BEWAARPLAATSEN
VOOR AARDAPPELEN
EN UIEN
12
De specialist boerderijbouw,
CAR. - Goes
TN een vorig artikel zijn de verschillende beluch-
tingssystemen behandeld. Een bewaarplaats vraagt
echter ook geïsoleerde en drukvaste wanden. Zonder
voorzieningen kan niet tegen de wanden worden gestort.
Wanddruk bij losgestorte aardappelen
storthoogte zijwaartse druk per strekkende meter wand
1,50 m 169 kg
2,00 m 300 kg
2,50 m 469 kg
3,00 m 675 kg
3,50 m 920 kg
4,00 m 1200 kg
Voorbeeld: een wand van een bewaarplaats (10 m lang
en 4 m hoog) moet bij een storthoogte van 3 meter een
totale druk kunnen weerstaan van 10 x 675 kg is 6750
kg. Bij een storthoogte van 4 meter wordt dit 10 x 1200
kg is 12000 kg! De wanden kunnen worden gebouwd met
pakken stro, hout, stenen, verplaatsbare keerwanden of
prefab-panelen.
georuik worden gemaakt van kunstnarsschuimplaten ter
dikte van 2 x 4 cm (meestal tempex genoemd). Deze piaten
hebben bij 4 cm dikte een breedte van 50, 100 of 122 cm
breedte. De platen van 100 of 122 cm breedte moeten dan
doormidden worden gezaagd). De onderlinge afstand tussen
de stijlen wordt ihierdoor 50 of 61 cm, aangezien deze platen
zich niet laten indrukken. De stijlen moeten hier dus precies
50 of 61 cm van elkaar worden geplaatst.
Op de stijlen wordt een houten koppelbalk bevestigd
(7/2 x YIZ2 cm) of een stalen balk (UNP 16). Daarna wor
den alle koppel-balken met elkaar verbonden via de zolder
balken en of trekstangen. Indien geen zolder wordt aange
bracht, worden de koppelbalken via trekstangen verbonden
aan de spanten. Dit laatste is vooral bij nieuwbouw het ge
val. De spanten moeten hierop zijn berekend! Verder mag
er geen ongedierte achter de geïsoleerde houten wanden
kunnen komen.
OM de bewaarplaats gemakkelijk te kunnen vullen en
ledigen moet bij afwezigheid van buitendeuren één
van de wanden uitneembaar zijn. Voor deze wand worden
de stijlen dan 2 meter van elkaar geplaatst. Tussen de stijlen
worden houten balken aangebracht ter dikte van 5 cm. Het
is ook mogelijk om deze wand op te bouwen met L-steunen.
Deze steunen zijn 3 meter hoog, niet vorstvrij en worden
tegenwoordig ook geleverd met een stalen voetsteun. Bij
vorst zal deze wegneembare wand moeten worden bedekt
met plastic en of pakken stro. In alle gevallen moeten in
een wegneembare wand voldoende loskleppen worden aan-
1 gebracht.
Bij nieuwbouw kunnen zowel stalen als gelijmde houten
spanten worden toegepast, die sterk genoeg moeten zijn om
de zijdelingse druk op te vangen. Aan de binnenzijde kun
nen tegen de spanten ook prefab-panelen worden aange
bracht, welke drukvast en geïsoleerd zijn.
Deze panelen zijn o.a. gemaakt van hard board (Masonite)
en hebben in de kern een isolatie van kunstharsschuim. In
bestaande gebouwen is het door allerlei omstandigheden
niet eenvoudig om deze panelen aan te brengen. Een be
waarplaats met wanden van deze prefab-panelen is in 1973
gebouwd op het bedrijf van de heer J. van Driel te Kats.
DE ISOLATIE VAN DE ZOLDER,
PLAFOND OF DAK
Gemetselde wand tussen stalen balken (gasbeton Ytong).
met een vrije overspanning. Dit werkt gemakkelijker bij het
vullen van de bewaarplaats, alleen de kosten zijn vrij hoog
Daarom wordt in oude gebouwen meestal voor de houte;
wandconstructie gekozen.
Bij nieuwbouw worden in Zeeland algemeen stalen span
ten toegepast, welke 5 meter van elkaar staan. De spanten
moeten zijn berekend op het opvangen van de zijdelingse
druk van de aardappelen of uien. Tussen de spanten worden
dus de gewapende stenen gemetseld. De drukvaste wanden
moeten aan die buitenzijde worden beschermd met een bak
steen of een golfplaat. In de spouw komt dan als isolatie
2 x 4 cm dikke tempex- of glas- of steenwolplaten.
Voor de uitvoering van de hele constructie dient men
contact op te nemen met de aannemer!
|TEN zolder of plafond dient minstens 5 meter hoog te
zijn. In de meeste gevallen wordt in bestaande ge
bouwen een houten zolder aangebracht en geïsoleerd met
twee lagen pakken stro. Tussen de houten zolder en -het
stro mag geen plastic worden aangebracht, aangezien het
hout gaat rotten. Tegen de zolderbalken kunnen ook 2 x
cm dikke kunstharsschuimplaten worden aangebracht, waar
bij de onderste laag eventueel is voorzien van een damp-
remmende laag (aluminium-folie).
Bij nieuwbouw wordt meestal geen zolder of plafond
meer aangebracht, maar wordt de isolatie tegen of tussen
de gordingen bevestigd, eveneens ter dikte van 2 x 4 cm
aan kunstharsschuimplaten. Dit is de goedkoopste oplossing
hoewel er meer isolatiematerialen in de handel zijn.
In alle gevallen moet worden voorkomen, dat ook hier
ongedierte achter het isolatiemateriaal kan komen.
Bij een zolderhoogte van 5 meter en zijwanden ter hoogte
van bijvoorbeeld 4 meter, moet een gedeelte van het dak
worden geïsoleerd. Bij een dakbedekking met riet of pan
nen, dan eerst hard board aanbrengen en vervolgens de
isolatie. Bij toepassing van dakisolatie moet worden ge
zorgd voor voldoende ventilatie tussen de golfplaten en het
Moderne bewaarplaats met wanden van Ytong (gasbeton).
PAKKEN STRO
goedkoopste oplossing is de wanden te -bouwen met
pakken stro. Voor de drukvastheid en de isolatie is
het beter om dit te doen ter dikte van twee pakken stro. In
de pakken stro moeten dan voldoende stokken worden ge
stoken om de pakken op hun plaats te houden. In de prak
tijk blijkt -het werken met stro niet te bevallen. Er gaat veel
opslagruimte verloren, het opbouwen en afbreken van de
wanden vraagt veel werk, terwijl schadie door ongedierte
en vorst altijd aanwezig blijft.
HOUTEN WANDEN
QE laatste jaren zijn de meeste wanden gebouwd met
hout. Door een aannemer aangebracht is een houten
wand niet veel goedkoper meer dan een gemetselde wand,
aangezien het hout duur is geworden. In eigen werk uitge
voerd blijft een houten wand financieel nog steeds aantrek
kelijker dan een gemetselde wand.
Het is gewenst om het hout twee keer met een conser
veringsmiddel te behandelen. De wanden worden gebouwd
met stijlen van 7,5 x 17,5 cm. Deze stijlen staan minstens
5 cm vanaf de bestaande wanden en worden 20 cm in de
beton geplaatst. Het gedeelte dat in de beton komt dient
men goed te behandelen met menie! Beter is het de stijlen
te plaatsen in een goed op de vloer bevestigde stalen balk.
Hierdoor wordt voorkomen, dat de voet van de stijl kan gaan
rotten. Als stalen balk wordt meestal UNP 18 gebruikt.
Tussen de stijlen worden voor de isolatie mineraalwol-
platen aangebracht ter dikte van 2 x 4 cm. De platen moeten
zo worden aangebracht, dat de horizontale naden elkaar
overlappen. Om een goede aansluiting tussen isolatie en
stijlen te krijgen moeten de platen op de volle breedte 2 cm
worden ingedrukt. Als platen zijn o.a. geschikt van Isoverbel
(glaswol) de plaat P.I. 156 met een afmeting van 120 x 60
cm en van Lapinus (steenwol) de plaat LP. 5 met een af
meting van 100 x 50 cm. Dit betekent, dat de stijlen respec
tievelijk 58 of 48 cm van elkaar moeten worden geplaatst.
Men moet dus goed opletten welk materiaal door de aan
nemer wordt geleverd! Om het isolatiemateriaal op hun
plaats te houden worden achter de platen tussen de stijlen
latten van 22 x 32 mm aangebracht. Tegen de stijlen worden
daarna 1" g.g.-planken aangebracht (1" g.g. 19 mm).
Naast de mineraalwolplaten (glas- of steenwol) kan ook
0MDAT hout duur is geworden, zijn het afgelopen jaar
veel wanden gebouwd met houtspaanplaten. Deze
platen zijn bijzonder snel aan te brengen en belangrijk goed
koper dan hout. Spaanplaten kunnen echter gemakkelijk
vocht opnemen en zijn bovendaen minder sterk dan hout. De
stijlen moeten dan niet meer dan 50 cm van elkaar staan.
In de praktijk blijkt één en ander nogal mee te vallen.
iDe meest gebruikte spaanplaten zijn 150 cm breed en 350
cm lang. De dikte moet bij een stijlafstand van 50 cm min
stens 18 mm zijn. Er zijn ook vochtbestendige spaanplaten
in de handel, alleen de prijs is hiervan veel hoger. In een
aantal bewaarplaatsen zijn in plaats van hout of spaanpla
ten voor de wanden multiplexplaten toegepast (dik triplex
of plijwood genaamd). Deze platen zijn wel vochtbestendig,
maar duurder dan -hout, hoewel het aanbrengen ook snel
kan gebeuren.
VERPLAATSBARE KEERWANDEN
yOLDOENDE bekend zijn die verplaatsbare keerwanden
van L-steunen met hout. Achter deze keerwanden
moet dan voldoende isolatie worden aangebracht. Keerwan
den worden het meest toegepast voor scheiding tussen par
tijen. Door de gestegen prijs van het hout, zijn keerwanden
niet zo goedkoop meer. De keerwanden zijn 3 m hoog en de
L-steunen staan meestal 150 cm van elkaar.
GEMETSELDE WANDEN
QEMETSELDE wanden worden bijna altijd door een aan
nemer aangebracht. Bestaande niet drukvaste wanden
kunnen drukvast worden gemaakt door aan de buitenzijde
om de 2 meter steunberen te metselen en de binnenzijde
dan te isoleren met bijvoorbeeld gewapende gasbetonstenen
ter dikte van minimum 2 x 12 cm.
Gebouwen met aan de buitenzijde gemetselde steunberen
zijn niet mooi en daarom wordt deze constructie niet veel
meer toegepast. Veel beter is het om aan de binnenzijde
naast de bestaande buitenwand een nieuwe gemetselde
wand te plaatsen.
Hiervoor worden meestal gasbetonstenen (Ytong of Du-
rox), betonstenen of holle bouwstenen gebruikt, waarbij
elke laag stenen moet worden gewapend met 2 staven staal.
De laatste jaren worden deze steunen tussen stalen balken
gemetseld. De stalen balken moeten in oude gebouwen met
de houten gebinten worden verbonden. Beter is -het echter
om de oude gebinten dan te vervangen door stalen spanten
isolatiemateriaal. Dit kan gebeuren door in de eindgevels
tussen die gordingen in de voegen openingen te houden. Dit
is erg belangrijk, omdat anders de gordingen gaan rotten!
DE LUCHTAFVOER
JTR moet worden gezorgd voor voldoende luchtafvoer uit
de bewaarplaats. De afmetingen van de afvoeropenin-
gen moeten N/2 x de -berekende inlaat zijn en verdeeld over
het plafond of de zolder van de bewaarplaats. Bij dakisola
tie komen de afvoeropeningen in die eindgevels als jaloezie-
roosters, eventueel met een afzuigventilator. Al deze ope
ningen moeten kunnen worden afgesloten met een geïso
leerd luik.
DE DEUREN
yOOR bewaarplaatsen verdienen draaideuren de voor
keur boven schuifdeuren (tocht). Draaideuren zijn
meestal 4 meter hoog en 4 meter breed, schuifdeuren kun
nen grotere afmetingen hebben. In de sponningen steeds de
nodige tochtstrippen aanbrengen. De deuren worden bij
voorkeur gemaakt van vochtbestendig materiaal (plywood)
en geïsoleerd met bijvoorbeeld kunstharsschuimplaten. Ach
ter elke deur wordt een uitneembare houten wand geplaatst
en opgebouwd met hout ter dikte van min. 5 cm. De onder
ste 5 balken vallen in hun sponningen vóór de andere bal
ken. De sponningen voor deze losklep maken met aangepas
te stallen U-profielen. Buitendeuren betekenen, dat trekker,
wagen en stortbak tijdens het vullen van de bewaarplaats
buiten kunnen blijven staan. Dit heeft grote voordelen boven
het lossen via een te smalle deel. Bij nieuwbouw worden
de grote deuren meestal in de eindgevel(s) geplaatst. Hier
door is het mogelijk om de zijwandhoogte eventueel tot 3*4
meter te beperken en dat bouwt goedkoper.
DE BEWAARTEMPERATUUR
QONSUMPTIEAARDAPPELEN worden meestal bewaard
bij een temperatuur van 47° C. Aardappelen, be
stemd voor verwerking tot frites en chips, moeten een ho-
