Ruilverkaveling en landbouw
Merwede en Amer
17
In het gebied, omsloten door de waterwegen Mer
wede en Amer en aan de oostzijde begrensd door de
provinciale weg Dussen-Werkendam, liggen de ruil
verkavelingen Noordwaard, Altena West en het ak
kerbouwgebied van de ruilverkaveling Land van
Heusden en Altena. Hoewel deze ruilverkavelingen
nog niet officieel zijn afgesloten, is het ruilverkave-
lingswerk praktisch allemaal voltooid en worden de
landbouwbedrijven al geruime tijd in hun nieuwe si
tuatie geëxploiteerd.
In dit modern ingerichte gebied waar het akker
bouwbedrijf het meest voorkomende bedrijfstype is,
is bij de meitelling 1972 een breed onderzoek ter
hand genomen. Hierbij is ondermeer aan de boeren
hun mening gevraagd over de gevolgen van de ruil-
verkavelingswerken. Nu de ruilverkavelingen vooral
op het ogenblik aan kritiek onderhevig zijn, is het wel
licht een goede zaak de bevindingen van dit onder
zoek hier weer te geven.
ALGEMENE GEGEVENS
|N het. Land van Heusden en Altena stemdien 14%
van de stemgerechtigden met 30 van de grond
tegert de ruilverkaveling, in Altena-West was dit 2 van
de stemgerechtigden met 4 van de grond en in Noord-
waard 4 van de stemgerechtigden met 4 van de
grond.
De 159 landbouwers, die bij het onderzoek betrokken
waren, exploiteren 6.160 ha cultuurgrond. Hiervan is
40 eigendom en de overige 60 van de grond wordt
gepacht. Met een gemiddelde bedrijfsgrootte van rond
39 ha is het verantwoord te stellen dat het gebied wordt
gekarakteriseerd door grote akkerbouwbedrijven.
INVLOED RUILVERKAVELING OP BEDRIJFSGROOTTE
yAN de gemiddelde bedrijfsgroottes voor en na de
ruilverkaveling geeft bijgaand overzicht een dui
delijk beeld.
aspekt de nodige aandacht is besteed. De verkregen uit
komsten zijn in de volgende tabel samengevat.
Gemiddeld aantal kavels per bedrijf en hun oppervlakte
Grootte- Aantal kavels Kavelgrootfe
klasse voor r.v.k.
na r.v.k.
voor r.v.k.
na r.v.k.
Kleiner
dan 15 ha
5.1
2.2
2.2 ha
4.8 ha
15—25 ha
7.6
3.3
2.3 ha
6.1 ha
2540 ha
10.5
3.7
3.0 ha
8.5 ha
40-60 ha
12.0
4.9
3.9 ha
9.7 ha
60-90 ha
13.2
6.1
5.5 ha
11.8 ha
Groter
dan 90 ha
18.8
12.9
7.7 ha
11.6 ha
Alle bedrijven
9.9
4.3
4.1 ha
8.9 ha
Gemiddeld over alle bedrijven is het aantal kavels door
de ruilverkaveling meer dan gehalveerd en is de gemid
delde oppervlakte per kavel gestegen van 4,1 ha tot 8,9
ha. Deze en andere gegevens uit de tabel spreken voor
zich en behoeven geen nader kommentaar.
OORDEEL OVER WATERHUISHOUDING
EN KAVELVORM
De afsluiting van het Haringvliet en Volkerak veran
derde vooral in Altena West en Noordwaard de water
huishouding wegens het verdwijnen van eb en vloed. De
droogtegevoelige plaatgronden, die in dit gebied een gro
te oppervlakte beslaan, liggen in vergelijking met de om
liggende gronden hoger. Door de daling van de grond
waterstand ten gevolge van het uitschakelen van eb en
vloed zou het opbrengend vermogen van deze plaatgron
den zonder aanpassingen sterk teruglopen. Tijdens de
ruilverkaveling zijn dan ook de nodige werken uitge
voerd om voor deze droogtegevoelige plaatgronden
gronden met dun kleidek op grove, doorlatende zandon-
dergrond een aangepaste waterbeheersing te verkrij
gen.
Voor rationeel exploiteerbare kavels moet niet alleen
de oppervlakte maar ook de vorm van de kavel aan be-
Ruilverkaveling grijpt zeer diep in, zodat het
betreffende gebied bij wijze van spreken op de
-operatietafel komt te liggen. Alvorens de prak
tijk over een dergelijke operatie om in de
zelfde beeldspraak door te gaan een beslis
sing neemt, is het van het grootste belang, dat de
Stemgerechtigden vooraf over de pro's en con
tra's goed worden geïnformeerd. De voorberei
dingscommissie, de standsorganisaties en de
voorlichtingsdienst hebben hier een verant
woordelijke taak. Op de stemmingsdatum beslis
sen de stemgerechtigden over de situatie hoe er
in de toekomst kan worden geboerd. Omstandig
heden of er in het betreffende gebied veel boe
ren een opvolger hebben of dat er veel jonge
boeren hun bedrijf exploiteren, zijn hierbij van
uitermate groot belang. Op de operatietafel ko
men is, nuchter beschouwd, geen prettig voor
uitzicht. Voor en tegen moeten in een zakelijke
duidelijke sfeer naast elkaar worden geëtaleerd.
Bij voorlichting en voorlichtingsbijeenkomsten
wordt algemene informatie verstrekt. In een ge
bied, waar de ruilverkaveling gestemd gaat wor
den, is het voor de boeren individueel vooral van
belang om te weten hoet zijn bedrijf er na de
ruilverkaveling komt uit te zien. Deze informa
tie is niet exact te geven. Alvorens tot een ver
antwoorde beslissing bij de stemming te kunnen
komen, is het belangrijk dat belanghebbenden'
vooraf ook eens informatie inwinnen bij kolle
ga's, die al een ruilverkaveling hebben meege
maakt. Er zijn voldoende ruilverkavelingen af
gewerkt om deze informatie te verkrijgen.
Gezien de aktualiteit van de ruilverkaveling nu
en de noodzaak voor goed exploiteerbare land
bouwbedrijven in de toekomst beoogt dit artikel
te komen tot een eerlijke opstelling bij ruilver
kavelingen in die gebieden, waar over 10 a 20
jaar de landbouw perspektief heeft. De daarin
weergegeven uitkomsten van onderzoek kunnen
hiertoe wellicht een bijdrage leveren.
De melkveehouderij is grondgebonden en vraagt voldoen
de grote kavels voor beweiding en het winnen van win-
tervoer.
Gemiddelde oppervlakte cultuurgrond per bedrijf
Grootte
Aantal
Vóór
de
Na de
klasse
bedrijven
ruilverk.
ruilverk.
Kleiner dan 15 ha
17
11.0
ha
10.7 ha
15—25 ha
54
17.4
ha
20.1 ha
25-40 ha
33
31.9
ha
31.0 ha
40—60 ha
29
47.0
'ha
47.2 ha
60—90 ha
18
72.3
ha
72.1 ha
Groter dan 90 ha
8
144.0
ha
149.9 ha
Alle bedrijven
159
37.7
ha
38.7 ha
Inl drie groottekassen t.w. kleiner dan 15 ha; 2540 ha
en 6090 ha is de gemiddelde oppervlakte cultuurgrond
per bedrijf iets afgenomen; in de overige grootteklassen
is de bedrijfsgrootte wat gestegen. Alles bij elkaar ge
nomen, is de oppervlakte cultuurgrond, gemiddeld over
Rechts op de foto „verdroogde" tarwe op plaatgrond:
deze verdroging is in goed ingerichte polders middels een
juiste waterbeheersing te voorkomen.
alle bedrijven met 1 ha toegenomen en wel van 37.7 ha
tot 38.7 ha.
VERANDERING IN AANTAL KAVELS PER BEDRIJF
EN OPPERVLAKTE PER KAVEL
yOOR een effioiënte bedrijfsvoering zijn op het akker
bouwbedrijf voldoende grote kavels en percelen
vereist. In de ruilverkaveling is het streven er op gericht
om de tot een bedrijf behorende grondien zoveel mogelijk
samen te voegen tot rationeel exploiteerbare kavels. Het
is dus zondermeer duidelijk dat bij het onderzoek aan dit
paalde eisen voldoen. Aan de boeren is hun oordeel ge
vraagd over de bij de ruilverkaling doorgevoerde veran
dering in kavelvorm en waterhuishouding. De lezer kan
van de verkregen gegevens in het betreffende overzicht
kennis nemen.
Oordeel bedrijfshoofden over wijziging in waterhuishou
ding en kavelvorm
Na de ruilverkaveling met beter exploiteerbare kavels en
percelen kunnen zwadmaaidorsers bij de oogst van con-
servengewassen efficient worden ingezet.
Aantal Waterhuishouding* Kavelvorm*
Grootte-
bedr. -
klasse
hoofden
Gel. Verb. Versl.
Gel. Verb. Versl
<15 ha
17
1
16
2
14 1
15—25 ha
54
3
49
2
7
45 2
25—40 ha
33
33
2
30 1
40—60 ha
29
27
2
5
24
60—90 ha
18
1
16
1
5
11 2
>90 ha
8
1
8
2
6
Totaal
159
5
149
5
23
130 6
gel. gelijk gebleven; verb. verbeterd; versl.
verslechterd.
Ten aanzien van de ontsluiting met wegen buiten het
eigen bedrijf en de bereikbaarheid van de kavels is ook
het oordeel van de landbouwers gevraagd. De uitslag
hiervan komt in grote lijnen overeen met het oordeel over
de veranderingen in waterhuishouding en kavelvorm.
