
afvragen van hun bijdragen aan het Landbouwschap. Tot
hen zeggen wij: maak van uw hart geen moordkuil, schrijf
een briefje naar de Raamweg 26 te Den Haag of bel 070—-
656920. Gewoon een zaak van even bijpraten.
DOE UW VOORDEEL MET DE A.H.L.
Tevens willen wij nog even bijpraten over de Algemene
Handelsvoorwaarden Landbouwwerktuigen. Ter gelegenheid
van de Landbouw-RAI begin dit jaar werden deze Algemene
Handelsvoorwaarden ten doop gehouden. Er is toen uitvoe
rig aandacht aan besteed. Ondertussen zijn de formulieren
voor de koopovereenkomst onder Algemene Handelsvoor
waarden Landbouwwerktuigen, kortweg AHL, in omloop ge
bracht. Daarom willen wij op deze plaats er nog eens de
aandacht op vestigen hoe belangrijk het voor de koper van
nieuwe landbouwwerktuigen is gebruik te maken van de
AHL. Aan het totstand komen van de AHL heeft het Land
bouwschap intensief meegewerkt Maar niet minder belang
rijk was de positieve medewerking van de leveranciers. De
AHL zijn dan ook het resultaat van een gezamenlijke inspan
ning.
Bij de AHL is ervan uitgegaan dat 'beide partijen rechten
en plichten hebben die naar redelijkheid zijn verdeeld. De
AHL gelden uitsluitend voor nieuwe landbouwwerktuigen.
De transacties moeten schriftelijk zijn vastgelegd. Wanneer
er dan later een verschil van mening is over het een of an
der, kan dit aan een zogenaamde arbitragecommissie wor
den voorgelegd.
Het zou ons in deze rubriek op dit moment te ver voeren
uitvoerig! alle voordelen van de AHL uit de doeken te doen.
Wie van plan is een nieuwe machine te kopen kan zijn leve
rancier om de AHL vragen. Indien de verkoper er niet over
beschikt kan men zich wenden tot de Stichting Mechanisa-
tie-Centrum in Wageningen, Mansholtlaan 12, telefoon 08370
—19119.
Wij hopen dat u met dit „bijpraten" uw voordeel kunt
doen.
B. A. BOKMA,
Afdeling Voorlichting.
