Op bezoek
bij:
J. J. J. Bom
hofstede 's-Gravenhoek bv
Colijnsplaat
14
105 HA AKKERBOUW
VLAS ZELF OP BEDRIJF GEREPELD
HEFTRUCK ONMISBAAR WERKTUIG
GEWORDEN
BESLOTEN VENNOOTSCHAP (B.V.)
ALS ONDERNEMINGSVORM
L-I ET gebruik van een heftruck en het zelf repelen van
het geteelde vlas zijn zaken die in deze combina
tie op een akkerbouwbedrijf niet veel zullen voorkomen.
Op het bedrijf van de Hofstede 's Gravenhoek B.V., waar
over de heren G. M. F. Bom en zijn zoon ir. J. J. J. Bom
de leiding hebben, staat alles wat met een mogelijke me
chanisatie van de vlasteelt te maken heeft in de belang
stelling. Vandaar o.a. de aanschaf van een heftruck die
echter ook voor allerlei andere karweitjes gebruikt wordt.
Daarnaast het zelf repelen van het verbouwde vlas, waar
voor een eigen installatie op het bedrijf aanwezig is.
Over de opzet van dit bedrijf gaat deze reportage,
waaraan Bom jr. zo vriendelijk was zijn medewerking te
verlenen. Zijn vader, de heer G. M. F. Bom, die als voor-
het bedrijf geheel met het bietencystenaaltje besmet was
en de opbrengsten van de verschillende gewassen matig
tot slecht waren. Dit ook tengevolge van de grote droog
te- en slempgevoeligheid van deze lichte zavelgrond.
In 1938 had Bom sr. reeds de opzet om door een ruim
bouwplan van 1 7, gecombineerd met intensieve groen-
bemesting, te trachten het bedrijf weer gezond te krij
gen. Door de oorlogsjaren '40'45 en de bijzondere om
standigheden als gevolg daarvan, kon echter pas in 1946
serieus daarmee begonnen worden.
„IJZEREN BOUWPLAN"
WANAF 1946 t/m T960 is toen konsekwent een
V 7-jarig bouwplan volgehouden. Men sprak toen
chanisatie en arbeidsbezetting nog te groot om een der
gelijke stap terug te kunnen maken!
Voor we op de bedrijfsvoering zelf nader ingaan moet
eerst nog vermeld worden dat het bedrijf in 1970 van
70 tot 105 ha is vergroot. Door vererving kwam in
de jaren '60 een bedrijf te Rilland bij het bezit van de fa
milie Bom. Door de aanleg van Rijksweg 58 werd dit be
drijf, naast de hiermede verband houdende onteigenin
gen, ook nog eens geheel door deze nieuwe weg door
sneden! Door verkoop van de grond aan de buren en
met de onteigeningsvergoeding kon in het kader van de
ruilverkaveling Noord-Beveland 35 ha aan de bestaan
de 70 ha worden toegevoegd, zodat de bedrijfsomvang
105 ha werd.
Uit de opzet en situering van de gebouwen komt de Franse invloed tot uitdrukking. Waar vroeger centraal de mestput lag ls nu echter een gazon!
De repelmachine met het kaf- en stofzuigsysteem. Middenhoven zijn de afvoerbuizen
naar buiten te zien.
zitter van de commissie vlasteelt van het Landbouw
schap zo'n 2 3 dagen per week voor vlaszaken op
pad is, bemoeit zich nog slechts indirekt met het bedrijfs-
gebeuren. Hij laat de lopende zaken aan Bom jr. over.
Belangrijke beslissingen worden zoveel mogelijk in on
derling overleg genomen.
T^E nu 32 jaar oude ir. J. J. J. Bom heeft in Wagenin-
gen gestudeerd en is in 1970 op het bedrijf ge
komen. Als studierichting werd door hem de landbouw
economie gekozen; een richting waarbij het mogelijk was
naast landbouwpolitieke vraagstukken ook aandacht te
schenken aan juridische en fiscale aspecten van de land
bouw. Een keuze bewust gericht op een zo algemeen
mogelijke opleiding.
De vader van Bom sr., oorspronkelijk afkomstig uit
West-Brabant, heeft zich in 1911 op Noord-Beveland ge
vestigd. Op het toen 70 ha groot bedrijf met overwegend
lichte zavelgrond werd, vooral in de crisisjaren door de
moeilijke financiële omstandigheden, intensief suikerbie
ten verbouwd. In de periode 19111938 kwam men ge
middeld eenmaal in de 31/2 jaar op hetzelfde perceel met
bieten terug! Het gevolg daarvan is geweest dat in 1938,
toen G. M. F. Bom het bedrijf van zijn vader overnam,
wel van een „ijzeren bouwplan", dat er ongeveer als volgt
uitzag:
1e jaar aardappelen
2e jaar tarwe en klaver
3e jaar vlas -f lucerne
4e jaar lucerne
5e jaar bieten koppen blad
6e jaar diversen bijv. erwten -f- wikken, gerst klaver.
I
5/6 van het bedrijf werd dus jaarlijks van een organi
sche bemesting voorzien. Dit konsekwent volhouden
heeft er tenslotte toe geleid dat het humuspercentage na
zo'n 15 jaar van 11/2 op 2 kwam. Naast bijkomende
voordelen, zoals betere bewerkbaarheid van de grond,
bleek vooral het voordeel van dit systeem uit de steeds
beter wordende kg-opbrengsten.
Na 1960 is op een 6-jarig bouwplan overgeschakeld
en nu de ruilverkaveling op Noord-Beveland praktisch
gereed is, is overgegaan op een 5-jarig bouwplan.
Alhoewel dit 5-jarig bouwplan goed voldoet zou men
op dit bedrijf toch graag naar een ruimere vruchtopvol
ging terug willen. Voorlopig zijn de beperkingen van me-
BOUWPLAN EN AFZET
I-JET globale bouwplan 1 5 ziet er nu ongeveer als
volgt uit:
aardappelen 21 ha
bieten 21 ha
wintertarwe 21 ha (vermeerdering)
gerst 11 ha (vermeerdering)
vlas 10 ha (vermeerdering)
graszaad 131/2 ha (vermeerdering)
lucerne 71/2 ha
Dit jaar is voor het eerst na lange tijd weer graszaad
in het bouwplan opgenomen. Daarbij is wel het bezwaar
overwogen dat de oogst daarvan grotendeels kan samen
vallen met die van het vlas. Daarom is de keus op een
vroeg graszaadras gevallen.
De afzet is wat de aardappelen betreft ca. 60 in
poolverband en 40 eigen afzet aan de handel. De sui
kerbieten gaan naar de Suiker-Unie en de gerst- en
tarwe-afzet vindt via Cebeco Zuid-West plaats. De lu
cerne gaat naar de groenvoederdrogerij van Timmerman.
Het vlas is voor de vrije verkoop en vindt vooral afne
mers onder Belgische kopers. En de graszaadvermeer
dering voor een graszaadfirma.
DE BESLOTEN VENNOOTSCHAP (B.V.) IN HET K
De B.V. is een vennootschap:
1met rechtspersoonlijkheid;
2. met een in aandelen verdeeld maatschappelijk
kapitaal waarin ieder der vennoten voor een of
meer aandelen deelneemt;
3. waarhij geen aandeelbewijzen mogen worden
uitgegeven;
4. waarbij de aandelen niet vrij overdraagbaar mo
gen zijn;
5. waarbij de aandeelhouders niet persoonlijk aan
sprakelijk zijn voor hetgeen in naam der ven
nootschap wordt verricht;
6. waarbij de vennoten niet gehouden zijn boven
het bedrag dat op hun aandelen behoort te wor
den gestort, in de verliezen der vennootschap bij
te dragen.
De kenmerken 3 en 4 zijn specifiek voor de B.V.,
de andere komen overeen met de N.V. Voor de
bedrijfsuitoefening in de land- en tuinbouw heeft
de B.V. een aantal aantrekkelijke aspecten, is een
typische rechtsvorm voor een zich ontwikkelende
landbouwonderneming, die weliswaar een familiaal
karakter zal behouden, maar uitgroeit boven de
financiële mogelijkheden van het bedrijf.
ARBEID
CTONDEN er, het is in de tegenwoordige tijd haast
niet meer voor te stellen, in 1911 voor de 70 ha
bedrijfsgrootte nog 18 man op de loonlijst, nu heeft het
bedrijf nog 3 vaste medewerkers. Door omstandigheden
moest echter het vorig jaar met 2 man het werk geklaard
worden. Wat de verzorging en de oogst van de gewas
sen betreft, gaf dit geen direkte moeilijkheden maar wel
bleek dat verschillende bijkomende werkzaamheden zo
als onderhoud enz. in het gedrang kwamen.
Bom jr. moest toen ook zelf voor 90 van zijn be
schikbare tijd voor het direkte werk inzetten zodat zijn
administratis enz. dan in de late uurtjes en in vrije tijd
moest gebeuren. Werk en gezin hebben op den duur
daaronder te leiden. Verder, zo zegt hij zelf, houdt hij
graag „de cijfertjes" bij en zorgt er voor dat het be-