EDE SCHOTHOR
!S
T
Schaalvergroting
en modernisering in de melkveehouderij
Algemene
Vereniging voor
Melkvoorziening
in
Zuid-Nederland
JAARVERSLAG
clo-instituut voor de veevoeding
11
Korte onderzoekduur ruwvoeders te Oosterbeek
In de melkveehouderij, de belangrijkste agrarische be
drijfstak in Nederland, hefbben de laatste jaren grote
structurele veranderingen plaats. Aan de ene kant daalt
het aantal melkveehouders aanzienlijk. Aan de andere
kant bouwt men in een hoog tempo nieuwe stallen, in
stalleert men melkleidingen en diepkoeltanks waardoor
het op Veel bedrijven mogelijk is de omvang van de
melkveestapels belangrijk te vergroten. Ondanks de ver
mindering Van het aantal melkveehouders is daardoor de
laatste jaren het aantal melk- en kalf koeien sterk uitge
breid. Ben onlangs verschenen LEE-rapport verschaft
hierover actuele informatie.
MINDER BEDRIJVEN GROTERE EENHEDEN
Sinda 1970 is het aantal bedrijven met melkvee in Ne
derland met 18.000 verminderd tot 08.000 in 1973. Deze
daling is enerzijds het gevolg van het opheffen van voor
al kleine bedrijven en anderzijds van het afstoten van
een meestal kleine melkveestapel op gemengde 'bedrij
ven In toenemende mate wordt het tmelkvee geconcen
treerd op grotere bedrijven. Het aantal bedrijven met
30 of meer koeien is in de periode 19061972 meer dan
verdubbeld. Op deze bedrijven wordt meer dan 40
van de melkkoeien gehouden tegen 20 in 1966. Sinds
AOk in de sector van de consumptiemelkvoorziening
voltrekt zich een integratie, die er toe leidt, dat
binnenkort voor de drie zuidelijke provincies één ver
eniging werkzaam zal zijn. De A.V.M.'s voor Noord-Bra
bant en Limburg kwamen eind 1972 tot overeenstem
ming over een fusie van de beide consumptiemelkver-
enigingen, terwijl het overleg met de Zeeuwse Melk-
federatie thans zo ver gevorderd is, dat het werkgebied
van de nieuwe A.V.M. straks Zeeland, Noord-Brabant en
Limburg zal omvatten.
Het kantoor van de nieuwe A.V.M. is intussen geves
tigd te Berkel-Enschot. In het bestuur zijn zowel de
melkwinning als de melbverwerking en de melkdetail-
handel vertegenwoordigd. In de groep melkwinning
heeft namens de ZLM zitting in genoemd bestuur de
heer C. de Zeeuw te Valkenswaard, met als plaatsver
vanger de 'heer B. H. Maijers te Sprang-Capelle.
Op 19 december j.l. hield de A.V.M. Zuid-Nederland
9
6>
zijn jaarlijkse algemene ledenvergadering te Tilburg.
Voorzitter F. Mikkers memoreerde in zijn openings
woord de fusie-resultaten, die ongetwijfeld zullen leiden
tot een sterkere positie van de consumptiemelkafzet via
de straathandel. Steeds meer evolueert de A.V.M. tot
een instituut dat zich volledig in dienst stelt van hand
having c.q. verdere ontwikkeling van de ambulante
melkhandel. De A.V.M. wil voor het „straatkanaal" van
de afzet van consumptiemelk een optimale voedingsbo
dem scheppen.
De sociale fondsen voor verzekering bij arbeidsonge
schiktheid en overlijden zullen worden samengevoegd.
Goede sociale voorzieningen zijn voor de kleine zelfstan
dige zonder meer noodzakelijk. Ook het boekhoud'bu-
reau, de 'hulp bij credietvoorzieningen en de voorlich
ting zullen verder worden uitgebouwd.
Een belangrijke zaak is voorts de verkoop-promotie.
Aan de ontwikkeling van de verkoopkracht van de
melkhandelaar zal meer aandacht moeten worden ge
schonken. Liep in 1972 het marktaandeel /an de straat
verkoop met enkele procenten terug, dit jaar bleef de
omzet gelukkig op peil en dat ondanks import van melk
uit België.
De A.V.M. omvat nu ruim 1.000 zelfstandige slijters,
daarnaast zijn er in het Zuiden ongeveer 600 fabrieks-
slijters. Door de directeur de heer Van der Poel werd
meegedeeld, dat er een groeiende belangstelling bestaat
De onderzoekduur van gewasmonsters (hooi en kuil-
voer) 'bij het Bedrijfslaboratorium voor Grond- en Ge-
wasonderzoek te Oosteibeek is thans weer kort. Dit
houdt in dat de resultaten van het onderzoek twee a
drie weken, nadat het monster getrokken is, terug zijn
op het bedrijf. In vergelijking met andere jaren is het
krachtvoer prijzig en dit betekent dat het alleszins kos
ten en moeite loont om bij het vaststellen van evenwich
tige en economisch verantwoorde rantsoenen, uit te gaan
van juiste basisgegevens en dat zijn cijfers van onder
zoek. Schatten blijft dus een dubieuze zaak.
IN het jaarverslag CLO Instituut voor de Veevoeding
komt duidelijk naar voren dat de schaalvergroting
die ook in de mengvoederindustrie plaats vindt, nog net
tot een einde is gekomen. Het aantal zelfmengende coö
peraties daalde in dit boekjaar opnieuw en bedraagt
thans 145 tegenover 350 in het boekjaar 1961/1962. Niet
temin steeg de coöperatieve mengvoederomzet in het
boekjaar 1972/1973 met 10,4 tot ruim 4,92 miljoen ton.
Ongeveer de helft van deze omzet wordt geproduceerd
door de grootste vijf coöperaties.
Evenals in voorgaand boekjaar Vond de sterkste stij
ging plaats in de omzet aan rundveevoeders met 20,4
Het toenemend krachtvoergëbruik tijdens de weidepe-
riode is daaraan niet vreemd geweest. De omzet aan
varkens- en pluimveevoeders steeg resp. met 5,8 en 6,6
procent.
Uit het verslag blijkt dat door „De Schothorst" veel
aandacht wordt besteed aan de controle op Verontreini
ging van grondstoffen met HCB en andere pesticiden,
die via de grondstoffen in het mengvoeder en daarmee
in het dierlijk eindprodukt terecht kunnen komen.
kort neemt vooral het aantal bedrij ven met 50 en meer
koeien toe.
De vorming van de grotere eenheden imelkvee com
penseerde niet alleen de vermindering van de melkvee
houderij op kleine bedrijven, maar leidde in deze jaren
tot een toeneming van de landelijke melkveestapel met
20 Met name op de zandgronden in het zuiden en
oosten van het land is sprake van een continue uitbrei
ding van de melkveestapeL
UGBOXENSTALLEN EN MELKAPPARATUUR
De Vergroting van de 'melkveestapels is vooral moge
lijk geweest door een snelle modernisering met name
van de veeverzorging en de melkwinning. De opkomst
van de ligboxenstal speelt hierbij een belangrijke rol.
Op grote schaal wordt thans overgegaan op nieuwe stal
len voorzien van liglboxen. -In de jaren l'y'68 tot en met
1972 werden 4500 van dergelijke stallen gebouwd waar
van alleen reeds in 1972 ca 1800. In 1973 zal dit aantal
waarschijnlijk worden overtroffen. Gemiddeld kunnen
de stallen die in '1972 zijn gebouwd ca 60 melkkoeien
huisvesten.
Door de installatie van doorloopmelkstallen, melklei
dingen en diepkoeltanks is een nieuwe mechanisatiefase
ingetreden niet alleen in ligboxenstallen, maar ook in
vele bestaande gebouwen wordt op deze wijze een be
langrijke verbetering van de werkomstandigheden be
reikt en de arbeidslbehoefte oer dier beperkt. Medio 1973
waren er in Nederland '12J500 bedrijven met een melk-
leiding en bijna 10.000 met een diepkoeltank.
I
REGIONALE VERSCHILLEN
Het merendeel zowel van de nieuwe stallen als van
de moderne melkapparatuur is niet in de vanouds be
staande weidestreken maar juist op de zandgronden met
name in het zuiden en oosten Van het land in gebruik
genomen. De groei van de melkveestapel iS hier sterker
geweest dan elders. Hierbij is echter van belang dat in
de weidestreken infrastructurele factoren, zoals de 'be
reikbaarheid van de gebouwen en de elektriciteitsvoor
ziening, de veehouders ernstig in hun moderniserings
activiteiten kunnen beperken.
De publikatie kan uitsluitend worden besteld door
overschrijving van ƒ4,50 op girorekening no. 412235
t.n.v. LEI, Den Haag onder vermelding: „Zend publi
katie nr. 2.i53".
voor het A.V.M. boekhoudbureau, dat nu 164 deelnemers
heeft. Het sociale fonds telt 40 deelnemers.
Voor verzekering van de motorvoertuigen kan thans
gebruik gemaakt worden van de Onderlinge Verzekering
Mij van de ZLM, die zeer aantrekkelijke premies heeft.
Deze samenwerking verloopt bijzonder prettig.
Het tweede deel van de vergadering werd gevuld
met een inleiding van drs. F. J. Biruggeman, directeur
van het Ned. Instituut voor Agrarisch Marktonderzoek
(N.I.A.M.) over: „de plaats van de ambulante melkhan
del in de consumptiemelkvoorziening.
Spreker gaf aan de hand van grafieken een overzicht
van het aandeel van de straat handel in de verkoop van
consumptiemelk t.o.v. onder andere de supermarkten en
de grootwinkelbedrijven.
In 1970 had de zuivelhandel nog 82 van de omzet
van melk en melkprodukten in handen, thans is dit te
ruggelopen tot 49 Het gebruik van melk per hoofd
van de bevolking neemt nog steeds af. In plaats daarvan
is de omzet in frisdranken sterk gestegen. Mogelijk
kan de energiecrisis in het voordeel werken van de huis
aan huis bezorging. De winkelwagen biedt wat dat be
treft perspectieven. De melkhandel zal moeten trach
ten het verloren terrein weer terug te winnen en zal
zich meer moeten toeleggen op een actieve verkoop-
politiek.
KWALITEIT GUNSTIG
De kwaliteit van het ruwvoer is gemiddeld beter dan
vorig seizoen. Dit is in bijzondere mate het geval bij
hooi, waarvan de zetmeelwaarde in het produkt gemid
deld vijf eenheden hoger ligt. De vre-gehalten zijn gelijk.
Dit is echter een gemiddeld gegeven, dat niets zegt van
een individuele partij.
Opgaven voor gewas- en ook grondonderzoek kunnen
rechtstreeks worden gericht aan de monsternemer en
voorzover men deze niet kent is een telefoontje naar
„Oostehbeek" (083074041) voldoende.
DIJZONDER veel aandacht werd besteed aan de ei-
witvoorziening van de veestapel, i.v.m. de in sep
tember 1972 hoog oplopende prijzen van eiwitrijke
grondstoffen. De normen dienden in deze situatie zoda
nig te Worden aangepast, dat aan de belangen van de
veehouders zo weinig mogelijk schade werd toegebracht.
De automatisering van de mengvoederbereiding vraagt
om nieuwe controletechnieken. Zo werd door het insti
tuut een nieuwe methode ontwikkeld voor de controle
op de homogeniteit van de mengsels.
Het verslag bevat verder een uitvoerig overzicht van
alle controle- en voorlichtingsactiviteiten. Naast een 80-
tal lezingen werden niet minder dan 50 publicaties,
mededelingen, circulaires en airtikelen geschreven over
actuele onderwerpen ter informatie van coöperaties,
voorliehting, dierenartsen en de land'bouwpers.
In het tweede deel van het verslag zijn de verslagen
gebundeld van een '15-tal voederproeven, die voor de
mengvoederindustrie en de veehouder van direct prak
tisch nut zijn.
