voordel Ï9er
Betonmortelcontrole
waarschuwt voor
inferieur „stoll" in beton
Bjp s tor
Teletoon
11
Vooral de laatste tijd wordt op een aantal Zuid
limburgse bouwplaatsen „stoll" als toeslagmateriaal voor
beton gebruikt zonder deze grind-zandmengsels te was
sen en te zeven. Uitvoerig onderzoek door het Bestuur
Betonmortelcontrole heeft uitgewezen, dat het materiaal
in die vorm absoluut inferieur is en zelfs gevaar kan
opleveren. Het Bestuur Betonmortelcontrole waarschuwt
daarom met nadruk tegen het gebruik van stoll en geeft
daarop de navolgende uitvoerige toelichting.
„Stoll" is een in de natuur aangetroffen mengsel van
grind, zand en veelal ook klei of leem. Nabij de plaatsen
waar het wordt afgegraven, wordt het nogal eens gebruikt
voor wegfunderingen. iDe erin aanwezige fijne deeltjes (klei
en/of leem) geven het een goede pakking, d.w.z. een be
hoorlijke stabiliteit. Een te hoog klei- en leemgehalte kan
echter aanleiding geven tot onaangename verschijnselen,
zoals vorstgevoeligheid, „opdooi" en verweking.
Als natuurprodukt (fluviatiele afzetting) bezit dit mate
riaal uiteraard een wisselende samenstelling, zowel wat de
korrelverdeling als wat het slibgehalte betreft. Daarom is
niet alle „stoll" even goed voor wegfunderingen te gebrui
ken.
Die ongeschiktheid geldt echter in nog veel sterkere mate
bij gebruik als toeslagmateriaal voor beton. Daar worden
nu eenmaal speciale eisen aan gesteld, waaraan „stoll" bijna
nooit blijkt te voldoen, althans zolang het niet gewassen en
gezeefd is.
SPECIALE EISEN
De bedoelde eisen, zowel in de vigerende GBV 1962 als in
de komende VB 1972, hebben betrekking op de korrel ver
deling .(fijnheidsmodulus of zgn. „graderingsgebieden") en
vooral op de „zuiverheid". Wat dit laatste betreft, al van
oudsher staat in de Nederlandse betonvoorschriften dat het
slib- en kleigehalte (kleiner dan 0,050 mm) van betonzand
en -grind niet groter mag zijn dan resp. 2 en 1 Dat
staat er niet voor niets, want de aanwezigheid van meer
slib- en kleideeltjes heeft een ongunstige invloed op de aan
hechting van de cementpasta (cement water) aan het
zand en grind.
Klei- en leemkluitjes zijn uiteraard helemaal ongewenst,
omdat zij in het beton poreuze plekken veroorzaken die tot
gevaarlijke wapeningscorrosie aanleiding kunnen geven.
Stoffen van organische oorsprong (humus e.d.) zijn even
zeer ongewenst, daar zij de verharding van het cement on
gunstig beïnvloeden.
Toeslagmaterialen die niet aan de gestelde eisen voldoen,
mogen dus beslist niet zonder meer gebruikt worden. Zij
leveren een inferieure betonkwaliteit: dat blijkt niet altijd
uit de druksterkte, want die kan soms nog wel voldoende
zijn, maar wèl uit de verminderde duurzaamheid.
Er is een grote kans op aantasting en wapeningscorrosie;
CHV
vleesvarken*
korrel kost.
46,50
Wat
betaalt
u
o
bulk'everin9'
excl.
BTW,
per 1°0 *9
franco boerden),
Cehave nv 355
Voor Groningen
jansen
-Continental i
daardoor zal er niet alleen meer onderhoud nodig zijn, maar
kan ook de veiligheid van de betonconstructie gevaar lopen.
Daarom bevatten onze betonvoorschriften een aantal eisen
en daarom ook wordt er bij de controle van de Nederlandse
betoncentrales, door het Bureau Betonmortelcontrole altijd
bijzonder streng op gelet dat de daar verwerkte toeslag-
materialen inderdaad aan die eisen voldoen. Als dat niet
het geval is, loopt een betonmortelfabriek de kans het pre
dikaat „goedgekeurd door en onder technische controle van
de Betonvereniging" te verliezen.
Op een aantal Zuidlimburgse bouwplaatsen blijkt, vooral
de laatste tijd, meer dan eens „stoll" zonder enige voorbe
handeling als wassen en zeven te zijn gebruikt als toeslag
materiaal voor beton. Naar men daar beweerde, zou dit
(goedkope) materiaal hiervoor geschikt zijn.
Om zich hiervan te overtuigen heeft het Bestuur Beton
mortelcontrole onlangs een onderzoek ingesteld. Dat om
vatte 23 verschillende monsters „stoll", afkomstig uit Zuid-
Limburg en aangrenzende gebieden in Duitsland. Van die
monsters bleken er 4 nagenoeg geen grind te bevatten; die
hadden dus meer betrekking op „bergzand".
Van elk monster werd de korrel verdeling bepaald (zeef-
analyse), de eventuele aanwezigheid van organisch mate
riaal (met de zgn. humusproef en ook met de nieuwere ful-
vozuurtest), het slib- en kleigehalte (kleiner dan 0,050 mm)
en de eventuele aanwezigheid van klei. en leemkluitjes.
Met de aldus verkregen gegevens kon elk monster worden
getoetst aan de desbetreffende eisen uit zowel de GBV 1962
als de VB 1972.
i
KWALITEIT ONVOLDOENDE
Betonmortelcontrole kwam tot de ontdekking, dat van
de 19 monsters „stoll" er niet één aan de gestelde
eisen voldeed, en van de overige 4 monsters („berg
zand") slechts twee. Een
daarvan was afkomstig uit
een groeve waar het zand
na de winning „gewassen"
werd.
Omdat de „zuiverheid"
van grind-zandmengsels niet
is voorgeschreven (de GBV
1962 en de VB 1972 noemen
immers zand en grind afzon
derlijk), is bij dit onderzoek
de toelaatbare hoeveelheid
slib- en kleideeltjes op 1,5
gesteld; dat is immers het
gemiddelde van de eis voor
zand (max. 2 en die voor
grind (max. 1 aannemen
de dat het mengsel voor de
ene helft uit zand en de an
dere helft uit grind bestaat
(50-50).
Van de 19 monsters „stoll"
bleken er niet minder dan 15
een hoger slibgehalte te be
zitten, tot wel 14 de an
dere vier waren op z'n minst
„twijfelachtig" doordat zij
niet voldeden aan de voor
geschreven korrelverdeling
of zelfs „gevaarlijk" door de
aanwezigheid van te veel
organisch materiaal. Dat was
overigens ook bij de meeste
andere monsters het geval.
Twee monsters waren zelfs
dusdanig met schadelijk hu-
muszuur verontreinigd, dat
bij toepassing ervan ernstig
moet worden gevreesd voor
de verharding van het ce
ment. Vrijwel alle monsters
waren verontreinigd door
klei. en leemkluitjes en zelfs
door plantenresten.
Van de 4 monsters „berg
zand" bleken er twee volle
dig ongeschikt door een te
hoog slibgehalte en/of een
onvoldoende korrelverdeling.
(Voor deze monsters diende
uiteraard de eis max. 1
slib- en kleideeltjes gehan
teerd te worden). Van de
andere twee monsters is er
één geschikt te noemen; dit
was echter „gewassen" ma
teriaal en had daarom bij dit
onderzoek buiten beschou.
wing kunnen blijven. Het
vierde monsters is misschien
geschikt, ofschoon het slib
gehalte iets te hoog is
(1,3%).
WAARSCHUWING
Naar aanleiding van dit
onderzoek en de daarmee
verkregen resultaten, meent
het Bestuur Betonmortelcon
trole ernstig te moeten waar
schuwen tegen het gebruik
van „stoll" als toeslagmate
riaal voor beton. Architec
ten, constructeurs en de
Bouwtoezichten alsmede
vanzelfsprekend de aanne.
mers, dienen dan ook scherp
te letten op het mogelijk on
verantwoord gebruik van
deze natuurlijke grind-zand
mengsels.
Vanzelfsprekend geldt deze
waarschuwing alleen voor
„stoll" die ongewassen en
ongezeefd wordt gebruikt.
Want door wassen en zeven
van „stoll" kan men beslist
een toeslagmateriaal verkrij
gen dat even goed bruikbaar
is als riviergrind en -zand.
