Op bezoek bij:
J. van Dongen
in de Biesbosch
yooR de streek als zodanig is de huidige ruilverkave
ling (heden in het stadium van ter visie legging plan
van toedeling) een zegen. Voor velen betekende deze in
greep ontsluiting van de bedrijven met een stelsel van goed
verharde wegen. Voor gebr. Van Dongen betekent dit tegen
woordig 6 km korter bij Werkendam te wonen. Voorts wer
den de nutsvoorzieningen, zo die er niet waren, aangebracht.
Door de aanleg van kanalen en pompinstallaties is de ont
watering volledig te regelen terwijl met schutssluizen en
elektrische pompen de waterbeheersing gedurende de zo
mermaanden naar behoefte kan worden geregeld. Door de
goede ontwatering middels drainage, sloten en kanalen ko
men hieren daar droogtegevoelige gronden voor, de zgn.
kopgronden. Dit is alleen met het inpompen van buitenwa
ter te verhelpen.
7
QP 18 november 1421 sloeg de St. Elisabethvloed
een groot gat in de dijken van de z.g. Grote Waard.
Ongeveer 37.000 ha vruchtbaar polderland werd in een
klap in een grauwe binnenzee herschapen, terwijl 16 dor
pen en menige boerenhoeve van de kaart werden ge
vaagd met als gevolg vele doden.
Dit was het trieste ontstaan van het heden zo fascine
rende natuurgebied „De Biesbosch". Door de invloeden
van weer en wind, de wisselwerking van eb en vloed
ontstonden zandplaten met riet en biezen waardoor na
verloop van jaren via vloedbossen de tegenwoordige
eilanden ontstonden.
Uiteraard hielp de mens een handje mee door het aan
brengen van dijken en kaden. Door de werking van eb
en vloed zagen vroegere generaties kans om via natuur
lijke lozing menige polder watervrij te maken en zo goed
en zo kwaad het ging deze gronden in exploitatie te ne
men. Tot voor kort werden de z.g. buitengronden die dus
regelmatig onder water kwamen als rietgors en grien
den ten nutte gebracht. Voor vele boeren en arbeiders
was deze tak tot voor kort een flinke bron van inkom
sten. In gesprekken met oudere Biesboschbewoners en
werkers komen steeds weemoedige verhalen boven, hoe
hard men toen moest knokken om in het levensonder
houd te voorzien. Getijdenwerk, het geïsoleerd zitten,
storm, sneeuw en kou, schuilhutten, goede en slechte
prijzen voor riet en griendhout zijn voor deze mensen
begrippen.
Velen zullen via verhalen of via de film gehoord of
gezien hebben wat zich gedurende de oorlogsjaren
rondom dit gebied heeft afgespeeld. Vandaag de dag is
het nog niet verantwoord om als onbekende de Zuidelijke
Biesbosch in te gaan. Wel is er in de Biesbosch veel
veranderd door de Deltawerken, met name door het af
sluiten van het Haringvliet. Het verschil tussen eb en
vloed dat eerst twee meter was viel weg. Daarnaast niet
te vergeten de aanleg van spaarbekkens ten behoeve
van de drinkwatervoorziening in Z.W.-Nederland wat ten
koste ging van enkele mooie landbouwpolders en natuur
gebieden. Deze spaarbekkens vier in getal t.w. de Petrus,
de Gijster, de Zuiderklip en de Honderdendertig hebben
straks na realisering van het totale project een nuttige
inhoud van 160.000.000 m3. De Zuidelijke Biesbosch de
zogeheten „Zuidwaard" is een ruig gebied met kreken,
plassen, verwaarloosde grienden met veel distels, andere
onkruiden, zandplaten, mooie beschutte plekjes waar
menig recreant de vrije tijd pleegt door te brengen.
Kortom een natuurgebied dat echter door alle moge
lijke ingrepen van de mens de Biesbosch van vroeger,
zoals de kenners zeggen, nie meer is. Na de oprichting
van het Recreatieschap Nationaal Park De Biesbosch
mag verwacht worden dat een en ander in goede banen
geleid zal worden en dat naast alle recreatieve ontwik
kelingen de landbouw hierdoor niet in het gedrang komt.
OP BEZOEK BIJ DE FAM. J. VAN DONGEN
|^A deze uitstap in de Zuidelijke Biesbosch willen we
nu het licht laten vallen op de Noordwaard en de
Oostwaard, die door het Steurgas in twee volledig aparte
gebieden uiteen vallen. Deze natuurlijke splitsing komt ons
ook van pas nu in die Noordwaard en Oostwaard zich de
ruilverkavelingen Noordwaard 3000 ha) resp. Altena-
West 2500 ha) afspelen. De ruilverkaveling Altena-West
sluit langs de lijn Werkendam, Nieuwendijk, Hank, Keizers-
veer aan de Oostzijde bij de r.v.k. Heusden en Altena, dit
om heel in het kort de gedachten te bepalen.
Als men de Biesbosch bij Werkendam inrijdt en men gaat
via het Steurgat en de Stenen Muur, dan komt men in de
Polder Vogelenzang. Op dieze sneeuwachtige dag ligt daar
zeer fraai de boerderij van de gebr. M. en J. van Dongen
op een verhoogde plek in het landschap de zgn. „Bevert".
Trouwens alle boerderijen in de Biesbosch zijn op terpen
of dijken gebouwd om bij hoge waterstanden toch droge
voeten te houden.
Op dit 86 ha groot akkerbouwbedrijf, dat toebehoort aan
de Staatsdomeinen lijkt het een en al rust. De gebr. Van
Dongen exploiteren dit bedrijf sinds 1952 in maatschapsver-
band en werken nog met een vaste arbeider.
TIJDEN VAN OVERSTROMINGEN
heel snel komt het verhaal op de voorgaande jaren
toen men of en toe door de natuur verrast werd. Een
jaar nadat de gebr. Van Dongen dit bedrijf overgenomen
hadden liep tijdens de watersnood in. 1953 hun polder onder
water. Dit was voor de Biesboschbewoners niet de eerste
keer. Deze zelfde overstroming had elders in het Zuidwesten
voor velen rampzalige gevolgen. Na 7 dagen kwam de grond
weer boven te liggen en waren de dijken hersteld. Hun er
varing is de volgende: als de gehele polder onderloopt geeft
dit t.a.v. onkruiden minder problemen. Als echter de laag
ste gedeelten ondierlopen, waarbij grote hoeveelheden on
kruidzaden e.d. bij dé lijn van de hoogste waterstand achter
blijven, dan geeft dit daar ter plaatse grote onkruidplekken
te zien. Doordat de bovenste kleilaag op grof zand rust zijn
de gevolgen van overstromingen niet al te erg en weer vrij
vlug hersteld. De tweede overstroming kwam in 1954 en
duurde tot maart 1955. De derdie overstroming vond in 1962
plaats. Deze beperkte zich tot de laagste delen van hun
boerderij met de gevolgen van een zware onkruidbezetting.
Men noemt dit „plas en dras".
De laatste overstroming in december 1965 had tot gevolg,
dat men vrijwel geïsoleerd zat en hooguit bij laag tij per
trekker of auto naar de bewoonde wereld kon of zich te
voet via de dijken van het meest noodzakelijke kon voor
zien,
UITVOERING RUILVERKAVELING
On enkele meters afstand achter de boerderij, wordt er door
de jeugd gezwommen.
In januari 1953, liep de polder Vogelenzang onder water.
Zij bleken niet de enigsten te zijn!
BOUW. EN BEMESTINGSPLAN
QP dit bedrijf met gronden van 36—55 afslibbaar
worden de navolgende gewassen verbouwd:
graszaad gem. ca. 18 ha (veldbeemd, rood zwenkgras en
Engels raaigras).
suikerbieten gem. ca. 20 ha.
granen gem. ca. 26 ha (wintertarwe en gerst).
peulvruchten ca. gem. 9 ha (conservenerwten le teelt).
aardappelen gem. ca. 12 ha (bintje).
De bruto-opbrengsten zijn over het algemeen goed terwijl
bij het gewas aardappelen belangrijke uitschieters naar
boven van bijv. 55 ton haalbaar zijn. Dit is volgens de heer
J. van Dongen te danken aan de goede vruchtbaarheid van
de grond en tevens omdat deze grond vreemd van aardappe
len is. Deze aardappelen worden voor gezamenlijke rekening
geteeld in combinatie met de Fa. De Keizer - Holland Pota-
tis te Werkendam. Hun ervaring is dat de grootste risico's
gedekt worden en dat zij bij gunstige marktsituaties hiervan
ten dele mee profiteren.
De conservenerwten worden via het P.O.C. (Coöp. afzet
van conservenprodukten in het Land van Heusden en Altena
en de Biesbosch) geoogst en geleverd aan de Fa. Hoek Con
serven B.V. te Giessen. Deze producentengroepering omvat
in totaal 600 ha doperwten, 300 ha tuinbonen, 200 ha sper-
ciebonen, 35 ha spinazie en 50 ha rode bietjes. Wagenberg-
Festen heeft in dit gebied eveneens een flink aandeel op
het gebied van de conserventeelt. De opbrengsten van sui
kerbieten liggen globaal iets boven de 50 ton per ha en dit
jaar is voor het eerst het bietenblad voor 8,tot 10,
per ton verkocht. Deze prijs vanwege de te verwachten
schaarste in de ruwvoedervoorziening in de veehouderij
sector Op het bedrijf van onze gastheer wordt normaal een
groenbemester na de conservenoogst ingezaaid. Dit jaar
heeft men een proef van 2 ha koolrabi aangelegd. Dit in
samenwerking met Keyzer's Diepvries te Waspik. Dit kool
achtig produkt wordt als 2e gewas met de pricisiezaaima-
chine ingezaaid en wordt met een zelfrijdende aardappel
rooier geoogst. De opbrengst ligt omstreeks 35 a 45 ton
per ha. Nagegaan moet nog worden wat voor perspectieven
dit gewas hier in de toekomst heeft.
Het bemestingsplan is afgestemd op grondanalyses en
wijkt niet veel af van het gemiddelde akkerbouwbedrijf.
Doordat op ca. 1/5 deel van de totale bedrijfsoppervlakte
groenbemesters (klaverachtigen) worden verbouwd naast
de organische stofvoorziening van de graszaadteelt, is de
conditie van de grond goed te noemen.
MECHANISATIE
|}E mechanisatie is ongeveer gelijk aan elk ander bedrijf
van deze omvang. Naast vier trekkers waarvan één
met een spuitmachine, bestaat deze uit een basisinventaris.
Men zaait zelf de bieten terwijl deze in het najaar met een
éénrijige rooimachine worden geoogst. Een nadeel van de
ruilverkaveling is, dat men nu de bieten per as af moet
laten voeren, terwijl men vroeger per schuit 80 k 100 ton
ineens weg liet voeren, wat relatief vsel goedkoper was.
Zonder volledig te zijn geweest hebben we getracht
een globaal inzicht te geven in de bedrijfsvoering van
de gebr. Van Dongen die als representatief voor dit
gebied kan worden beschouwd. Voorts is geprobeerd
de Brabantse Biesbosch in z'n geheel eens in het zon
netje te zettea Als de voorzitter van de ZLM de heer
J .B. Becu zijn wens in vervulling ziet gaan dat onze
voormannen in Brussel „hun vestje voor de Neder
landse boer willen uittrekken" dan zijn wij er van
overtuigd dat de boeren in de Biesbosch, waaronder
de gebr. Van Dongen, de bevolking qua voedselvoor
ziening niet in de steek zullen laten!
A. M. VERBRUGGE.
Goed verzorgde paperassen maken de bedrijfsvoering van
de gebr. Van Dongen overzichtelijk.
KUNSTMEST 1973
GRASZAAD
Perceel 8
Veldbeemd
Roodzvoenk
Engels Raai
ha per ha totaal
5.10 17-17-17 450 kg 2300 kg 46 zak.
8.40 17-17-17 400 kg 3400 kg 68 zak.
4.00 21-14-14 500 kg 2000 kg 40 zak.
SUIKERBIETEN
Nr. 1 1/3 2/4
Nr. 5 19/20—22/23
Nr. 7 28/29—30/31
ERWTEN
Perceel Nr. 10
ha per ha totaal
6.00 21-14-14 700 kg 4.200 kg
8.93 21-14-14 700 kg 6.300 kg
6.10 21-14-14 700 kg 4.300 kg
7.00 7-20-30 550 kg 3.800 kg
GERST
Perceel 6
AARDAPPELEN
Perceel Nr. 9
TARWE
Perceel nr. 2
Perceel nr. 3
Perceel nr. 4
6.00 ha 17-17-17 300 kg 1.800 kg
14.50 14-12-22 1200 kg
6.00 17-17-17 400 kg 2.400 kg
7.55 17-17-17 550 kg 3.800 kg
5.50 17-17-17 400 kg 2.250 kg
21-14-14 Totaal 16.800 kg
17-17-17 Totaal 15.900 kg
