HET aanvoeren in kratjes brengt nogal wat extra kosten met zich mee.
1. De kosten voor het, fust stijgen belangrijk. De z.g. tubs zijn meestal eigendom van
BIJ zonnig en warm weer rijpen de vruchten snel aan. Men komt niet „bij" met de
pluk. Men kiest dan de manier van oogsten, die het snelst gaat en dat is de
pluk in tubs. Bovendien worden bij deze weersomstandigheden een aantal vruchten
overrijp. Deze vruchten worden dan nat bij het oogsten en bederven de hele partij,
wanneer men in doosjes plukt.
13
groter worden daalt de prijs. Dit is duidelijk op de gra
fieken 1 en 2 te zien. We zien ook dat de beste prijzen
gemaakt worden vóór nieuwjaar. Als men wat in de wit
lof wil verdienen, moet men daarom proberen reeds in
november en december te kunnen afleveren. In deze
periode is de tijd tussen opzetten en oogsten 4 weken.
Men) moet dan dus reeds begin oktober beginnen met het
wortels rooien en het opzetten.
De herfst is echter op het akkerbouwbedrijf de drukste
tijd. Uit dit oogpunt is daarom niet zonder meer te zeg
gen, of het trekken van witlof past op het landbouw
bedrijf. Het kan goed samengaan, maar dan zal er in de
herfst tijd gereserveerd moeten worden voor de witlof.
De rest van het bedrijf zal dan hierbij aangepast moeten
worden.
In de grafieken zijn de aanvoeren en het prijsverloop
opgenomen van de seizoenen 1971-'72 en 1972-'73 (voor
zover bekend). Het eerste seizoen had een goede start,
maar reeds in de tweede helft van december zakte de
prijs tot ver beneden de gulden per kg, waardoor het ge
middelde van dit seizoen uitgesproken slecht was. In het
nu nog lopende seizoen is de prijs goed geweest.
voo I. oec. I rniv I re&R.
X. PRu* VtrcoF irwALiTc/T ATZ
rim
i
cr/^ft 6kt. I
X</0
ito
too
/fio
/6:
/to
./oo
9o
io
I/O
Voor het aangeven van het prijsverloop nemen we het
gemiddelde van deze twee jaar, dus van een slecht en
van een goed jaar. In de grafiek is aangegeven de prijs
van kwaliteit A II, dat is witlof, kleiner dan 16 cm van
2e kwaliteit. Deze sortering wordt het meest afgeleverd.
Witlof langer dan 16 cm wordt aangegeven als B. De
prijs van kwaliteit B II ligt gemiddeld 25 ct/kg lager dan
de prijs van A II. Het lof dat niet aan de eisen voldoet,
wordt geveild als afwijkend. De prijs hiervan ligt gemid
deld weer 20 ct/kg lager dan B II. Als we dit aanhou
den krijgen we de volgende gemiddelde prijzen in ct/kg:
maandi
A II
B II
afw.
gemiddeld
november
140
115
95
125
december
125
100
80
110
januari
100
75
55
85
februari
105
80
60
92
maart
120
95
75
105
De hier aangehouden kwaliteitsaanduidingen zijn het
meest gebruikt. Op sommige veilingen worden echter
andere vormen en aanduidingen aangehouden.
WAT IS ER MEE TE VERDIENEN?
gIJ het beantwoorden van deze vraag willen we uit
gaan van een situatie, dat per week 4 mandagen
(4 dagen 1 man of 2 dagen 2 man) beschikbaar zijn voor
de witloftrekkerij. Andere gevallen kunnen hiervan wor
den afgeleid. Voor het trekken zijn nodig:
$KT. I MOV. I D EC.I SAV I PE&R I
■l/i/Vi/OFR— - A M/. TtOJ-i-JAL-A£A HFEK- -1
•.,00016 OP 06 Acht Roots re v Eiut/ae/j
'1
b.
c.
d.
'sp-n
schuur met isolatie, grond en luchtverwarming (er
wordt uitgegaan van trek zonder dekgrond);
witlofwortels;
diverse materialen;
arbeid.
a. SCHUUR
HET, uitgangspunt is de beschikbaarheid van 4x8
32 manuren per week. De arbeidsbehoefte per m2
voor het opzetten is 30 minuten, voor het oogsten
70 minuten, totaal dus 100 minuten per m2. Er zijn
32 x 60 2000 minuten per wek beschikbaar. Er kan
dus per week verwerkt worden 2000 100 20 m2. De
trekruimte moet dan verdeeld worden in kuilen van 20
m2. Gemiddeld duurt de trek 4 weken. Om voldoende
speling te hebben moeten we 6 kuilen hebben, dus
6 x 20 120 m2 trekruimte. Dit is b.v. een ruimte van
8 x 15 m. Naast de trekruimte is een schoonmaakruimte
nodig van 45 m2 en aan looppad 15 rn-\ De totale
schuuroppervlakte moet dus zijn 180 m2, of b.v. 9 x 20
m. Het goedkoopst is het uiteraard, als gewerkt kan wor
den in een bestaande schuur. Meestal is dit echter niet
het geval. Voor een eenvoudige bouw moet men rekenen,
als men zelf bouwt, aan materialen 25,/m2 dwz
180 x 25,— 4500,—.
Hierbij komt voor 5 cm isolatie f 1000,De ver
warmingsinstallatie (gebruikt) komt op 2500,—. Voor
verdere inrichting aan electriciteit en waterleiding moet
een bedrag gerekend worden van 1000,—. De totale
bouw van de schuur komt hierdoor dus op 9.000,
Als we het totaal van rente, afschrijving en onderhoud
stellen op 20 zijn de kosten per jaar 1800,—.
b. WORTELS
|N dit voorbeeld willen we ervan uitgaan, dat in
november begonnen wordt met de oogst, elke week
20 m2. Voor het gemak rekenen we van november tot en
met maart 4 kuilen per maand; dat is bij elkaar 5x4
20 kuilen. De hoeveelheid benodigde wortels is 70
kg/m2, in totaal dus voor 20 x 20 m2 400 m2 400 x
70 kg 28.000 kg wortels. Dit is de opbrengst van 1 ha.
Om de activiteiten „wortels telen" en „witlof trekken"
te scheiden, nemen we aan dat de afdeling „witlof trek
ken" de wortels aankoopt van de afdeling „wortels
telen". Hiervoor rekenen we 160,—/ton. De kosten
van de wortels zijn dus 28 x 160,— 4480,—; afge
rond 4500,
c. Onder diverse materialen verstaan we klein gereed
schap. Plastic om de verschillende kuilen af te schermen,
enz. Als kosten per jaar nemen we hiervoor 400,
d. ARBEID
De totale benodigde arbeid is 20 weken x 32 uur
640 uur.
(Zie verder pag. 19)
Dit overzicht is weinig verheffend en geeft duidelijk de gang van zaken aan, zoals
reeds eerder werd gesignaleerd. De aanvoer in kilogrammen is sinds 1970 gehalveerd.
De omzet in guldens is sinds 1970 gedaald van ruim 4 miljoen naar 1% miljoen. Wat
betreft de middenprijzen zien we dat deze over het algemeen te laag zijn geweest in
de laatste jaren, om belangstelling bij de telers op te wekken. Alleen het jaar 1970
maakte met een middenprijs van 1,92 per kg een wat gunstige uitzondering.
DE WIJZE VAN AANBIEDEN
0E frambozen worden op de veiling te Breda op twee manieren aangeboden:
1. in tubs (houten vaatjes)
2. in kratjes met doosjes
We kunnen in dit geval niet, zoals bij de aardbeien, spreken van industrieframbozen
en frambozen voor de verse consumptie. De frambozen komen vrijwel allemaal bij de
industrie terecht. Het grote verschil zit echter hierin dat tubframbozen niet heel blij
ven in de verpakking, terwijl dit bij' de kratframbozen wel het geval is. Bij verwerkin
gen waarbij de vruchten heel moeten blijven is de industrie dus aangewezen op krat
frambozen. Laten we eens nagaan hoe de verdeling is geweest in de laatste 5 jaren.
Aanvoer frambozen in tubs - R.B.T.-veiling Breda
jaar
aanvoer
van
omzet
middenprijs
x 1000 kg
totaal
x 1000,—
ct/kg
1968
1646
94
2.064
125
1969
1926
89
2.790
145
1970
2123
97
4.035
190
1971
1493
89
2.029
136
1972
1082
93
1.553
144
Hieruit zien we duidelijk dat de aanvoer in tubs veruit het belangrijkste is. In de
laatste 5 jaren beweegt het aanbod van tubframbozen zich tussen 89 en 97 van de
totale aanvoer.
Aanvoer frambozen in kratjes - R.B.T.-veiling Breda
jaar
aanvoer
x 1000 kg
van
totaal
omzet
x 1000,—
middenprijs
ct/kg
meerprijs
t.o.v. tubs
ct/kg
1968
1969
1970
1971
1972
114
228
73
189
77
6
11
3
11
7
233
472
173
428
196
205
207
236
226
254
80
62
46
90
110
De aanvoer in kratjes blijkt van weinig betekenis te zijn. Bovendien wisselt het
aanbod sterk van jaar tot jaar. Ondanks de vrij grote prijsverschillen per kg (in 1973
zelfs 1,10/kg) kunnen we niet van een uitbreiding spreken. Welke redenen zijn hier
voor aan te voeren?
AANVOEREN IN KRATJES, HEEFT HOGERE KOSTEN TEN GEVOLGE
de teler. Deze tubs zijn in het verleden ooit aangeschaft. Het gebruik hiervan ziet
men op dit moment veelal niet meer als kosten. Wil men aanvoeren in, kratjes dan
moet men deze huren van de veiling, terwijl ook de doosjes moeten worden ge
kocht.
2. De plukkosten worden hoger. Doordat met meer zorg moet worden geplukt, daalt
de plukcapaciteit per uur, die toch al niet hoog is 6 kg/uur) tot ongeveer de
helft.
3. De totale produktie per are daalt. Doordat alleen de goede vruchten geschikt zijn
om in kratjes aan te voeren, blijven de minder goede vruchten hangen. Van na-
plukken, voor de tub, komt in de praktijk niets terecht. Een en ander heeft tot
gevolg, dat een aantal kilo's per are verloren gaat.
De stand van het gewas en de weersomstandigheden beperken de mogelijkheden om
in kratjes te plukken.
DE STAND VAN HET GEWAS
QM in kratjes te kunnen aanvoeren moet men allereerst beschikken over een ge
zond en goed groeiende aanplant. Alleen bij een goede aanplant, kan men zeker
zijn van een goede kwaliteit. Aangezien er, zoals eerder is gebleken, vrijwel geen
vernieuwing van aanplanten meer plaats heeft, is het frambozenbestand sterk aan
veroudering onderhevig, wat weer tot gevolg heeft dat de kwaliteit van de vruchten
in zijn totaliteit afneemt.
DE WEERSOMSTANDIGHEDEN
Bij regenachtig weer wordt de oogst uitgesteld, omdat men in een frambozenaan-
plant bij regen over het gehele lichaam nat wordt. Dit uitstel heeft dan weer tot ge
volg dat het aantal rijpe vruchten sterk gaat toenemen.
Bij goed weer wordt ook dan weer de snelste manier van oogsten gekozen.
Buiten dit is het plukken in kratjes bij regenweer een moeilijke zaak. De doosjes
worden n.l. nat en week.
TOT BESLUIT
Wé hebben moeten vaststellen dat de teelt van frambozen in Noord-Brabant
op zijn retour is. Door allerei omstandigheden is de belangstelling voor deze
teelt sterk achteruitgegaan.
Naast de grote arbeidsbehoefte bij deze teelt, tijdens de oogst, is de prijsvor
ming een belangrijke component bij deze ontwikkeling.
Als bij een teelt met steeds stijgende kosten, de prijs niet de neioino te zien
geeft om mede te stijgen gaat de belangstelling zeker achteruit. Het gevolg is
geweest:
De frambozenteelt, een oer-Brabantse teelt, eens een pijler van de Brabantse
tuinbouw, heeft veel in waarde moeten inboeten. We kunnen dit jammer vinden,
doch de feiten liggen er.
