Eerste
zelfkazende boer
in de Kempen
KORTE WENKEN
31
A. M. VERBRUGGE.
Gedurende de laatste jaren is er een geweldige expansie in de veehouderijsector
waar te nemen. Dit gaat veelal gepaard met grote investeringen in o.a. stallen, mest-
opslag, koeltanks en niet te vergeten in melkvee. Dat er voor de veehouderijbedrij
ven nog andere mogelijkheden zijn, zij het op beperkte schaal, willen we vervolgens
nader bspreken.
Het bereiden van boerenkaas was in vroegere jaren op menig veeteeltbedrijf een
gebruikelijke zaak. Door specialisatie en het arbeidsintensieve karakter hiervan is
deze tak van produkfcenverdeling steeds meer door fabrieken overgenomen. Dat
neemt niet weg dat vandaag aan de dag nog steeds een vrij grote vraag naar boeren
kaas bestaat. Dit laatste heeft de heer B. C. den Engelse te Esbeek goed begrepen.
Het doel van deze jonge ondernemer was n.l. om met relatief weinig geïnvesteerd
vermogen tot eien hoog arbeidsinkomen te komen.
BEDRIJFSOMVANG
De uitgangspositie ruim een jaar gele
den zag er als volgt uit. Een pachtbedrijf
van omstreeks 21 ha, gelegen op het
landgoed De Utrecht maakt deel uit van
een uiterst mooi natuurgebied. De be
drijfsgebouwen zijn van het conventio
nele type. De woning is tegen de schuur
aangebouwd, terwijl enkele meters daar
tvorden dat de verkaveling goed is en
dat enkele ha's snijmais worden aange
kocht om in de voederbehoefte te voor
zien.
VAN VARKENSHOK
TOT KAASMAKERIJ
De verbouwing van het varkenshok is
door een aannemer uitgevoerd. Het be-
mingsapparaat, aat zowei ae temperatuur
als de luchtvochtigheid regelt.
HOEVEEL INVESTEREN?
Vrijwel volgens de gemaakte begroting
zijn de totaalkosten van de investerin
gen neergekomen op ongeveer ƒ30.000.
Hierin zijn de vert>ouwingskosten, de
centrale verwarming en de kaasappara-
tuur van hoofdzakelijk tweedehandse af
komst inbegrepen. Daarnaast moet er wel
rekening mee worden gehouden, dat er
globaal ƒ20.000 in de kaasvoorraad vast
ligt. Dit wat de investeringen van de
kaasmakerij aangaat.
De nieuwe kalverstal heeft ongeveer
ƒ25.000 gekost. Het jongvee voor deze
laatste stal was inmiddels aanwezig.
Naast deze investeringen dient ook te
worden opgemerkt, dat bij de melkop-
slag een belangrijke besparing is ont
staan. In een kweltobbe wordt de melk
van 3 keer opgevangen op een tempera
tuur van 4 graden C. Daar anders een
meikkweltank zou zijn aangeschaft, bete
kent dit een besparing van ruim 10.000.
KAASBEREIDING
De basis van een verantwoorde kaas
bereiding is een zeer zorgvuldige melk
bereiding d.w.z. men moet over 100% le
klas melk beschikken. Dit onderdeel
dient de grootste aandacht van de onder
nemer te hebben. Vervolgens is een hoog
vetgehalte van overwegende betekenis.
Bij de 'heer Den Engelse ligt de melkgift
gemiddeld op 4700 kg per koe mét een
vetgehalte van 4.13 Daar men op dit
bedrijf in bussen melkt (machinaal) dient
de avondmelk nog diezelfde avond in de
koeltobbe te worden gebracht. Dit blijkt
echter te veel arbeid te vragen. Men be
studeert nu een afvoerleiding door mid
del van een buizencircuit van de stal
naar de tobbe in de kaasmakerij. Men
moet echter voorkomen dat de vetdeel-
tjes niet te veel worden vermengd, het
geen mindersoortige kaas tot gevolg kan
hebben. Als dit lukt zal heel wat gesleep
met bussen overbodig worden.
PROCEDURE
Na twee dagen wordt de gekoelde melk
op 29 graden C. gebracht, waarna zuur
sel en stremsel worden toegevoegd. Na
een half uur wordt dit produkt gesneden
en gevoerd, waarbij naast de vaste stof
(wrongel), de wei wordt afgesplitst. De
wrongel brengt men in de kaasvaatjes,
terwijl na het zgn. doeken deze 2 uur on
der de pers staan. Om een goede vorm
aan de kaas te geven worden deze om
gekeerd. Na deze procedure worden ze
ongeveer dag in een pekelbad ge
legd. Na te zijn voorzien van een keur
merk en een plastic laag, komt de kaas
tenslotte in de bewaarplaats. Hoe langer
ze hier liggen hoe droger de kaas wordt.
Dit laatste komt tot uitdrukking in de
prijs. Globaal kan worden gesteld, dat van
elke 10 liter melk, 1 kg kaas wordt bereid.
Een eenvoudig rekensommetje leert nu
dat de prijs per liter melk bruto onge
veer 65 cent oplevert.
AFZET
De afzet van de 'boerenkaas is tot he
den volledig particulier geweest. Gedu
rende de zomermaanden zijn er veel toe
risten in dit gebied, die dit eigen bereide
produkt bijzonder waarderen. Door enige
publiciteit in de plaatselijke kranten en
via de Kamer van Koophandel is de
vraag juist voldoende. Om echter steedf
verzekerd te zijn van een constante afze
wordt in de toekomst gezocht naar eer
vaste -afnemer. De prijs per kg ligt tussei
de 6 a 7 gulden afhankelijk van d<
ouderdom. Hiernaast zijn nog te noemei
de bijprodukten: wei en weiboter. D
eerste wordt als waardevol voer aan d
kalveren verstrekt, terwyl de weibote
een particuliere bestemming krijgt.
CONCLUSIE
Alhoewel op dit bedrijf pas één jaa
kaas bereid wordt, lijken de resultate
gunstig. Afgezien van enkele kinderziek
ten, loopt de zaak gesmeerd.
Met enige voorzichtigheid mogen w
tot de volgende conclusies komen:
de vakbekwaamheid van de onderne
mer zal van grote invloed op de be
drijfsresultaten zijn;
Duidelijk is de tobbe te zien, waarin met behulp van messen de melksubstantte inten
sief wordt gesneden.
Deze handeling is het zogenaamde indoeken. Hierna worden de tonnetjes onder de
pers geplaatst.
vandaan een varkenshok stond. Op de
dubbele Hollandse stal kunnen een 40-tal
melkkoeien staan. De laatste jaren wer
den geen varkens meer gehouden en dien
de de varkensstal als kalverhok. Deze
werd echter vlug te klein en vorig jaar
frerd besloten om tot de bouw van een
nieuw kalverhok voor 60 stuks met on
dergrondse mestopslag over te gaan. Vol
gens de planning kwam de varkensstal
vry voor kaasmakerij. In principe rust
dit bedrijf nu op drie produktietakken,
t.w.: a.) de melkveesector, bestaande uit
40 stuks melkvee; b.) de kal verfokkerij
en/of mesterjj; c.) de kaasmakerij. Voor
een goed overzicht dient opgemerkt te
trof hier slechts een vernieuwing van
het inwendige gebouw. Naast de verkoop
ruimte met flinke toonbank is een c.v.
ruimte onstaan. Oorspronkelijk was hier
de stookplaats gesitueerd. Nu verwarmt
een oliekachel van 70.000 kcal. dit gehele
gebouw en de woning. Tevens is een
boiler van 500 liter op het warmwater
circuit geplaatst die in de spoelwaterbe
hoefte voorziet. Achter deze ruimte is de
eigenlijke kaasmakerij ondergebracht.
Hierin zijn alle apparaten geplaatst die
voor de kaasbereiding worden gebruikt.
Daar weer achter treffen we de opslag
ruimte aan met een speciaal verwar-
ARBEIDSBEZETTING
Voorheen kon het gezin in de arbeids-
behoefte voorzien. Dit is echter sterk
veranderd. Zowel een buurman als een
buurmeisje werken gedurende zes da
gen een halve dag in de week. Ook de
vrouw des huizes weet van aanpakken.
Voor haar rekening komt hoofdzakelijk
de huisverkoop van de kaas en de rei
niging van de apparatuur. De onderne
mer zelf beheert de kaasbereiding en al
wat er mee samenhangt. Gedurende de
vakantietija zorgt een stagière voor de
kaasbereiding na goed te zijn geïnstru
eerd. (Bij eventuele ziekte wordt de be
drijf sverzorger ingeschakeld.
de particuliere afzetmogelijkheden be
horen aanwezig te zijn, vandaar dat
men in een vrij dichtbevolkte streek
dient te zitten;
het blij'kt dat vele mensen enkele 10-
tallen kilometers omrijden om dit
hoogwaardige produkt te kopen;
de omzet in guldens t.o.v. het geïn
vesteerd vermogen neemt sterk toe;
dientengevolge behoeft per arbeids
kracht weinig kapitaal te worden ge
ïnvesteerd.
bij een relatief groot arbeidsaanbod
kan deze meer arbeid goed betaalc
worden.
KONTROLEER REGELMATIG Uw gerst op aan
tasting van meeldauw, wanneer U tenminste geen
zaaizaadbehandeling met Milstem hebt toegepast.
Wanneer het 3e blad van bovenaf gerekend voor meer
dan 15 is aangetast met meeldauw, moet U spuiten
met lU l Calixin of 1 l lmugan per ha.
VLEKKENZIEKTE bij bonen komt voor als zwart
bruine vlekken op stengel, bladstelen en later ook op
de peulen. Op de peulen zijn deze vlekken omgeven
loor een oranje kleurige rand. Als regel is bestrijding
van deze ziekte bij stamslabonen om groen te oogsten
met nodig. Mocht deze ziekte worden waargenomen
ion spuiten met 4 kg zineb of maneb. Dit om de 10 a
12 dagen te herhalen.
WITLOFWORTELEN mogen niet te groot worden
jf vertakt groeien. Voor een goede opbrengst en voor
vwaliteitswortelen zijn per ha 200.000 planten nodig.
Dit betekent bij een rijenafstand van 50 cm per 10 m
njlengte ongeveer 100 planten. Bij een rijafstand van
44 cm per 10 m rijlengte ongeveer 90 planten. Let er
bij het dunnen op dat u niet te veel planten wegslaat,
waardoor de stand toch weer te dun wordt.
SOMMIGE PERCELEN vlas vertonen een schrale
ontwikkeling en verschillende boeren zijn dan ook
geneigd kunstmest te gaan strooien. Strooi echter niet
te vlug, want vaak groeit het gewas te zwaar. Is aan
vulling met stikstof nodig dan kunt u ook 45 kg ureum-
sulfaat per ha spuiten. De werking komt overeen met
20 kg zuivere stikstof. Spuiten geeft minder sporen
dan strooien.
DE GEVREESDE VIJAND steekt nu zijn kop weer
boven de graanpercelen uit. Een wilde haverplant
geeft honderden nakomelingen die u tot veel last en
schade zijn. Kontroleer uw percelen met granen en
vlas en verzamel de pluimen, zodra u ze kunt zien.
Ook als u met chemische middelen hebt gespoten, is
het verzamelen van de overgebleven planten beslist
noodzaak.
ONGEVALLEN MET WERKTUIGEN komen nog
steeds voor. Dikwijls wordt er gesleuteld aan draaien
de machines en worden de beschermkappen verwij
derd. Neem geen risiko en zet eerst de machine stil
Het kost weinig tijd maar het kan grote ongelukken
voorkomen.
BIJ DROGEND WEER moet tijdig worden begonnen
met het gebruik van de regeninstallatie. Geef per kee'i
minstens 20 mm water. U kunt dan met een beregenc
perceel weer een tijdje vooruit. Bij te kleine watergif
ten in één keer wordt de beworteling op den duur U
oppervlakkig, waardoor het vee de zode lostrekt en nof
eerder verdroging optreedt.
DE KALVEREN VAN HEDEN zijn de koeien vai
de toekomst. Goede kalveropfok na de melkperiodi
behoeft niet ingewikkeld te zijn. Als u ze 's zomer
buiten houdt kies dan uitsluitend percelen waar voor
af is gemaaid en verstrek 1 a 2 kg kalverbrok. Beschikt
u niet over goede percelen voor de kalveren houdt zt
dan binnen en doe ze in juli-augustus 2 a 3 weken bui
ten om immuniteit tegen de wormen op te bouwen.