Bouwkundige ontwikkelingen
bij landbouwbedrijfsgebouwen
12
AANGEPASTE LANDBOUWREGELING BIJ
HANDHAVING 4 B.T.W.-TARIEF
Het voorstel tot verhoging van het verlaagde tarief
van de omzetbelasting van 4 naar 5 hebben de be
windslieden van financiën bij Nota van wijziging alsnog
teruggenomen. Dit is geschied in het kader van het slui
ten van een sociaal contract (centraal akkoord). Ten
einde de landbouwregeling in die omzetbelasting onver
kort te kunnen handhaven, is bij de nota thans voorge
steld de aftrek van de afnemer van de landbouwer nader
op 4,25 te bepalen. Deze aftrek bedraagt momenteel
4/104 en zou in het oorspronkelijke voorstel tot wijziging
van de omzetbelasting op 5/105 zijn gesteld.
Bij een verkoopprijs af-boerderij van 100,exclusief
BTW ontvangt de landbouwer thans 100,vermeer
derd met 4,Dit laatste bedrag dient ter vergoeding
voor de BTW die -de landbouwer over diens aankopen
heeft moeten betalen en die niet direct met de fiscus
wordt verrekend. De afnemer van de landbouwer kan
4/104 van 104,i 4,weer met de fiscus verreke-
B. RIENKS OP I.L.B. DONATEURSDAG VOORJAAR 1972
J|ET instituut heeft in dit verband een groot aantal
standaardontwerpen gemaakt voor het bouwen
van stallen voor rundvee, varkens en pluimvee en voor
tasschuren en werktuigenbergingen. Het uiteindelijke
doel is te komen tot doelmatige en relatief goedkope
landbouwbedrijfsgebouwen. Om dit te bereiken is onder
zoek op onderdelen noodzakelijk.
Er wordt daarom op verschillende terreinen specialis
tisch bouwkundig onderzoek verricht zowel op con
structief- als materiaal gebied. De verkregen resultaten
leveren ieder voor zich een bijdrage aan het tot stand
komen van een doelmatig en relatief goedkoop compleet
gebouw. Het betreft dan echter bepaald niet alleen het
het zoeken naar oplossingen die het goedkoopst zijn maar
bouwbedrijfsgebouwen normaal of wenselijk worden ge
acht.
CONSTRUCTIES IN KUNSTSTOF
HEt ontwerpen van bouwelementen, waarbij in be
langrijke mate kunststof wordt toegepast, heeft
er toe geleid dat voor varkens voergoten van polyester
en kunstharsbeton werden ontwikkeld en beproefd. Deze
troggen zijn licht, glad en zuurbestendig. De ervaringen
met kunstharsbeton zijn gunstig.
Wanden in sandwich-elementen, opgebouwd uit een
combinatie van materialen, werden in de praktijk be
proefd bij het bouwen van stallen voor mestvarkens en
fokvarkens. Een hiervoor ontwikkeld bouwsysteem heeft
SILO'S
|N de praktijk stijgt de behoefte aan mestopslagruim-
te. Eisen met betrekking tot het voorkomen van
oppervlaktewaterverontreiniging exl. maken bepaalde
voorzieningen nodig. Opslag van mest en gier geheel in
kelders is uit verschillende overwegingen niet altijd mo
gelijk. De oplossing wordt gezocht in de richting van op
slag in betrekkelijk lage silo's met veelal een grote dia
meter. Er zijn proeven genomen met geprefabriceerde
betonnen, stalen, glasvezelgewapende polyester en lig-
nostone silo's. Door het instituut zijn de nodige ontwer
pen en berekeningen gemaakt, waarvoor in de praktijk
veel belangstelling bestaat. Diverse constructies zijn op
sterkte beproefd. Vooral de geprefabriceerde betonnen
Houten spantconstructie met triplex knoopplaten voor een 4-rijige ligboxenstal, Fokvarkensstal, uitgevoerd met sandwichpanelen,
gemonteerd op een vlakke betonvloer.
waarbij tevens rekening wordt gehouden met de arbeids-
behoefte en het arbeidsrendement van het ontwerp. Niet
alleen de bouwkosten zijn van belang. Deze zijn slechts
een onderdeel van de totaalkosten omdat de inrichtings
kosten een belangrijk aandeel daarvan uitmaken. Water,
electriciteit, melkstand, melkmachines, mestafvoer en -op
slag, werktuigenberging, erfverharding enz. vragen de
nodige investeringen. Mede van belang is de onderhouds-
lasten die bij bepaalde constructies hoger zijn dan bij
andere. Bij de keuze van het materiaal moet terdege
rekening gehouden worden met de toepassingsmogelijk
heden. Zo wordt bijv. in samenwerking met het Instituut
voor Bouwmaterialen en Bouwconstructies TNO metin
gen betreffende het thermisch en hygrisch gedrag van
wand-, dak- en plafondconstructies verricht, die bij land-
in de praktijk navolging gevonden. Eveneens kunnen deze
elementen als drukvaste wanden in aardappelbewaar
plaatsen dan wel als isolerende vloeren in varkensstallen
worden toegepast. Er wordt thans in die richting ge
werkt. Vloeren in melkstallen en meiklokalen vragen om
een afwerklaag, die slijtvast en bestand tegen zuren is,
terwijl voor het gemakkelijk reinigen van wanden en af
scheidingen in varkensstallen het aanbrengen van een
hiervoor geschikte afwerklaag gewenst is. Er zijn proe
ven genomen met enkele typen kunststoffen zoals epoxie,
polyurethaan, teerepoxie e.d., waarbij reeds enige goed
bruikbare oplossingen zijn gevonden. Roostervloerbalken
in kunststof zijn in onderzoek. Het doel is het verkrijgen
van een minder warmtegeleidende roosterbalk van ge
ring gewicht.
silo heeft in de praktijk opgang gemaakt. Glasvezelge
wapende polyester elementen zijn voor kuilvoersilo's be
proefd.
SPANTEN
Op het gebied van spantconstructies voor standaard
plannen is veel onderzoek verricht. Het doel is
het verkrijgen, voor verschillende omstandigheden, van
zo doelmatig mogelijke spanten voor een zo laag moge
lijke prijs. Er zijn spanten ontworpen in hout en in staal
Aan de hand van proefbelastingen, konden verfijnde
rekenmethoden worden opgesteld, waardoor een gunstig
materiaalgebruik werd verkregen. Eveneens werden
T bouwen van landbouwbedrijfsgebou
wen met voorzieningen ten behoeve van
de huisvesting van vee, transport en opslag van
landbouwprodukten, voer, mest e.d. vraagt
grote investeringen.
De algemene stijging van het loon- en prijs
niveau in de bouwnijverheid maakt het nood
zakelijk dat men blijft zoeken naar reële mo
gelijkheden om de investeringen en de jaarlijk
se lasten te verlagen.
Door verlaging van landbouwkundige en
bouwkundige eisen kunnen bepaalde onderde
len van gebouw of inrichting worden weggela
ten of eenvoudiger worden uitgevoerd en kan
derhalve een bouwkostenverlaging worden ver
kregen. De vraag is of dit verantwoord is en
of een besparing op de bouwkosten niet teniet
wordt gedaan door andere kosten, die op een
later tijdstip of op een ander onderdeel moeten
worden betaald. Een verlaging van eisen dient
dan ook met de nodige zorgvuldigheid te wor
den overwogen.
Een andere besparing op bouwkosten is mo
gelijk door een verandering in het bouwproces,
bijv. rationalisatie bij de traditionele bouw, in
dustrialisatie, prefabricage en montagebouw.
Arbeid en kapitaal worden dan op effectievere
wijze benut. Veel industreiprodukten worden
reeds in de bouw toegepast. De bouwkosten
zouden nog veel hoger liggen, wanneer we niet
over deze industriële produkten zouden be
schikken. De kostenverlagende invloed hiervan
is echter beperkt, wanneer er geen op de be
hoefte gerichte planning bestaat en er dus geen
zekerheeid bestaat voor grote series gelijke
produkten.
Slechts enkele produkten zijn nu naar type
gebouw gestandaardiseerd. Pas wanneer de
produkten, zoals deuren, kozijnen, ramen, span
ten e.d., op het specifieke gebruik worden af
gestemd, worden grote series van enkele typen
mogelijk. Vorm en uiterlijk van het voor de
bouw bestemde industrieprodukt zijn daardoor
slechts tijdens de ontwikkeling te beïnvloeden.
Plaatselijke voorkeuren van Welstandscommis
sies bijv. inzake dakhelling e.d. zijn daarbij niet
in te passen!
Bij het ontwerpen van gebouwen en inrichting
moet men daarom uitgaan van de in handel zijn
de bouwelementen en bouwsystemen. Het ont-
Maquette van een 4-rijige ligboxenstal met aangebouwde
melkstal, uitgevoerd volgens door het LL.B. ontwikkelde
Uni frame-systeem.
breken van algemeen geldende normen van
maatstandaardisatie en standaardoplossingen
voor de aansluiting van de onderdelen op elkaar
vormt echter nog een beperking voor de kosten
voordelen van het uniforme fabrieksprodukt.
Prefabricage kan dus een effectief middel zijn
om betaalbare bouw te realiseren naar kwalita
tief en kwantitatief te stellen eisen. Het ontwer
pen en uitvoeren van objecten is tegenwoordig
teamwork. Een doelgericht en doelmatig en al
gemeen aanvaard ontwerpsysteem is nodig.
Hierover gaat de volgende bijdrage.
