Rechtsbijstand voor
boeren en tuinders
DE laatste tijd staat het verlenen van rechtsbijstand
aan de individuele burger in de belangstelling.
Van verschillende zijden wordt gewezen op een manco.
De drempel van het advocatenkantoor zou voor velen te
hoog zijn. De gewone man stapt niet zo gemakkelijk een
deftig advocatenkantoor binnen. Degenen, die geen drem
pelvrees kennen laten zich vaak weerhouden door de
hoge kosten van een consult. De oude zegswijze, wie
pleit om een koe geeft er een toe, heeft bepaald niet aan
waarde ingeboet.
Coöperatieve „Toppers"
hebben brede sterke
basis nodig!
('cvj Waterschap De Brede
y'H watering van Zuid-Beveland
Openbare districtsvergadering
10
Dr. G. HEIDA,
Secretaris H.A. Sociale Zaken
Landbouwschap.
Een en ander kan er toe leiden, dat sommigen het zon
der rechtshulp gaan stellen om vervolgens te verdwalen
in de doolhof van rechtsregels. Anderen zullen er mis
schien niet eens mee beginnen en er in berusten, dat zij
misschien wel recht hebben, maar geen recht krijgen.
WA? de kosten van rechtsbijstand in een procedure
betreft heeft de overheid voor de sociaal zwak
keren een regeling getroffen. Degene wiens inkomen
lager is dan een bepaald bedrag, kan op het Gemeente
huis een bewijs van onvermogen vragen waaruit ondier-
meer de stand van het vermogen en van het inkomen
blijkt. Al naar gelang van de vermogens- en inkomens
positie kan men vergunning krijgen om gratis dan wel
tegen een verminderd tarief te procederen.
Een ander middel om eventuele proceskosten op te
vangen is het aangaan van een rechtsbijstand-verzeke-
ring. Dergelijke verzekeringen hebben echter betrekking
op bepaalde risico's, b.v. op gedingen welke betrekking
hebben op aanrijdingen. In kringen van advocaten wordt
wel gepleit voor een volksverzekering tegen rechtsbij
stand. Ik zie zo'n verzekering nog niet tot stand komen.
Mocht zo'n verzekering er wel komen dan zullen in ieder
geval gedingen, döe een onderneming aangaan uitgeste-
ten worden.
In een aantal grote steden zijn, teneinde de rechtzoe
kende burger te helpen, zogenaamde wetswinkels in het
leven geroepen. Deze wetswinkels worden al dan niet
onder leiding van ervaren juristen door juridische stu
denten bemand. Met name indien het om ingewikkelde
problemen gaat is de wetswinkel niet zonder risico.
WOOR de doorsnee ondernemer in de land- en tuin
bouw bestaat naar mijn indruk een soortgelijke
problematiek als in het algemeen wordt geconstateerd.
Zou men aan de drempelvrees iets minder lijden, het
kosten aspect geldt zeer zeker. Bovendien neemt de be
hoefte aan juridisch advies en aan rechtsbijstand toe. De
boer en de tuinder heeft in toenemende mate te maken
met allerlei ingewikkelde contractuele verhoudingen.
Daarnaast wordt het aantal bepalingen van administra
tief rechtelijke aard steeds groter. Wat het contracten
recht betreft kunnen genoemd worden: Het pachtcon-
tract, de arbeidsovereenkomst, de overeenkomst met het
loonbedrijf tot het verrichten van allerlei werkzaamheden,
de overeenkomst met de leverancier van landbouwwerk
tuigen, het loonmestcontract en andere vormen van inte
gratiecontracten, verzekeringen op overeenkomsten, de
overeenkomst met de aannemer in verband met verbou
wingen en allerlei contracten betreffende aan- en ver
koop van vee of van veevoer. Ook kunnen in dit verband
genoemd worden de vraagstukken in verband met ruil
verkavelingen, uitkeringen van het O.- en S.-fonds, pro
blemen in verband met de hinderwet, "uitvoering van de
sociale verzekeringen en de Bijstandswet en moeilijk
heden ten gevolge van de ruimtelijke ordening. En niet
te vergeten de verkeerswetgeving!
De hiervoor genoemde middelen bieden de doorsnee
boer en tuinder geen soelaas. Voor gratis procederen
zal hij meestal niet in aanmerking komen. Voor de wets
winkel zijn z'n problemen veelal te specialistisch en de
in het geding zijnde belangen te groot. Een rechtsbij-
standsverzekering is beperkt tot bepaalde risico's.
ET is wat vreemd dat in de landbouw, waar men
beschikt over goed geoutilleerde hulpverlenende
diensten, op het gebied van de hulpverlening op juridisch
terrein een manco bestaat. Degenen, die de weg weten
te vinden kunnen hulp krijgen op landbouwkundig ge
bied, op technisch gebied: en op het gebied van de sociaal-
economische en bedrijfs-economische problematiek.
Voorts kan men zich door aansluiting bij de Landbouw-
boekhoudbureaus voorzien van de nodige steun op fiscaal
gebied. Tenslotte kan men via de organisaties in veel
gevallen assistentie krijgen bij taxaties in verband met
onteigeningen of in verband met schade ten gevolge van
het aanleggen van openbare nutswerken zoals hoogspan
ningsleidingen en gasbuizen.
Waar moet de boer echter heen als zijn leverancier
wanprestatie heeft gepleegd? Wie verleent de tuinder
deskundig advies indlien hij in een ontslagkwestie zit ver
wikkeld? Wie gaat voor hen pleiten bij de Raad van State
of bij de Raad van Beroep voor de Sociale Verzekeringen?
In kringen van van de vakbeweging heeft men deze
problematiek reeds eerder onderkend. Bekend zijn b.v.
de regionale bureaus voor arbeidsrecht van het N.V.V.
Een bijkomend voordeel van georganiseerde rechtsbij
stand is de mogelijkheid in bepaalde kwesties een prin
cipiële uitspraak uit te lokken. Een voorbeeld hiervan is
het dienstwoningarrest van de Hoge Raad d.d. 17 maart
1961. Voorbeelden hiervan treft men ook aan in de fis
cale jurisprudentie, waarbij het geding door een boek-
houdbureau is aangespannen.
glJ sommige organisaties kan men een beroep doen
op een juridisch geschoolde functionaris voor het
verstrekken van juridische adviezen en zo mogelijk ver
lenen van rechtsbijstand. Daarnaast wordt bijstand ver
leend dloor een aantal boekhoudbureaus. Landelijk gezien
is echter geen sprake van een goed opgezet systeem van
rechtskundige hulpverlening voor de landbouw.
I\E term top-coöperatie is opnieuw in de mode ge-
komen. We schrijven opnieuw, omdat we al
vanouds top-coöperaties kennen. Door de vele fusies
van de laatste jaren is het begrip top-coöperatie ech
ter weer van stal gehaald. Het woord top komen we
daarnaast in allerlei combinaties tegen. Het begrip
top is ten top verheven. We spreken van top-figuren,
top-niveau, top-overleg, top-kader, top-management,
top-bestuur, top-direkteur. 'tls alles top wat de klok
slaat. Om er een topcomplex van te krijgen!
Door zo sterk de nadruk te leggen op alles wat top
is, doemen er direkt twee gevaren op. Het eerste is,
dat het begrip top sterk gedevalueerd wordt als we
overal maar top vóór zetten. Het valt in de praktijk
met die top wel mee. De meeste top is echt niet zulk
een hoge top, zodat we er niet zo tegenop behoeven
te kijken. U zult zeggen, dat is een onbewezen stel
ling. Dat is dan terecht opgemerkt, maar uw schrij
ver spreekt uit enige ervaring en die leert, dat er
ook kaf onder de top voorkomt, 't Is maar dat u het
weet!
Dat neemt natuurlijk niet weg, dat in de top ook
van de coöperatie uiterst bekwame mensen bevin
den, die de naam top-figuur terdege verdienen. Ook
al blijven zij zelfs doodgewone mensen met al hun
tekortkomingen en zwakheden. Echte topmensen we
ten dit trouwens zelf wel. Als dat niet het geval was,
zouden het ook geen echte toppers zijn. We mogen be
slist wel waardering voor dergelijke figuren hebben,
maar veel verder behoeft het niet te gaan. Over
waardering maakt minder kritisch en geeft al gauw
de betreffende top-funktionarissen te veel macht en
dat is zonder meer funest, zeker op de lange duur.
UET andere gevaar dat wij willen signaleren is
het verwaarlozen van de basis. Door voortdu
rend bezig te zijn met de top-problematiek van de
coöperatie wordt gemakkelijk vergeten dat de top
ook een basis heeft. Die basis vormen onze boeren en
tuindersof beter gezegd onze leden. Top schept
wellicht ongewild afstand en niveaus. Nu is on
derschikking wel onvermijdelijk, maar de eenheid
mag daardoor niet in het gedrang komen. Top en
voet behoren onverbrekelijk bij elkaar. Een goede
top kan niet zonder een sterke basis. Als wij onze
coöperaties in de top versterken vraagt de basis
eveneens alle aandacht. Aan een reus met lemen
voeten hebben we niets. We hebben belang bij vele
en goede leden en een sluitende regeling van rech
ten en verplichtingen rekening houdend met de be
langen van het individu en de coöperatie als samen-
werkingseenheid. De zakelijke, organisatorische en
financiële aspekten spelen daarbij uiteraard een
overheersende rol. Maar ook een uitstekende infor
matie en kommunikatie.
AfM ten aanzien van dit laatste een suggestie te
doen: Eén van de direktieleden zou uitsluitend
of in het bijzonder de ledenbelangen in de gaten
moeten houden. Een soort leden-direkteur dus, die in
het direktieteam tot taak heeft de ledenbelangen te
vertegenwoordigen. Zo wordt een direkt kontakt
verkregen tussen top en basis, hetgeen in het beleid
tot uiting kan komen. Laten we bij de nieuwe top-
coöperatie-struktuür vooral vertikaal denken, dat
wil zeggen zowel met bovenop als met beneden reke
ning houden. De voet moet sterk en breed zijn om de
top te kunnen dragen. Bovendien is de voet of basis
niet zomaar iets. Integendeel juist alles, want we
werken voor de leden. Moge dit terdege beseft wor
den!
Drs. J. DIJKGRAAF.
L. C. C. GOES.
Naar mijn mening verdient het aanbeveling de oprich
ting van bureaus voor bijstand en advies op rechtskun
dig gebied voor de land- en tuinbouw te overwegen. De
vormgeving zou nog nader onder ogen moeten worden
gezien. Wellicht zouden de landbouworganisaties hiertoe
het initiatief kunnen nemen, zodat een nauwe binding
met ée georganiseerde landbouw kan worden gewaar
borgd. Het is m.i. anderzijds tevens van belang, dat het
bureau, dat gericht is op individuele 'belangenbehartiging,
onafhankelijk is t.a.v. de uitvoering van de werkzaam
heden. Het belang van de cliënt dient uiteraard met in
achtneming met algemeen erkende fatsoensnormen steeds
voorop te staan. Ook indien zijn belangen niet parallel
zouden lopen met wat beschouwd wordt als het algemene
landbouwbelang. Denkbaar is b.v. de oprichting van een
landelijke stichting door de gezamenlijke organisaties.
Landelijke samenwerking betekent een breder draagvlak.
Ook is dan enige specialisatie mogelijk.
i
QE juridische dienst zou tot taak moeten hebben het
verlenen van advies en bijstand aan de individuele
boer en tuinder. De werkzaamheden zouden zich niet be
hoeven te beperken tot advisering. In kantongerechts
procedures, in administratiefrechtelijke en in arbitrale
procedures zou het bureau tevens kunnen zorgen voor
rechtsbijstand. Grotere civiele procedures kan men beter
aan advocaten over laten. Men kan daarbij tevens een
vaste relatie aangaan met bepaalde advocatenbureaus in
het land. Het bureau zal echter wel advies kunnen uit
brengen inzake de vraag of uit oogpunt van procesrisico
een geding aanbeveling verdient. De werkzaamheden van
het bureau behoeven zich niet te beperken tot het bedrijf.
Moeilijkheden met de doktersrekening, klachten over de
reparatie van het televisietoestel en de schade ten ge
volge van het feit dat een buurjongetje een bal door de
ruiten heeft getrapt, kunnen eveneens in behandeling
worden genomen.
De financiering van de rechtskundige hulp zou kunnen
geschieden door een lidmaatschapsbijdrage gecombineerd
met een tarief voor bewezen diensten. Bovenstaande be
vat niet een uitgewerkt plan. De bedoeling is de aan
dacht te vestigen op het aangesneden onderwerp. Het
onderwerp lijkt mij belangrijk genoeg om daaraan serieus
aandacht te besteden.
te Goes
De ingelanden van bovengenoemd waterschap worden
hierbij uitgenodigd tot het bijwonen van een voor hun
district te houden
op de hieronder vermelde datum en plaats. De districten
omvatten het gebied in de omgeving van de daarbij
aangegeven plaatsen.
Districten I en m
(Lewedorp, Nieuwdorp en 's Heerenhoek): maandag 19
februari 1973, om 14.00 uur in De Korenbeurs te 's
Heerenhoek
Districten V en VHI:
(Heinkenszand, 's Heer Arendskerke, Nisse en 's Heer
Abtskerke): maandag, 19 februari 1973, om 9.30 uur in
Sportzaal De Stenge te Heinkenszand.
Districten VII en X:
(Goes, Kloetinge, 's Heer Hendrikskinderen en
Wilhelminadorp): woensdag, 21 februari 1973, öïh 9.30
uur in De Prins van Oranje te Goes
Districten XI en XII:
(Wemeldinge, Kattendijke, Kapelle, Biezelinge, Schore en
Hansweert-west): vrijdag, 23 februari 1973, om 9.30 uur in
het Dorpshuis te Wemeldinge.
De districtsvergaderingen worden gehouden om de
ingelanden te informeren omtrent de werkzaamheden van
het waterschap, waarbij o.m. besproken zullen worden de
begroting voor het dienstjaar 1973 en het plan van de in de
diverse districten uit te voeren werkzaamheden.
Een uittreksel uit de begroting is ter griffie van het
waterschap (tel. 01100-6290) verkrijgbaar en wordt op
schriftelijk of telefonisch verzoek toegezonden.
Ingeland is diegene, die eigenaar of zakelijk gerechtigde is
van in het waterschap gelegen ongebouwde en/of
gebouwde eigendommen.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat voor deze
vergaderingen geen persoonlijke uitnodiging meer zal
worden verzonden.
Goes, 15 februari 1973
Het dagelijks bestuur
van het waterschap De Brede
Watering van Zuid-Beveland,
D.J. Dees, dijkgraaf
J.C.M. Glerum, griffier
