SLOTBOERDERIJ TE NISSE
9
lijk met Jan Tieleman Spijker, die sedert 1751 baljuw en
secretaris van Nisse was.
Hun enige dochter Cornelia Wernerina Spijker, geb. 26
maart 1773 te Nisse trad op 27 november 1793 in het
huwelijk met Jan Hendrik Verschoor, geboren 6 decem
ber 1772.
Hij kwam als luitenant bij de infanterie in garnizoen
te Goes en werd later achtereenvolgens Lid der Provin
ciale Staten in Zeeland, lid van de raad van wethouder
van Goes, in 1831 burgemeester aldaar, voorts districts
commissaris van Noord- en Zuid-Beveland. Hij overleed
als gevolg van een ongeval in de Poel op 14 september
1843.
Deze J. H. Verschoor vestigde zich in 1795 te Nisse,
vermoedelijk om zijn uitgebreid bezit aldaar zoveel mo
gelijk veilig te stellen in de tijd der Franse overheer
sing. Hij bewoonde ook in 1809 en 1810 het perceel met
huisnummer 42, hetgeen de buitenplaats (het slot) was.
Hij was in de belasting (portes et fenêtres) aangeslagen
voor 2 deuren en 20 vensters en bewoonde het slot met
vrouw, 5 kinderen en 4 dienstboden.
Nog in 1789 komt in het kohier van de 100e penning
de Heer Van der Nisse (als slotbewoner) voor, doch
hem was toen vrijdom van deze belasting verleend. In
latere jaren was dat niet meer het geval.
DE BEWONERS VAN WONING EN BOERDERIJ
bij het slot gelegen woning (later bij de boerderij
behorend) had in diezelfde periode het huisnummer 43.
Van enkele bewoners omstreeks en na 1800 vonden we
de namen, t.w. Paas Paasse in 1799 tot 1825. Hij was
te Kloetinge geboren in 1768, kwam in 1799 uit Heinkens-
Dit zgn. Hof is niet het Heerenhuis der Van der Nisse's
door Smallegange genoemd. Het komt regelmatig in de
overlopers voor en in 1674 staat dit Hof op naam van
Huijbr. Smallegange. Overige percelen in deze zijn dan
eigendom van Mevrouw van Waarde.
In 1695 is Pieter K'inkespoor eigenaar van 't Hof (ter
grootte van 1 gemet) en overige percelen zijn in het be
zit van mevr. Van Waarde.
In 1702, 1709 en 1716 was Pieter Klinkespoor nog eige
naar van 't Hof, terwijl veel andere percelen in genoem
de hoek eigendom zijn van Mevr. van Weerde en Jonk
heer Gillis van der Nisse. Als baander (gebruiker) is aan
gegeven Heer David van der Nisse.
In 1723 is het meergenoemde Hof eigendom van Corn.
Zwemer, die er zelf baant dus het bedrijf voert. In vol
gende jaren ontmoeten we als eigenaren van het Hof
in 1745 Geert Dirkse's Weezen» in 1745 Anthonie Zwe
mer, in 1759 Pieter Goeree. Het Hof wordt ongewijzigd
met een grootte van 1 gemet (ca. 4100 m2) aangegeven.
Tot en met 1772 is het zgn. Hof nog in particuliere han
den, doch op 11 september 1773 verkoopt Jakob Hoger
heide aan J. T. Spijker van der Nisse een woonhuis,
schuur en erve» ter grootte van één gemet, gelegen in
Vernovenhoek voor £91.13.4. De ligging van een en an
der was: oost: de Zandweg, zuid: de Zwaakseweg, west
en noord: de Heer Kooper (diens overige bezittingen,
zijnde slot en omgeving).
Het genoemde Hof wordt na laatstgenoemd jaar als
eigendom van de Heeren van Nisse genoemd in 1787,
ook nog in 1808 en 1836. In laatstgenoemd jaar bezat
J. H. Verschoor van Nisse in de heerlijkheid Nisse 170
gemeten, 245 roeden, waarvan in Vernovenhoek (waar
het slot lag) ca. 37 gemet en de overige gronden in Ho-
EEN OVERZICHT VAN DE BEZITTINGEN
T}E Heren hadden niet alleen in Nisse bezittingen,
doch ook in andere heerlijkheden, b.v. in Tolsende.
David van der Nisse, die naast Heer van Nisse ook am
bachtsheer van Waarde was, was daarin voor meer dan
1000 gemeten ambachtsgerechtigde omstreeks 1675.
Ook in Krabbendijke, Yerseke, Kruiningen, 's-Heer
Arendskerke, 's-Heer Abtskerke, Heinkenszand, Ovezan-
de en Zwake waren eigendommen der Van der Nisse's
gelegen.
Wat Nisse betreft geven de overlopers of veldboeken
vanaf 1652 het volgende beeld. In genoemd jaar in de
Vernovenhoek (gelegen tussen Zwaakseweg, gedeelte
v.d. Zuidweg en uitvalsweg naar de Doolman):
Heer David van dér Nisse: 1 gem. 280 R. en op naam
vendijke, Sluishoek, Schuurhoek, Welhoek, Confoort-
hoek, Nooshoek en Schachtstreken. In 1849 was die
situatie nog dezelfde, eveneens in 1854 en 1861. De art^-
bachtsheer was toen Reinier Frans Verschoor van Nisse.
be bezittingen waren overigens sedert 1787 sterk terug
gelopen, aangezien toen J. T. Spijker van der Nisse ruim
324 gemeten in eigendom had.
Al speurende in de archieven betreffende de eigen
dom in de vorige eeuw, bleek tenslotte dat met dit reeds
eeuwenlang genoemde ,,Hof" bedoeld werd de boerde
rij gelegen aan het eind van de Zuidweg, daar waar de
Zwaakseweg begint. Steeds had dit perceel gelegen
naast de eigendommen van de Heeren van der Nisse,
tot het er in 1773 mede bij betrokken werd.
Omstreeks 1869-70 worden gebouwen en erf dan
ter grootte van ca. 5900 m2 door de Heer Verschoor
Gezicht op de kerk, het slot en omgeving te Nisse, om
streeks 169Q. (Uit: Kroniek van Zeeland, door
M. Smallegange).
LATERE BEWONERS DER SLOTBOERDERIJ
WAN die bewoners willen we er tenslotte nog enkele
noemen uit de periode van ca. 1850 tot in onze
dagen. Dat waren dan voorzover bekend: vanaf april
1850 Pieter Hirdes. Hij wordt in die tijd als vrachtrijder
vermeld. Zijn zoon Adriaan (geb. 23 aug. 1846) volgde
hem op en vertrok op 10 maart 1911 naar Driewegen.
Na hem kwam Jac. de Vos (geb. 15 sept. 1875) op 18
maart 1911 naar Nisse. Hij was gehuwd met Adriana
Zuidweg (geb. 23 febr. 1875). Ze waren afkomstig uit
Heinkenszand en vertrokken op 4 augustus 1926 naar
Nw. en St. Joosland.
Vóór 1920 moet de boerderij nog eigendom zijn ge
weest van een zekere Iz. Boone, die er echter niet zelf
woonde, doch er een bedrijfsleider aanstelde.
In 1920 kwamen als pas gehuwden P. van de Guchte
en Adriana Meijaard op de slotboerderij. Zij woonden er
vele jaren, n.l. tot in 1962 toen Joh. van Liere er het be-
De monumentale ingang van het vroegere slot te Niase.
De heuvel achter de boerderij.
zand en vertrok in 1825 naar Goes, doch was waar
schijnlijk niet tot datzelfde jaar bewoner van huis nr.
43. Na hem kwam de tuinman Nicolaae Duivekot, doch in
1821 werd als zodanig ook A. Kraak genoemd, die in
1839 door J. K. Kolenbrander werd opgevolgd. Deze ver
trok in 1849 naar 's-Gravenpolder. Op latere bewoners
van woning (incl. bedrijf) komen we hierna nog terug.
Ongeveer in het midden der vorige eeuw was door de
veranderde omstandigheden van het slot was toen
vrijwel niets meer over de tuinmanswoning met aan
gebouwde schuur uitgegroeid tot een matig groot land
bouw- of veehouderijbedrijf, dat deel uitmaakte van de
bezittingen der Heren Van der Nisse.
van C. A. Schipper het zgn. Hof ter grootte van 1 gemet.
Bepaalde vronen belaste percelen in deze hoek behoren
ook aan de Heer van der Nisse.
van Nisse verkocht aan Bastiaan Nieuwenhuize. Latere
eigenaar zijn dan nog resp. Jac. de Vos, G. A- Nieuwen
huize, A. Fierloos en cons., A. van Damme en sedert kort
Van de Guchte. De woning zeker daterend uit de eer
ste helft van de 17e eeuw staat leeg en is met de
schuur al geruime tijd te koop aangeboden.
Het is, zoals uit het bovenstaande wel duidelijk blijkt,
niet mogelijk de boerderij, die als uitgangspunt voor dit
overzicht werd genoemd, op zichzelf te beschouwen. Het
eertijds naastgelegen Slot der Heren Van der Nisse en
hun overige bezittingen treden telkens mede op de voor
grond door de belangrijke rol, welke deze ambachts
heren (en -vrouwen) in de geschiedenis van Nisse
vooral ook wat hun bezit aan vaste goederen betrof
hebben gespeeld. Deze eigendommen zijn gaandeweg
wel sterk in omvang teruggelopen.
drijf ging voeren. Deze laatste vertrok in 1973 naar de
Flevo-polders.
De boerderij en bijbehorende gronden gingen over
naar de Stichting Beheer Landbouwgronden, zulks in het
kader van de in uitvoering zijnde ruilverkaveling De
Poel - Hefnkenszand. Thans zijn de gebouwen aan de
agrarische bestemming onttrokken en het is aan te ne
men, dat ze na enige tijd in particuliere handen zullen
overgaan. Met het oog op vandalisme dat zich ook hier
reeds heeft aangekondigd, is te hopen, dat dit spoedig
gebeurt en voorts dat de toekomstige bezitter ervan stijl
en gebruik zal weten aan te passen aan de directe om
geving.
Nisse, juli 1973 W. E. P. VAN YSSELDIJK.
