KUNSTMEST EN MILIEU
Proefboerderij „De Olde Weije"
6
De melkproduktie speelt een belangrijke rol op „De Olde Weije". Door onderzoek van afgetapt drainwater is gebleken dat de betekenis van uitge
spoelde kunstmest bij de milieuverontreiniging zeer beperkt is.
van dien. In Nederland is bijv. het gemiddeld verbruik
p/ha aan stikstof sinds 1950 - 67 kg gestegen tot ca. 780
kg/ha. Het totale Nederlandse verbruik aan N ligt tussen
de 370 en 380.000 ton. De kosten ervan zijn in verhou
ding tot de andere kostenstijgingen slechts gering. Het
volgende staatje geeft dienaangaande interessante cijfers.
Ontwikkeling van kosten en opbrengstprijzen (gld.)
1950
1960
1970
Uurloon rundveehouderij
1,10
2,18
5,79
Kosten meststoffen:
per 100 kg zuivere N
82,40
91,70
84,80
per 100 kg zuivere p2o5
51,40
53,20
86,50
per 100 kg zuivere K20
31,60
33,70
36,50
STALMEST EN COMPOST
Veel gehoorde argumenten zijn het kunstmestverbruik
te vervangen door natuurlijke bemesting als stalmest,
compost en groenbemesting. Groenbemesting heeft be
paalde voordelen voor de vruchtbaarheid van de grond
en kan afhankelijk van het klimaat en grond een oplos
sing geven ter vervanging van die stikstofgift maar fos
faat en kali ontbreken zodat op den duur de beschik
baarheid van de grond wat deze voedingsbestanddelen
voor de gewassen betreft terugloopt en aangetast wordt.
De dosering van stalmest en compost is veel moeilijker
dan die van kunstmest. De samenstelling is steeds ver
schillend en de kans op overbemesting van één der com
ponenten is groot.
bemest met kunstmest
90
12
21
organische mest
100
5
8%)
totaal
58
(100
Grasland: geen bemesting
0
7
54
bemest met kunstmest
200
2
15%)
organische mest
100
4
31
totaal
13
(100
Totaal bouwland en grasland (gew. gein.)
geen bemesting
0
21
66%)
bemest met kunstmest
150
6
19%)
organische mest
100
5
15
totaal
32
(100
Kunstmest is in feite een verkeerde naam. Het
Engelse fertilizer is een veel betere naam hier
voor. „Kunst"mest geeft de indruk dat er spra
ke is van „kunsf'stoffen. Niets is minder waar.
Ze komen in de natuur volkomen gelijkwaardig
voor!
Zowel in wetenschappelijke publikaties, maar vooral
in week- en dagbladen wordt over de rol die de land
bouw speelt bij de vervuiling van het oppervlakte water
veel geschreven dat bepaald onjuist is. Zo blijkt bijvoor
beeld uit verschillende artikelen dat de overtuiging
heerst diat kunstmest een belangrijke rol zou spelen bij
de watervervuiling. Deze zou sterk worden beïnvloed
door het uitspoelen van stikstof- en fosfaatmeststoffen.
Daarnaast wordt echter tegenwoordig van bepaalde zijde
steeds meer benadrukt dat kunstmesttoediening een na
delige invloed zou hebben op de kwaliteit van de ge
wassen, waardoor de gezondheidstoestand van mens en
diier ongunstig beïnvloed zou worden.
Tijdens een door het Landbouwkundig Bureau der
Stikstofmeststoffenindustrie georganiseerde bijeenkomst
werd aan de hand van uit onderzoek verkregen gegevens
overduidelijk aangetoond dat de milieuvervuiling door
kunstmeststoffengebruik van de zijde van de landbouw
maar van zeer onderschikte betekenis is en slechts een
fraktie is van hetgeen door industrieën, riolering- en af
valwater enz. op het oppervlaktewater wordt geloosd.
Tevens werd van deze gelegenheid gebruik gemaakt om
de proefboerderij „De Olde Wege" van de stikstofmest
stoffenindustrie te bezoeken en kennis te nemen van de
resultaten van enkele proeven.
KUNSTMESTGEBRUIK EN WATERVERVUILING
Dat het kunstmestverbruik de laatste jaren sterk is
toe genomen is een bekend feit. Vandaar de veel gehoor
de kreet dat bijna de helft van alle op aarde uitgestrooide
kunstmeststoffen haar doel mist en door uitspoeling in
het oppervlaktewater terecht komt met alle gevolgen
Kosten veevoeders per 100 kg:
rundveekoek (eiwitrijk)
rund veekoek (matig eiwitrijk)
Opbrengstprijzen:
tarwe per 100 kg
suikerbieten per 1000 kg 16
melk per 100 kg 3,7
32.30 34,00 42,30
31,40 32,60 41,00
21,85 30,25 38,45
38,12 47,31 63,54
22.31 27,20 36,61
Deskundigen zijn het er over eens dat voor de wereld
voedselproduktie, kunstmest niet gemist kan worden. Dat
de produktiecapaciteit van de grond door kunstmest toe
diening enorm toeneemt is een bekend gegeven. Daarge
laten dat de noodzaak tot kunstmestgiften beperking uit
milieuoverwegingen niet noodzakelijk blijken te zijn, de
honger in de wereld noodzaakt tot maximale benutting
van de voedselproduktie. Kunstmestgebruik maakt het
daarbij tevens mogelijk om op minder oppervlakte grond
meer te kunnen produceren. Zo is voor Amerika becij
ferd dat door verhoging van de n p2o5 en K2O gift aan
merkelijk minder grond voor de landbouw nodig zou
'zijn en daardoor grotere keuzevrijheid mogelijk.
Alternatieven voor voldoende voedsel in de U.S.A. in '80
oppervl. cultuurgrond
benodigde nutriënten:
N
p2o5
k2o
Totaal
450 milj. acres 300 milj. acres
3,5 milj. ton
2,9 milj. ton
2,3 milj. ton
12,2 milj. ton
6,6 milj. ton
7,8 milj. ton
8,7 milj. ton 26,6 milj. ton
In wereldverband geven noch stalmest, compost en
groenbemester alternatieven voor vervanging van de
kunstmest. Gecombineerd gebruik is, daar waar dit mo
gelijk is, gunstig. Economisch wordt bijv. stalmestge-
bruik al gauw een dure zaak indien ver getransporteerd
moet worden. De mestbanken in Gelderland en Brabant
zitten ook met het transportkostenprobleem. Om renda
bel te kunnen werken zal subsidiëring nodig zijn.
UITSPOELING KUNSTMESTSTOFFEN
Ir. H. van der Molen van het Landbouwkundig Bureau
der Ned. Stikstofmeststof fen-Industrie, ging in zijn uit
eenzetting uitvoerig in op het fabeltje waarin beweerd
wordt dat zeker de helft van de toegediende kunstmest
stoffen uitgespoeld in ons milieu terecht zouden komen.
De leek is gevoelig voor het gebruikte argument, dat
datgene dat niet door de plant wordt opgenomen, op den
duur door uitspoeling verdwijnt. Wetenschappelijk on
juist daar bijv. fosfaten in de grond worden vastgelegd
en stikstof gedeeltelijk in water onoplosbare vorm aan
wezig is dan wel gebonden aan organische stof in vluch
tige vorm wordt omgezet. Daarbij moet er tevens reke
ning mee gehouden worden dat onder natuurlijke om
standigheden uitspoeling plaats vindt, zonder dat er van
enige kunstmeststof toediening sprake is. Het onderzoek
van Kolenbrander over de jaarlijkse uitspoeling van stik
stof in kg N per ha bij een drainwaterafvoer van 350 mm
op bebouwd land geeft dienaangaande interessante cijfers.
N-gebruik uitgespoelde
in kg per ha N kg per ha
Bouwland: geen bemesting 0 41 71
