Nieuwe landbouw
bedrijfsgebouwen
in Zeeland (II)
19
J. H. VAN NIEUWENHUIZEN
C.A~R. - Goes
In het vorige artikel zijn de gebou
wen behandeld met wanden van hout,
bakstenen en betonplaten. In dit arti
kel de bouw van wanden met beton
stenen, gasbetonstenen en golfplaten.
GEBOUWEN MET WANDEN VAN BETONSTENEN
Op een aantal bedrijven zijn de wanden van het nieuwe
gebouw met grote betonstenen gebouwd. Een bezwaar van
de grijze betonstenen is de geringe isolatie en het grote ge
wicht van de stenen. Hierdoor bouwt dit niet veel goedkoper
dan met bakstenen.
In de meeste gevallen wordt door de gemeente een be
handeling met een muurverf geëist.
1. Bedrijf K. Dees te Biezelinge 20 x 50 meter (1973
zie foto
2. Bedrijf B. van Gorsel te Rilland 20 x 25 meter (1974)
In beide gevallen zijn houten gelijmde spanten toegepast,
wat met deze stenen goed mogelijk is. Betonstenen zijn o.a.
15 en 20 cm dik. Gebouwd tussen stalen spanten is 15 cm
voldoende, bij gelijmde spanten moet 20 cm dikte worden
aangehouden.
GEBOUWEN MET WANDEN VAN GASBETONSTENEN
De laatste jaren zijn de meeste gebouwen geplaatst met
wanden van gasbetonstenen (Ytong of Durox).
Deze stenen zijn goed isolerend, gemakkelijk te verwerken
en redelijk in prijs.
Veel gemeenten hebben echter bezwaar tegen de witte
kleur en eisen een behandeling met een muurverf in een
lichtgroene kleur. Verstandiger zou het echter zijn, wanneer
de gemeenten een beplanting rond het gebouw zouden eisen.
In alle gevallen zijn stalen spanten toegepast (ook eind-
spanten) en zijn de gasbetonstenen (ca. 20 cm dik) tussen
dë spanten gemetseld.
Bij toepassing van genoemde gasbetonstenen in drukvaste
wanden voor aardappelbewaarplaatsen is het beter, dat de
spanten niet verder dan 4 meter van elkaar staan.
Er zijn ook gewapende gasbefconplaten in de handel, alleen
de toepassing hiervan is voor landbouwbedrijfsgebouwen
nog niet erg interessant.
GEBOUWEN MET GASBETONSTENEN
1. Bedrijf L. Boudeling te Anna Jacobapolder
20 x 25 meter (1968)
2. Bedrijf J. Goense te Tholen 20 x 40 meter (1968)
3. Bedrijf H. Korst te Sas van Gent 20 x 30 meter (1970)
4. Bedrijf P. Nijsse te Woensdrecht 20 x 20 meter 1970)
5. Bedrijf L. J. Goense te 's-Gravenpolder
20 x 35 meter (1971)
6. Bedrijf H. J. Dieleman te Zaamslag
20 x 30 meter (1972)
7. Bedrijf E. v. Mol te Lamswaarde 20 x 30 meter 1973)
8. Bedrijf L. Magnus te Vogelwaarde
20 x 30 meter (1973) zie foto
9. Bedrijf B. Simonse te Heinkenszand
25 x 30 meter '(1973) zie foto
10. Bedrijf J. Markusse te Kortgene 20 x 30 meter (1973)
11. Bedrijf P. Vette te 's-Heererthoek 25 x 30 meter 1973)
12. Bedrijf A. de Smet te Philippine 20 x 35 meter (1973)
13. Bedrijf M. C. Ganzeman te Noordgouwe
15 x 20 meter (1973)
14. Bedrijf A. Rijk te 's-Heerenhoek (2 x)
25 x 60 meter (1973)
15. Bedrijf Gebr. Rentmeester te Driewegen (4 x)
25 x 45 meter (1973)
SAMENWERKING TUSSEN AGRARISCHE UNIE
EN VONDELINGENPLAAT
Agrarische Unie b.v. te Groningen en Fabriek van
Chemische Produkten Vondelingenplaat b.v. te Rotte-
dam hebben een Overeenkomst bereikt volgens welke
Agrarische Unie de alléénverkoopreehten in Nederland
verkrijgt van de doo.r Vondelingenplaat onder het merk
„TRI" in de handel gebrachte gewasbeschermingsmidde
len. Beide firma's zien in deze samenwerking een logi
sche aanvulling op eikaars activiteiten: „Vondelingen-
plaat synthetiseert en formuleert tri-pesticiden; Agra
rische Unie beschikt over een landelijke verkooporgani
satie die alle belangrijke land- en tuinbouwgebieden
bestrijkt. De afnemers en gebruikers van tri-produkten
zullen van de tot stand gekomen samenwerking profi
teren, doordat zij in de toekomst op een goede en vlotte
servdce mogen rekenen."
Bijna alle gebouwen zijn dus 20 meter breed, terwijl de zij
wanden 4 meter hoog zijn en in de eindgevel(s) een brede
schuifdeur is geplaatst. In de meeste gebouwen is een be
waarplaats gebouwd met ondergrondse luchtkanalen en ge-
isoleerde houten wanden.
GEBOUWEN MET WANDEN VAN GOLFPLATEN
Buiten de landbouw worden steeds meer wanden gebouwd
van aluminium golfplaten, kunststof golfplaten of verzinkte
stalen golfplaten met een coating hierover.
De goedkoopste oplossing is echter de wanden te bouwen
met asbestcement golfplaten.
Het aanbrengen van de golfplaten is snel uit te voeren
(ook in eigen werk), terwijl veel gemeenten weinig bezwa
ren hebben.
Golfplaten zijn wel kwetsbaar, maar bij breuk eenvoudig
te vervangen. Een halfsteensmuur of een wand met gas
betonstenen is ook niet geschikt om tegen te rijden, terwijl
herstel dan duurder zal zijn. In ieder geval is er voor dit
systeem steeds meer belangstelling aangezien het de goed
koopste manier is om te bouwen.
1. Bedrijf L. de Winter te Ovezande 20 x 55 m (1972)
zie foto
2. Bedrijf D. J. Boonman te Ovezande 20 x 30 m (1972)
3. Bedrijf H. de Feyter te Axel 20 x 25 m 1973)
4. Bedrijf J. Brooshooft te Zierikzee 25 x 30 m (1973)
5. Bedrijf W. de Wilde te Scharendijke 18 x 28 m (1973)
6. Bedrijf L. Groenewege te St. Maartensdijk
12 x 30 m (1973)
Tot slot werden op de bedrijven van J. van Driel te Kats
en W. Dieleman te Kamperland de wanden gebouwd met
P.V.C. schroten (1971) en zijn in 1973 op het industrieterrein
te Zierikzee twee gebouwen geplaatst met wanden van dub
belwandige asbestcementplaten.
DE BOUW VAN EEN BEWAARPLAATS
In de meeste gebouwen moet direkt of later een bewaar
plaats worden gebouwd.
Bij een breedte van 20 meter en een diepte van de be
waarplaats van bijv. 15 meter, kunnen 600 ton aardappelen
worden opgeslagen. De 4 ventilatoren worden dan bij voor
keur in één van de eindgevels geplaatst in een interne venti-
latiekoker.
De luehtverdeling gebeurt tegenwoordig veelal met alleen
ondergrondse luchtkanalen of voor uien met een hoofdka
naal en een verdere verdeling van de lucht met ondergrond
se zijkanalen. Bij een breedte van het gebouw' van 20 meter
komen er dan voor aardappelen 8 hoofdkanalen en voor uien
4 hoofdkanalen met zijkanalen.
De isolatie van het dak gebeurt meestal met 4 cm tempex
tussen en 4 cm tempex tegen de gordingen.
Moeilijker is de constructie voor de geïsoleerde en druk
vaste wanden. De houten wandconstructie met stijlen
17,5 17,5 en 1" planken is voldoende bekend en op veel be
drijven te zien. In eigen werk aangebracht is een houten
wand nog altijd goedkoper dan een gemetselde wand.
Voor gemetselde constructies is het mogelijk om tussen
de spanten te werken met gewapende holle bouwstenen,
betonstenen of gasbetonstenen. De buitenzijde van deze
stenen moet dan worden beschermd met bijv. een baksteen
of een golfplaat, terwijl in de spouw extra isolatie moet
worden aangebracht. In alle gevallen moeten de spanten op
de extra zijdelingse druk worden berekend.
Verder zal de hele constructie van een gemetselde wand
ter plaatse met een aannemer moeten worden besproken.
Voor het inbouwen van een bewaarplaats moet worden
gerekend op een investering van 1015 cent per kg aard
appelen (eigen werk).
WAT KOST EEN GEBOUW?
Gebouwd door een aannemer.
Afmetingen 20 meter breed en 30 meter lang.
Geen grondwerk, water en electriciteit, schilderwerk.
Geen bewaarplaats, werkplaats, garage, etc.
Stalen spanten 5 stuks met vrije overspanning.
Eindspanten 2 stuks met totaal 6 tussenkolommen.
Dak a.b.c. golfplaten met windveren en windverband.
Houten gordingen 8 x 20 cm en 12 lichtplaten.
Plastic goten met afvoer tot peil.
Fundering met 20 betonpoeren en ankerbouten.
Zijwanden 4 meter hoog met bakstenen, gasbetonstenen
of betonstenen.
Topgevels met a.b.c. golfplaten en roosters.
Schuifdeuren 2 stuks van stalen golfplaten 500 x
400 cm.
Betonvloer 12 cm dik en wapening 150 x 150 x 5 mm.
Prijs december 1973 inclusief 16 B.T.W.
Aan de hand van genoemde gegevens is het mogelijk om
bij 2 of 3 aannemers een prijs op te vragen. Op dit moment
moet voor een dergelijk gebouw worden gerekend op een
prijs van ca. 150,per m2 vloeroppervlak.
Wanneer de wanden met golfplaten worden gebouwd,
moet worden gerekend op. ca. 125,per m2 vloeropper
vlak.
Samenvattend is het duidelijk, dat het niet eenvoudig is
om precies aan te geven met welk materiaal wel of niet moet
worden gebouwd. Elk materiaal heeft zijn bezwaren en een
ieder zal zelf een keuze moeten maken. Opvallend is wel
dat er in de landbouw nog steeds veel traditioneel wordt
gebouwd, aangezien systeembouw nog niet beter en/of
goedkoper is gebleken. Tot nu toe geeft de praktijk de voor
keur aan stalen spanten en wat de wanden betreft aan de
grotere rode bakstenen, de witte gasbetonstenen, de kleinere
betonplaten of de donkere asbestcementgolfplaten. Waar
schijnlijk zal in de toekomst het gebruik van golfplaten ook
voor de landbouw de meest aantrekkelijke vorm van bou
wen worden.
Bedrijf K. Dees te Biezelinge wanden met betonstenen
op de voorgrond een roostervloerstal voor vleesvee in aan
bouw.
Bedrijf B. Simonse te Heinkenszand eveneens wanden
met gasbetonstenen.
Bedrijf L. de Winter te Ovezande wanden met golfplaten
van asbestcement.
Het plaatsen van de stalen spanten.
Het storten van de fundering en de betonpoeren.
