Van aardappelen tot
diepvriesfrites, chips
9
Aan de lees-pitband worden blauw, beschadigde en
andere minderwaardige van de met stoom geschilde
aardappelen er uitgesorteerd en gepit of bijgesneden.
bruikers of dozen van 5 en 10 kg voor de groot-ver
bruikers en opgeslagen in koelcellen.
Deels wordt deze voorgebakken frites voor direkt
gebruik afgezet en is dan nog enige dagen houdbaar.
Wordt diepvries ingevroren op 45° C. en 'bewaard
op 20° C. dan is d"e houdbaarheid veel langer.
A.V.I.K.O. beschikt voorlopig over gehuurde diep
vriescapaciteit in Doetichem. Het fabrikageproces
wordt door het laboratorium volledig begeleid. Zo wor
den o.m. suiker- en droge stof-gehalte door middel van
uit elke partij bepaald en van te voren
Op schudzeven worden na het snijden van de aardappelen de kleine stukjes
enz. uitgesorteerd en naar buiten afgevoerd om later tot veevoer verwerkt
te worden.
CEN aantal leden van de Coöperatieve Telersver-
eniging Schouwen-Duiveland heeft, onder lei
ding van voorzitter J. van de Zande te Nieuwerkerk
de vorige week met. eigen ogen kunnen bekijken hoe
belangrijk het is dat de aardappelverwerkende in
dustrie over een kwaliteitsprodukt kan beschikken.
Een 56 leden van de C.T.V. hadden zich voor deze
excursie opgegeven en stonden 's morgens om 7 uur
gereed om per bus van uit Zierikzee naar de A.V.I.K.O.
(Aardappel Verwerkende Industrie Keppel en Omstre
ken) bij Hummelo te rijden en dit zeer modern in
gericht bedrijf te bezichtigen. Direkteur van A.V.I.K.O.,
de heer L. Dolfing, had een buitengewone ontvangst
voor de Schouwen-Duivelanders voorbereid, zorgde
voor een heldere toelichting en met zijn medewerkers
voor een rondleiding door het bedrijf. C.T.V. Schou
wen-Duiveland heeft momenteel ca. 152 leden, en de
belangstelling om in poolverband met leveringsplicht
mee te doen groeit. In 71/72 bedroeg de omzet 30
miljoen kg, waaronder 4 miljoen kg groengerooid veld
gewas. De C.T.V. beschikt over de nodige opslag,
sorteer- en verwerkingscapaciteit en werkt ten dele
met van te voren in april vastgestelde prijzen en daar
naast op dagprijsbasis.
voorkomt kneuzingen, beschadigingen, enz. en zorgt
tevens voor het toch noodzakelijke voorwass'en. Aan-
veor vindt dagelijks plaats vanuit de verschillende le-
veringsgebieden, waar voor ae ontvangst een aardap
pelbunker van 100 ton met een zelfrijdende transport
band ter beschikking staat. Daarnaast beschikt men
als reserve over een aardappelbewaarplaats van 800
ton. Daarin is voor onvoorziene omstandigheden als
stagnatie in de aanvoer, een buffervoorraad opgesla
gen.
De ervaring is dat hoe korter bewaren en direkt ver
werken na het sorteren het beste voor het eindprodukt
is. Alle 'binnenkomende aardappelen gaan over een
electronische weegbrug, met automatische registratie.
In een spoelgoot worden met een overvloed aan water
de aardappelen de fabriek ingepompt. Een tweetal
bronpompen met een capaciteit van 30.000 m3/uur zor
gen voor d'e nodige (grond)wateraanvoer. Het water
wordt voor gebruik in een eigen installatie ontijzerd en
onthard. Een zuiveringsinstallatie aan het einde van
het traject zorgt voor een gezuiverde lozing.
Na een stenenvanger gepasserd te zijn vindt tussen-
opslag in een kleine voorraadbunker plaats, zodat
eventuele stagnatie in de aanvoer in dit lopende band
proces voor ca een 3/4 uur opgevangen kan worden.
Na gewassen te zijn komen ze in de stoomschilmachi-
ne, waarin na op temperatuur gebracht te zijn, met een
borstelmachine op 80° C. ca Va mm schil afgeborsteld
wordt. De schildikte is afhankelijk van de kwaliteit
van de partij. Bij veel blauw is dikker schillen nodig
en dan dit niet alleen van de aardappelen met stoot-
blauw, maar ook de goede aardappelen uit een derge
lijke partij. Veel blauw, dan groot verlies! Schil verlie
zen liggen gemiddeld op 16—20 Overigens wordt
hetgeten bij het „schillen" in het afvalwater komt, uit
gezeefd en met ander afval als kleine stukjes, pitten,
enz. als varkensvoer verkocht.
Na nagewassen te zijn komen de aardappelen op de
leesband waar blauw, rooibeschadigingen, enz. zoveel
mogelijk worden uit- dan wel afgesneden. In de snij
machines worden ze vervolgens in reepjes gesneden,
passeren dan een rollensorteermachine en een schud-
zeef om er de kleine en te dikke stukjes
Volautomatische machines vullen de dozen en
A.V.I.K.O., waarvan 70 van de "aandelen in han
den van Cebeco - Rotterdam en 30 van de
D.O.M.O. te Beilen is, is het grootste en modernste in
dustriële aardappelverwerkingsbedrijf in Nederland
en de grootste fritesbedrijf in Europa. Praktisch vol
ledig gemechaniseerd wordt de aardappel in verschil
lende verwerkingsvormen „tot waarde" gebracht.
Dat h'et dienaangaande in het algemeen om finan
cieel belangrijke zaken gaat, blijkt wel uit de Neder
landse uitvoercijfers van aardappelprodukten zowel in
tonnen als naar waarde. De laatste vijf jaren is de uit
voer van aardappelprodukten verdubbeld van 17000
ton in 1967 tot ruim 34.000 ton in 1971. In geld stijgt
deze met rond 5 miljoen gulden per jaar. In 1971 be
droeg de totale uitvoerwaarde bijna ƒ50 miljoen!
Opmerkelijk is, dat niet tegenstaande de stijging van
de fabrikagekosten en de wisselende aardappelprijzen
de uitvoerwaarde per kg produkt weinig veranderd en
vanaf 1967 schommelt tussen de 1,42 en 1,'55/kg.
Lage of hoge aardappelprijzen zijn in vergelijking met
d'e verwerkings- en andere kosten blijkbaar van on
dergeschikt belang. Voorgebakken frites nemen het
leeuwendeel van de fabrikage en de export vertoont de
grootste produktiestijging. De belangrijkste afnemer
is West-Duitsland die ƒ35 miljoen gulden voor zijn
rekening neemt. Daarna volgt België met 10 miljoen.
Maar ook de fabrikage en 'export van andere voorge
bakken aardappelprodukten, als chips, sticks, pommes
parisiennes, enz. en gedroogde produkten, laten toene
mende afzetmogelijkheden zien.
Voor het maken van een kwaliteitsprodukt dient de
fabriek over een kwaliteitsaardappel te kunnen 'be
schikken die aan alle daartoe te stellen eisen voldoet.
En ook de fabriekmatige verwerking tot het eindpro
dukt moet met alle zorgen omringd worden.
IN het kort enkele bijzonderheden over de fabrika-
gelijn bij A.V.I.K.O., waarvaar het I.B.V.L. te
Wageningen de nodige adviezen heeft gegeven. Voor
het transport in de fabriek van de in kip- of zelflos
sende wagens, dan wel in voorraadkisten aangevoerde
aardappelen, wordt water gebruikt. Watertransport
bakmonsters gemaakt om de juiste baktijd te kunnen
bepalen.
Ook hygiënisch worden aan de fabrikage 'hoge eisen
gesteld en regelmatig steekproeven genomen om na
te gaan of het fabrikageproces aan de te stellen eisen
voldoet. (Zie verder pag. 15).
Na het „stoomschillen" en als blanke aardap
pels op de leesband, blijkt duidelijk de kwaliteit
van de aangevoerde partij. Blauw en rooibescha
digingen vallen dan bijzonder op. Overduidelijk
blijken dan de verliezen en de extra arbeid die
nodig is om toch een goed eindprodukt te ver
krijgen. Een kwartiertje bij deze leesband \staan
benadrukt voor iedere teler, beter dan de vele
geschreven woorden er over, de noodzaak om bij
het rooien, transport, opslag en verdere verwer
king van zijn aardappelen de hoogst mogelijke
zorg te betrachten. Onzorgvuldig rooien, te grote
valhoogte, onvoldoende opwarmen, enz., geven
als resultaat een partij aardappelen met gebre
ken, die minder waard is en meer werk kost bij
de verdere verwerking. Zo is poeder schurft, als
gevolg van het poederen bij het inbrengen van
de partij in de bewaarplaats, slecht daar voor!
Bij temperaturen van 15° C. en hoger wordt de
gevoeligheid voor het optreden van blauw ge
ringer dan bij lage temperaturen! Ook bij de be
waring speelt de temperatuur in de bewaarplaats
een belangrijke rol. Een te lage temperatuur
verhoogt het gehalte aan suikers. Het rendement
van de aardappelverwerkende fabriek en de
kwaliteit van het produkt wordt in sterke mate
bepaald door de kwalitei van de geleverde aard
appelen! De kwaliteit die de C.T.V. Schouwen-
Duiveland aan A.V.I.K.O. levert is over het alge
meen beter dan de doorsnee van de partij die de
boer uit eigen opslag aanbiedt. Overigens, vol
gens de ervaringen, leveren de oiidere telers de
beste aardappelen!
komen daarna terecht in de bakoven, een continu wer
kende oven met frituurvet van ca 140° C., met een ca
paciteit van 7 ton per uur.
Afhankelijk van de partij is de baktijd 7 a IV2 mi-
Vóór de voorgebakken frites in de dozen gaat nog
een laatste controle op ongerechtigheden.
nuut. Na mechanische koeling om ondermeer het op
genomen vet zoveel mogelijk kwijt te raken, zodat ca
6 vet overblijft, gaan de frites op verdeelbanden
naar de verschillende automatische weeg- en verpak
kingsmachines in zakjes van 450 gr. voor klein-ver-
