Waardering melk
in
discussie
Fokschapendag
's-Hertogenbosch
te
15
P. WESTRA,
Seer. Comm. Veehouderij Landbouwschap
Alle melk heeft niet dezelfde waarde. De hygiënische
kwaliteit kan sterk uiteenlopen. Op welke wijze men de
verschillen kan vaststellen en in de prijs tot uitdrukking
brengen, is een vraag die de veehouderij en de zuivel
al tientallen jaren bezig houdt.
Op 1 april 1933 werd in ons land voor het eerst een
verplicht stelsel van betaling van boerderijmelk naar hy
giënische kwaliteit ingevoerd en wel in West-Nederland.
Er werd een 3-klassenstelsel gekozen met een basisprijs
voor de 2e klas melk, een premie voor de 1e klas melk
en een korting voor 3e klas melk.
In 1958 werd naar dit model de betaling van boerderij-
melk naar hygiënische kwaliteit in het gehele land ver
plicht.
In 1973 werd in Friesland naast het klassenstelsel, ook
met een puntenstelsel gewerkt; vanaf 5 mei 1974 wordt
de melk in deze provincie zelfs betaald op basis van het
puntenstelsel.
ORGANISATIE
De Regionale Organen voor Melkhygiëne hebben tot
taak de betaling van dr m°lk aan de veehouders te or
ganiseren. Ze bereiken dit doel door het geven van voor
schriften aan de bij hen aangesloten melkverwerkende
ondernemingen, inzake de vaststelling van de kwaliteit
van de melk en alles wat daarmede samenhangt.
Het kwaliteitsonderzoek wordt verricht door Melk-
controlestations, die door de Regionale Organen erkend
zijn. Om erkenning te verkrijgen moet o.a. voldaan wor
den aan eisen met betrekking tot de deskundigheid van
het personeel en eisen ten aanzien van de inrichting van
het laboratorium.
De besturen van de Regionale Organen worden ge
vormd door vertegenwoordigers van zuivelindustrie en
landbouworganisaties. Er zijn in Nederland acht Regio
nale Organen, t.w. Groningen, Friesland, Drenthe, Oost-
Nederland, Zuid-Nederland, Tussen de grote Rivieren,
Hollands Noorderkwartier en West-Friesland, en West-
Nederland. (Deze laatste draagt de naam: „Stichting
voor Melkhygiëne SVM" en heeft een uitgebreidere
taak.)
De werkzaamheden van de Regionale Organen worden
gecoördineerd door het Centraal Orgaan voor Melkhy
giëne. Dit wordt o.a. bereikt door het geven van bin
dende richtlijnen, het beoordelen van en het beslissen
over de besluiten, het doen van aanbevelingen en het in
stellen en instandhouden van een Raad van Beroep. Ook
het bestuur van het Centraal Orgaan wordt gevormd uit
vertegenwoordigers van zuivel- en landbouwbedrijfs
leven. De Raad van Beroep behandelt de geschillen welke
aanhangig worden gemaakt door het indienen van een
.beroepschrift.
De Stichting Bijzonder Orgaan voor Melkhygiëne is
gecreëerd als uitwijkorgaan voor bedrijven die zich niet
bij een Regionaal Orgaan wensen aan te sluiten.
De uitbetaling van boerderijmelk naar kwaliteit is, zo
als uit het voorgaande blijkt, met veel zorg omgeven.
Dat moet ook wel omdat de hoogte van het melkgeld van
de kwaliteitsvaststelling afhangt en de afnemer ervan
verzekerd wil zijn, dat de kwaliteit op de juiste wijze
wordt aangegeven.
BEOORDELING EN UITBETALING
De volgende combinatie van onderzoekmethoden zijn
in de loop van de jaren doeltreffend gebleken;
a. op bacteriegehalte (reductase - kiemgetalbepaling)
b. op materiële verontreiniging (reinheidsproef)
c. op geur en smaak
d. op bijmenging van mastitismelk (melkcelgetal)
e. op resten van antibiotica en desinfectiemiddelen.
De reductaseproef, de kiemgetalbepaling, de reinheids-
proef en het onderzoek op resten van antibiotica worden
ééns per 14 dagen uitgevoerd. De geur en de smaak wor
den alléén in de winter nagegaan en wel ééns per 4 we
ken. Het celgetal wordt eveneens ééns per 4 weken be
paald, doch wel gedurende het gehele jaar. Eéns per
kwartaal wordt de melk onderzocht op resten van des
infectiemiddelen.
Ie klas melk, is melk waarvan:
het bacteriegehalte goed is (reductase - kiemgetal)
de reinheid, de geur en de smaak goed zijn
geen resten van desinfectiemiddelen gevonden wor
den
het celgetal lager is dan 1.000.000.
2e klas melk, is melk waarvan:
het bacteriegehalte en de reinheid „voldoende" zijn
de geur en de smaak geen afwijkingen vertonen
geen resten van desinfectiemiddelen aanwezig zijn
het celgetal lager is dan 1.000.000.
3e klas melk, is melk dat aan één of meer van de voor
de 2e klas melk geldende eisen niet voldoet.
De le klas melk krijgt een toeslag van 1 cent per kg
melk, bij de 3e klas wordt een korting van 1 cent per
kg melk toegepast. Een extra korting van nog eens 1
cent per kg melk wordt ingehouden op het moment dat
voor de derde opéénvolgende keer een 3e klas wordt
geconstateerd en een verhoogde extra korting van nog
eens 2 cent per kg melk als de derde opéénvolgende keer
de extra korting moet worden toegepast.
De extra korting en de verhoogde extra korting ver
vallen na één plaatsing in de le klas of twee opéénvol
gende plaatsingen in de 2e klas.
Naast de normale klasse-indeling wordt voor gelever
de melk met resten van antibiotica een bedrag ingehou
den van 100,per geval, plus 5 cent per kg over de
in die periode geleverde hoeveelheid melk.
Door het hanteren van het hiervoor omschreven klas
senstelsel, tracht de zuivelindustrie de veehouder dui
delijk te maken van welke enorme betekenis een goede
kwaliteit van de melk is. De brutoproduktiewaarde van
de Nederlandse melk bedraagt bijna 4 miljard, waar
van ruim de helft wordt afgezet buiten onze landsgren
zen.
Op weidebedrijven bestaat 94 deel van de totale op
brengst uit melkgeld. Hoe gevoelig kortingen op kwali
teit soms ook aankomen, het is noodzakelijk de melk-
kwaliteit hoog te houden en waar mogelijk te verbeteren.
KLASSEN OF PUNTEN
Bij de uitbreiding van het aantal proeven voor de
vaststelling van de kwaliteit van de melk en de daar
mede gepaard gaande meerdere mogelijkheden van af
wijkingen op onderdelen, is de indeling in 3-klassen min
der ideaal. Bij het aantonen van penicilline werd mede
daarom een bijzondere korting ingesteld, los van de
klasse-indeling.
Daarom is gezocht naar een ander stelsel dat ook voor
de toekomst mogelijkheden biedt om eventuele andere
maatstaven (proeven) in de beoordeling te betrekken
en eventuele verschuivingen aan te brengen in het waar-
de-oordeel per onderdeel.
Na een lange tijd van studie kwam de technische com
missie van het Centraal Orgaan voor Melkhygiëne met
het voorstel om de kwaliteit van de melk in de toekomsl
te beoordelen middels een zogenaamd puntenstelsel. Bi;
dit stelsel worden voor elk bij het melkonderzoek gehan
teerd criterium afzonderlijke punten toegekend, die né
sommering tot prijscorrecties leiden.
Het volgende schema wodt daarbij gehanteerd:
Houdbaarheid (reductase of kiemget.) 0, 2 of 4 punten
Reinheid 0, 2 of 6 punten
Geur 0 of 4 punten
Antibiotica 0, 10 of 20 punten
Aantal cellen 0 of 4 punten
Oxidatiemiddelen 0 of 6 punten
De eerste 2 punten tellen niet, zodat een veehouder
maximaal 42 strafpunten kan oplopen. Voor elke punt
wordt een korting van Vz cent per kg melk toegepast,
in totaal een maximum korting dus van 21 cent per kg
melk. Vervolgens geldt nog een recidive-regeling, waar
door nog een extra korting kan worden ingehouden.
Zoals in het begin van dit artikel is gesteld, is Fries
land reeds overgeschakeld van het klassenstelsel op het
puntenstelsel, zij het in voorlopige vorm. Andere gebie
den overwegen het Friese voorbeeld te volgen, al plaatsf
men hier en daar nog wel een vraagteken, o.a. omdat in
1973 gebleken is, dat het voor 95 van de Friese melk
geen verschil maakt of de melk beoordeeld wordt vol
gens het klassenstelsel of volgens het puntenstelsel. Voor
standers van het puntenstelsel wijzen erop dat bij het
ontwerpen van het puntenstelsel er van uitgegaan is, zo
veel mogelijk aansluiting te zoeken bij het klassenstelsel.
Dat 95 gelijk uitkomt, zo„zeggen zij, bewijst dat men
daarin is geslaagd.
STUDIEDAG
Over zowel het klassenstelsel als over het puntenstel
sel, alsmede over de uitbetaling naar samenstelling, zal
de Commissie Melkveehouderij van het Landbouwschap,
samen met de drie Centrale Landbouworganisaties, met
de Koninklijke Nederlandse Zuivelbond FNZ, met de
Vereeniging voor Zuivelindustrie en Melkhygiëne en met
het Centraal Orgaan voor Melkhygiëne, een studiedag
organiseren.
Op 23 augustus a.s. wordt in de bioscoopzaal var
„Hoog-Brabant" te Utrecht deze zaak ter discussie ge
steld. Deskundige inleiders en forumleden zullen hun
visie daarover geven. Er wordt een grote belangstelling
verwacht!
/L/
VuiigeheHe
Reductase
Geur
Êifdudsisg
8üs«f
Mftlxeffekentog
VwiJgehaHe
Reductase
Gear -
£in<iyti*leg
/%tM
f-MMrekefiir
9 tl
fêeéuci»»*
Geur
ëtadusistag
Een dergelijk melklokaal bevordert de melkhygiëne.
Resultaat reinheidsproef.
Op vrijdag 30 augustus organiseert het Schapenstam
boek voor Noord-Brabant en Limburg haar jaarlijkse
fokschapendag in de Brabanthallen te 's-Hertogenbosch.
Door de fusie van de provinciale stamboeken van deze
twee provincies wordt nu voor de derde keer één fokdag
voor de beide provincies georganiseerd. In de voorafgaan
de jaren is reeds bewezen dat deze gezamenlijke fokdag
een sukses is geworden. Rustig kan gesteld worden dat
de schapenfokdag te 's-Hertogenbosch is uitgegroeid tot
een van de meest omvangrijke schapententoonstelling in
Nederland, die kan bogen op een bijzonder grote pu
blieke belangstelling, goede kwaliteit fokmateriaal en
een levendige handel. -Het werkgebied van het stamboek
geniet een sterke uitbreiding van de schapenstapel zoals
onderstaande cijfers demonstreren.
Nederland Limburg Noord-Brabant
1972 1973 1972 1973 1972 1973
^nntdl
lammeren 334.001 368.121 4.850 6.529 7.880 10.440
Aantal
overige
schapen 258.088 288.999 4.455 6.106 7.317 9.558
Totaal 592.089 657.120 9.295 12.635 15.197 20.002
bedrijven 19.203 20.069 503 613 1.036 1.214
Gem. per
bedrijf 30.8 32.7 18.5 20.6 14.5 16.5
Toename in
(bedrijven) 4,5 21.7 17,2
Toename in
(schapen) 11,0 35,4 31,6
De uitbreiding van de schapenstapel is in hoofdzaak
het gevolg van de gunstige prijzen die voor de zuig- en
slachtlammeren betaald worden. Van de dalende vlees-
prijzen heeft het lamsvlees wel het minst ervaren. Prij
zen, voor goede kwaliteit, gelden nog steeds tot 7,50
per geslachte kg.
VOORAL GOEDE KWALITEIT WORDT GOED
GEWAARDEERD
Vandaar dat een bezoek aan de fokschapendag volle
dig verantwoord is. Ruim 100 inzenders demonstreren
gezamenlijk met een 1.000 tal dieren van goede tot beste
kwaliteit en zullen in onderlinge sportieve strijd dingen
naar de hoogste plaatsen. Tevens biedt deze dag een ge
schikte gelegenheid voor de aanschaf van goed fokmate
riaal. Vooral het aanbod van mannelijk fokmateriaal zal
ook de niet stamboekfokker interesseren. Immers de ram
is nog steeds de halve kudde. De eis gesteld aan een fok-
ram moet hoog zijn. Op 30 augustus in Den Bosch kunt
U uw keuze maken. In een goed verzorgde katalogus kunt
U alle gewenste gegevens betreffende afstamming en
produktie vinden.
CONSULENTSCHAP VOOR DE
AKKERBOUW EN DE RUNDVEE
HOUDERIJ TE ZEVENBERGEN.
DE SPEC. SCHAPENHOUDERIJ,
ING. P. A. BASTIAANSEN.