Bietenrooicombinatie
in samenwerking
met de loonwerker
D'
Samenwerking
in de
fruitteelt
9
|-\E laatste jaren zijn er veel diskussies gevoerd over
de vóór- en nadelen van samenwerking. Bij dit
diskussiëren is het niet gebleven. Vele samenwerkings
vormen en dan vooral tussen boeren, zijn ontstaan met
één of meerdere machines. Een contractuele binding tus
sen boer en loonwerker kwam op een enkele uitzonde
ring na om diverse redenen minder goed van de grond.
Toch biedt een samenwerking tussen boeren en loonwer
ker op contract voor een langere tijd, bijvoorbeeld de
afschrijvingsduur van de machine, zeer beslist goede per
spectieven. Op Noord-Beveland (rond Kats) ontstond deze
zomer een samenwerking tussen een groep boeren en
een loonwerker, die wellicht navolging verdient.
HOE HET BEGON
JTNIGE landbouwers die aan vervanging van hun be-
staande bietenrooimachine toewaren gingen zich
afvragen of voor hun veeloze bedrijven een 6-rijige bie
tenrooier voor het rooien van de bieten voor de toekomst
niet de aangewezen weg was. De loonwerker die in de
zelfde omgeving werkzaam was, had aan zijn klanten wel
eens gevraagd hoe zij dachten over het 6-rijige rooi-
systeem.
Bij de eersten leefde de gedachte om gezamenlijk een
bietenrooier aan te schaffen. Zij namen dan ook het ini
tiatief alle bietentelers in de omgeving uit te nodigen
eens te komen praten. Verschillende berekeningen wer
den gemaakt, en met de aspirant-kandidaten doorgespro
ken, ook met de loonwerker. Deze bleek onder bepaalde
voorwaarden bereid om tegen een aantrekkelijk rooitarief
de bieten te rooien. Uiteindelijk bleken 10 boeren, die
gezamenlijk een oppervlakte bieten verbouwden van 120
ha, variërende van 4 ha tot 23 ha per teler, bereid voor
een periode van 6 jaar zich contractueel te verbinden
met de loonwerker.
WELKE MACHINE
\/OOR de loonwerker werd in overleg met de combi-
natie een zesrijige 2 fasen bietenrooisysteem van
het merk „Matrot" aangeschaft. Geen der deelnemers
behoefde zich garant te stellen voor de investering in
de machine, wel bond men zich voor een periode van 6
jaar met de loonwerker te blijven rooien.
TELERS VERZORGEN HET TRANSPORT
0EZE 10 telers gingen met elkaar een overeenkomst
aan de door de loonwerker gerooide en op de wa
gen geleverde bieten te transporteren naar de door iedere
teler gewenste opslagplaats. De telers kozen uit hun
midden een bestuur van. drie man. Uit dit bestuur werd
een werkverdeler gekozen. Deze werkverdeler heeft tot
taak het regelen van de werkzaamheden bij de oogst en
het transport van de suikerbieten. Hij maakt dus de af
spraken met de loonwerker en met de collega's, die het
transport van het land moeten verzorgen. Tevens, en dit
is zeer belangrijk, onderhoudt hij de kontakten met die
gene, die de leiding heeft over de ophaaldienst van de
suikerfabriek.
Voor de fabriek zal de coördinatie van de afvoer van
de bieten eenvoudiger werken, zij hebben immers maar
met één man te maken. Van veel belang is ook dat er
getracht wordt en dit wordt ook dit jaar bereikt, dat er
zoveel mogelijk met gesloten beurs wordt gewerkt. Dit
betekent dat naar verhouding alle deelnemers zoveel
uren bij elkaar werken dat er als het ware een gesloten
systeem ontstaat en er geen verrekening plaats behoeft
te vinden. Dit vereist van de werkverdeler een goed bij
gehouden administratie, eigenlijk van dag tot dag!
AFSPRAKEN MET DE OPHAALDIENST
P"R worden ongeveer 120 ha bieten verbouwd. Dit be-
tekent dat er per termijn 570 ton bieten geleverd
mag worden, namelijk 1/13 van 120 ha x 60 ton bruto
570 ton.
De groep is in twee delen verdeeld, namelijk groep A
en groep B. De ene week worden van groep A de bieten
afgehaald en de andere week van groep B. Dit systeem
houdt men aan tot 15 november. Na 15 november levert
iedereen zijn eigen termijn in verband met kans op vorst-
schade aan de bieten.
CONTRACTEN TUSSEN DE DEELNEMERS
j N de eerste plaats is er een eenvoudig contract
opgemaakt tussen de 10 deelnemers, waarin de
tijdsduur van de samenwerking, de te verrichten werk
zaamheden, de stemmingsprocedure, de toetreding van
nieuwe leden, de rechten en verplichtingen van de werk
verdeler, de transporteenheden en de verrekening van
de transportkosten, de geschillen zijn vastgelegd.
CONTRACT TUSSEN DE DEELNEMERS
EN DE LOONWERKER
QOK hiervoor is een eenvoudig contract opgemaakt
in de vorm van een overeenkomst. Daarin is o.a.
de duur van de samenwerking vastgelegd, de kosten van
het ontbladeren, rooien en oprapen, het tijdstip van
rooien en opladen, de te rooien oppervlakte, de arbi
trage, de rechten en verplichtingen, de regeling bij op
heffing van het bedrijf e.d.
SNEL EN GOED WERKEN
L-JET is in het afgelopen seizoen gebleken dat snel
en goed werk is geleverd. De capaciteit, die per
dag gehaald werd, bedroeg 5 a 6 ha. Het tarra-percentage
van de geleverde bieten varieerde van 20 a 25
VERDIENT EEN DERGELIJKE COMBINATIE
NAVOLGING
jE loonwerker, de heer Van der Heijde te Kamper
land en de werkverdeler, de heer D. de Bruijne
te Kats, zijn zeer tevreden over dit eerste seizoen. De
loonwerker vindt dat een dergelijke binding tussen boer
en loonwerker voor beiden perspectieven biedt voor de
toekomst.
Geen overmechanisatie, althans niet meer dan nodig
is, noch van de loonwerker noch voor de boer. Weten
waar je aan toe bent bij de zeer hoge investeringen van
tegenwoordig.
Voor de boer is het een gemakkelijke arbeidsorganisa
tie; er behoeven geen investeringen te worden verricht,
men is vlugger klaar met ander werk. Als zeer belang
rijk punt wordt aangemerkt dat telers met een kleine op
pervlakte bieten evengoed van alle voordelen profiteren
en ook bij hen de arbeidsproblematiek hierdoor in de
herfst vermindert.
PERSPECTIEF
QF er voor een groep van bedrijven in Uw omgeving
ook perspectieven liggen, zoals men dit in Kats
heeft gedaan, zult U zelf moeten beoordelen. Initiatieven
nemen is een taak, die U als boer/ondernemer of als loon
werker zult moeten doen. Diegenen die ervaring hebben,
zullen U gaarne van advies dienen.
J. MARKUSSE.
In de fruitteelt wordt wat de be
drijfsvoering betreft betrekkelijk
weinig samengewerkt. Sommige te
lers zouden wel willen, maar de
keuze van partners is klein. Dikwijls
bgg"en de naburige boomgaarden op
vrij grote afstand, terwijl de be-
drijfsgrootte, de beplanting, alsme
de de leeftijd en mentaliteit van de
ondernemers vaak eveneens teveel
verschillen, om tot een goede sa
menwerkingsvorm te komen. Alleen
in de nieuiwe polders, zoals b.v. Fle
voland, zijn alle voorwaarden gun
stig. De bedrijven liggen daar naast
elkaar, er zijn veel jonge, vooruit
strevende telers, de bedrijven zijn
erven gToot, de beplanting is even
oud, de plantafstand is gelijk, enz.
aldaar dat men er elkaar nogal eens
vindt in samenwerking.
Maar elders heeft iedere fruitte
ler meestal zijn complete inventaris
en beschikt hij over bedrijfsgebou
wen die uitsluitend voor het eigen
bedrijf worden gebruikt.
Er zijn echter uitzonderingen. Eén
daarvan wordt hieronder beschre
ven, namelijk de samenwerking tus
sen de heren G. Baas en L. Kloet te
Nieuw en St. Joosland.
PROBLEMEN DOOR FRUITCRISIS
I—IET begon drie jaar geleden. De stemming in de
fruitteelt was zeer somber als gevolg van de lang
durige crisis. De heer Kloet had een akkerbouwbedrijf
van 27 ha en tevens 5 ha boomgaard. De fruitaanplant
was jong (7 jaar) en modern, maar leverde nogal wat pro
blemen op. Er was indertijd tot planten besloten, met de
bedoeling later uit te breiden en eventueel een vaste
kracht voor de fruitteelt aan te trekken. Maar over bij-
planten werd nu vanzelfsprekend niet meer gedacht. Te
vens zouden er eigenlijk nieuwe machines aangeschaft
moeten worden en dat ook niet aantrekkelijk voor die be
perkte oppervlakte fruit. De boomgaard was dus min of
meer een blok aan het been. Rooien leek het beste. Dat
kon met rooipremie, waarna de vrijkomende grond bij
het landbouwgedeelte zou worden gevoegd en dan zon
der moeite geëxploiteerd kon worden met de reeds aan
wezige machines, werktuigen en mankracht.
Toch zocht de heer Kloet eerst nog naar een andere
oplossing. De opstand was, jong, de bomen op hun best
en alles had veel geld gekost! Rooien betekende dus in
feite een enorme kapitaalsvernietiging. Dat ging hem aan
het hartl
HULP VAN BUURMAN
\AI IE zoekt, die vindt", ook in dit geval! De oplossing
van het probleem werd gevonden in een overeen
komst met de heer Baas, een fruitteler die op ruim een
kilometer afstand woont. De beer Baas had 13 ha fruit,
die hij samen met een medewerker verzorgde. Ook bij
hem kwam de crisis hard aan en wat „bijverdienste"
kon hij best gebruiken. Met zijn machinepark kon hij vlot
(Zie verder pag. 10)
Bedrijfsgebouwen van de heer Kloet. De witte schuur is pas gebouwd en wordt deels
gezamenlijk gebruikt voor tijdelijke opslag en sortering van het fruit van beide
bedrijven.
De woning van de heer Baas staat in de boomgaard omringd door fruitbomen.
