MINDER GROEI, MEER ZORGEN
officieel orgaan van de maatschappij tot bevordering van landbouw, tuinbouw en veeteelt in zeeland en noord-brabant
In dit nummer o.m.:
De bedrijfsbeëindiging
welke verschillen tussen
de oude en nieuwe
regeling Pagina 3
Autoaktualiteiten
Pagina 4
Opgepast voor
brouwgerstvermenging
Pagina 5
De teelt van bramen
Pagina 6
Grondontsmetten voor
de aardappelteelt of niet?
Pagina 9
Verslag van de
Agrarische dagen
Walcheren met de
Premiekeuring in
Zeeuws-Vlaanderen 1972
Pagina IQ/11
Vee en vlees
Pagina 13
Korte wenken
Pagina 15
zlm
VRIJDAG 11 AUGUSTUS 1972
60e Jaargang - No. 3143
land
en tuinbouwblad
Het oogsten van het vlas verloopt, afhankelijk van de plaatselijke weersomstandigheden die grote verschillen
vertonen, meer of minder vlot Op Noord-Beveland wordt, in vervolg op de proeven van het vorig jaar, weder
om verschillende vlasoogstmethoden beproefd. Meer hierover op pagina 7 „Uit de pratijk".
TN het jaarverslag 1971 van het Landbouw-Eco-
nomisch Instituut schrijft de directie gewoonte
getrouw weer een interessante inleiding. Over de pe
riode 19501970 worden de enorme veranderingen
in onze land- en tuinbouw nagegaan. De vraag wordt
besproken, hoe dat eigenlijk zo kwam na 1950, en ook
de vraag hoe dat nu in de toekomst verder zal gaan.
Het is verleidelijk om op die LE.I.-beschouwingen in
te haken en te proberen in te denken wat ons op al
gemeen landbouwpolitiek gebied te wachten kan
staan.
Over die veranderingen in de periode 1950'70
kunnen we kort zijn. ledereen heeft ze a.h.w. aan den
lijve ondervonden. Het komt er op neer dat de pro-
duktiviteit in de landbouw enorm is toegenomen. En
de belangrijke oorzaak daarvan was de forse econo
mische groei, die Nederland meemaakte, dat wil zeg
gen de sterke toename van het nationale produkt per
hoofd van de bevolking. De landbouw raakte in de
ban van die economische groei, om met het L.E.I.-
verslag te spreken. Sterke loonstijging dwong tot me
chanisatie en de technische ontwikkeling eiste schaal
vergroting. Het was noodzakelijk en bleek mogelijk
het aantal arbeidskrachten sterk te verminderen; spe
cialisatie en betere arbeidsorganisatie droegen het
hunne bij. De landbouw presteerde meer, met veel
minder arbeid en veel meer werktuigen, machines, in
richtingen en dieren. Een enkel cijfer over die produk-
tiviteit van de hele landbouwsektor: de hoeveelheid
produktie per arbeidskracht steeg in de bedoelde pe
riode met 5.8 per jaar. Dat percentage is voor de
hele volkshuisvesting maar 3.8. De landbouwproduk-
tie betrokken op alles wat er voor nodig is (arbeid,
grondstoffen, werktuigen etc.) steeg dan zelfs nog
sneller dan dat algemene cijfer, n.l. met 4.7 per jaar.
Het LEI. rekende uit, dat de landbouw door deze
produktiviteitstoename voor 10% bijdroeg in de toe
name van de welvaartsstijging van de hele bevolking.
BESCHOUWINGEN als de bovenstaande zijn heel
geschikt om de boer of tuinder wat kriebelig te
maken. Wat heeft hij aan zo'n schouderklopje als het
niets oplevert? Er zijn namelijk twee dingen die heel
goed moeten worden bedacht (en gezegd!) bij het
schermen met die mooie produktiviteitscijfers.
Ten eerste gaat het om grotere hoeveelheden pro
dukt, niet om de prijzen er van. Samen met de hoe-
veelheidsveranderingen is het de prijsontwikkeling,
die het inkomensverloop bepaalt. En het is wel be
kend hoe het met de „ruilvoet" in de landbouwsektor
ging. Wat aangekocht moest worden, wat in de pro
duktie gestopt moest worden, werd geleidelijk duur
der dan wat er aan opbrengstprijs kon worden be
haald. Land- en tuinbouw konden en kunnen de in
flatie niet of nauwelijks doorberekenen. Het LE.I. wijst
daar in zijn verslag gelukkig ook terdege op.
In de tweede plaats betreft het hier beschouwingen
over de hele bedrijfstak landbouw. Het globale ar-
beidsproduktiviteitscijfer (en ook het inkomenscijfer)
wordt natuurlijk gunstig beïnvloed door de grote af
vloeiing van de arbeidskrachten en het beëindigen
van veel kleinere bedrijfjes. Maar hoe is de situatie
op het bedrijf van de z.g. blijver? Het L.E.I. geeft een
paar sprekende cijfers. In de periode 1960—70 was
de arbeidsproduktiviteitsstijging voor de hele land
bouwsektor nog mooier dan we straks al noemden,
n.l. 6.7 per jaar. Maar het Zuidwestelijk L.E.I.-ak
kerbouwbedrijf kon maar 5 noteren en het Noor
delijk klei- en veenweidebedrijf maar 4.4 Dit be
treft dus de veranderingen in de hoeveelheden aan
de kosten- en opbrengstenkant. Haalt men de prijzen
erbij dan blijkt dat de opbrengstprijs per jaar slechts
gemiddeld ongeveer driekwart steeg van wat de kost
prijs steeg.
Het resultaat werd afhankelijk van bedrijfstype en
produktiesektor dan ook in de portemonnee gevoeld.
UOE zal het verder gaan met de economische
groei, die zo enorm belangrijk is gebleken voor
de ontwikkeling van onze land- en tuinbouw. Met enige
zorg kunnen we constateren dat er niet meer de vroe
gere eenstemmigheid bestaat onder deskundigen en
politiekmakers over het nut van voortgaande econo
mische groei. „Matiging van de groei lijkt het devies
voor de toekomst te worden": voorspelt ook het L.E.I.-
jaarverslag. En dat betekent dat we niet kunnen re
kenen op een in gelijk tempo doorgaan van afvloeiing
van arbeidskrachten uit de landbouw. We merken dat
op het ogenblik al. Willen we dat tempo aanhouden,
dan gaat dat veel meer geld kosten en het is niet
waarschijnlijk dat dat gefourneerd zal kunnen wor
den. Als het aantal arbeidskrachten minder snel terug
loopt, zal er te meer drang tot produktieverhoging ko
men. Kort en goed komt het er dan op neer dat land
en tuinbouw nog meer dan tot nu toe zullen moeten
proberen een stuk effect van die produktiviteitsstij-
ging in eigen zak te krijgen, wil men met het inkomen
niet verder achterop raken.
In beginsel kan dat maar op een manier. Door n.l.
goed te weten wat de binnenlandse en buitenlandse
consument aan hoeveelheden en kwaliteiten vraagt en
daarop in te spelen. En dat vereist meer directe zeg
genschap in (en bindingen met!) verdere handel en
verwerking. Wat weer gebaseerd moet zijn op gebun
delde kracht van boeren en tuinders zelf. Het zou
goed zijn als deze grote lijn voor de toekomst in het
oog wordt gehouden.
